تارعنکبوت در خدمت ترمیم اعصاب آسیب‌دیده
دو محقق آلمانی بر آنند که از تار عنکبوت در ترمیم اعصاب آسیب‌دیده انسان استفاده کنند. آزمایش بر روی گوسفندان نتایج مثبتی به دنبال داشته: استفاده از تار عنکبوت موجب شده که گوسفند معلول دوباره قادر به راه رفتن شود.
دو محقق دانشکده پزشکی دانشگاه هانوفر آلمان اتاقی را که سابقا اتاق انتظار بیماران بود، به پرورش ده‌ها عنکبوت اختصاص داده‌اند. هدف این دو زن استفاده از تارهای تنیده شده توسط این عنکبوت‌ها در ترمیم اعصاب آسیب‌دیده است. اما به‌‌راستی آیا این ایده روزی عملی خواهد شد؟
تار عنکبوت شبکه‌ای از جنس پروتئین است که عنکبوت‌ها آن را از ماده‌ای می‌بافند که از 4 تا 6 برجستگی در انتهای شکمشان خارج می‌شود. این برجستگی‌ها مجاری خروجی غدد ترشح کننده تار هستند و تارساز یا ابریشم‌ساز نامیده می‌شوند. تار عنکبوت چسبناک است و عنکبوت‌ها بدین وسیله شکارشان (حشرات دیگر) را در آن به دام می‌اندازند. اما آیا این تارها به غیر از شکار چه سود دیگری دارد؟
کرستین رایمرز، کارشناس میکروبیولوژی و کریستینا آلملینگ همکار او، دو محققی هستند که سال‌ها بر روی روش‌های احتمالی مؤثرتر کردن جراحی‌های پلاستیک تحقیق می‌کنند.
این دو محقق در تلاش‌اند، راه‌هایی را برای کمک به ترمیم بافت‌های آسیب دیده در سوختگی‌ها، ضایعات پوستی و صدمات عصبی بیابند.
چه چیزی می‌تواند جایگزین نخ‌‌های مصنوعی در جراحی‌های ترمیمی شود، نخ‌هایی که گاهی بدن بیمار در برابر آنها واکنشی منفی نشان می‌دهد؟ چه چیزی طبیعی و در عین حال آن قدر مقاوم است که قادر باشد زرد‌پی‌ها (تاندون‌های عضلات) و چشم‌ها و شاید هم اعصاب آسیب‌دیده بر اثر جراحی تومورها یا سوانح را ترمیم کند؟ تا جایی که پای معلول دوباره قادر به راه رفتن و دست‌آسیب‌دیده دوباره قادر به حس کردن شود؟
همین رؤیا بود که دو محقق یاد شده را به فکر تارعنکبوت انداخت. در تاریخ جزایر پولینزیا آمده است که مردم این منطقه برای سالیان سال از تارهای نوعی عنکبوت به نام نفیلا (Nephila) برای ماهیگیری استفاده می‌کردند. اگر تار این عنکبوت آن قدر مقاوم است که می‌توان از آن در ماهیگیری استفاده کرد پس استفاده از آن در جراحی‌های ترمیمی نیز امکان‌پذیر است.
این ایده‌ای بود که رایمرز و آلملینگ را به فکر و عمل واداشت. این دو محقق پس از تماس با باغ وحش اشتوتگارت 4 عنکبوت از نوع نفیلا دریافت کردند و از آن زمان به بعد سیر عملی تحقیقات آغاز شد. این دو زن پژوهشگر در سال 2006 اثبات کردند که تار این نوع عنکبوت بسیار مقاوم و در عین حال انعطاف‌پذیر است. دو محقق یادشده در سال 2008 در آزمایشگاه نشان دادند که تار عنکبوت نفیلا قادر به ترمیم سلول‌های عصبی آسیب‌دیده است.
در اوایل 2010 این دو مدعی شدند که سلول‌های بدن بر روی تارهای عنکبوت رشد می‌کنند و این رشد بسیار قابل توجه است. رایمرز و آلملینگ معتقدند که حتی در آینده می‌توان از این تارها به عنوان جایگزین بافت‌های آسیب‌دیده پوست و چربی استفاده کرد.
رایمرز و آلملینگ تا کنون بارها به خاطر تحقیقات خود جایزه دریافت کرده‌اند. قرار دادن یک تارعنکبوت 6 سانتی‌متری در پای آسیب‌دیده‌گوسفندها باعث شد که آنها چند ماه بعد از عمل جراحی بتوانند دوباره راه بروند. در این موارد هیچ‌گونه التهاب یا واکنش آلرژیک در بدن گوسفند مشاهده نشد و چند هفته بعد بدن حیوان خودبه‌خود تار عنکبوت را دفع کرد.
به‌همین خاطر محققان بر این گمانند که شاید تار عنکبوت اثر ضد باکتریال داشته باشد. قرار است که این مورد نیز به زودی در آزمایش‌های دقیق‌تری بررسی شود.
پزشکی امروز به شدت مترصد نتایج این تحقیقات است. پس از سوانح، له‌شدگی بافت‌ها و برداشتن تومورها اغلب قسمت‌هایی از اعصاب محیطی قطع شده یا به شدت آسیب می‌بیند. دست و پای بی‌عصب لخت شده، چشم نابینا و بدن از تعادل خارج می‌شود.
در این موارد اعصاب به رشد خود ادامه می‌دهند، اما مشکل این جاست که چون دو سر عصب آسیب‌دیده نمی‌توانند یکدیگر را پیدا کنند، این رشد به درمان اندام مصدوم منجر نمی‌شود.
رایمرز ابراز امیدواری می‌کند که آزمایش بر روی انسان نتایج مثبتی به بار بیاورد و آرزوی ترمیم اعصاب آسیب‌دیده سرانجام محقق شود.
فرآوری: م.ح.اربابی فر
بخش دانش و زندگی
منابع:ویکی پدیا،dw-world.de
