انورکسیا؛ اختلالی تغذیه ای
بی اشتهایی یا کم خوری عصبی در واقع یک اختلال روانی است که طی آن بیمار به رغم گرسنگی، از خوردن غذا به حد کافی پرهیز می کند و وزن او به قدری کاهش می یابد که به شدت لاغر و نحیف می شود.
به گفته محققان این اختلال معمولا به دنبال رژیم گرفتن عادی برای کاهش وزن آغاز می شود. فرد بیمار بسیار کم غذا می خورد و از توقف رژیم لاغری پس از وزن کم کردن خودداری می کند. در این حالت دریافت ذهنی و تصور فرد نسبت به بدن خودش مشکل می شود؛ به طوری که با وجود لاغری زیاد، هنوز فکر می کند که چاق است.
این مشکل معمولا در افراد جوان در زمان آغاز بلوغ شروع می شود. شایع ترین علائم این اختلال کاهش وزن شدید می باشد. این کاهش وزن معمولا تا 15 کیلوگرم پایین تر از وزن طبیعی فرد می باشد، بدون این که بیماری جسمانی وجود داشته باشد. در این وضعیت انرژی فرد به رغم تحلیل رفتن بدن در حد خوبی است.
کاهش وزن این افراد به طرق مختلف حاصل می شود که برخی از متداول ترین آن ها ورزش شدید، استفاده از داروهای ملین و نخوردن است.
در واقع این اختلال به دو نوع تقسیم می شود:
نوع محدود کننده(restricting type)
که کاهش وزن در آن از طریق محدودیت کالری صورت می گیرد. این نوع از آنورکسیا با رژیم های شدید، روزه گرفتن و تمرین های ورزشی شدید همراه است.
نوع پاکسازی کننده(purging type)
این گروه افراد پس از دریافت کالری سعی می کنند با استفاده از داروهای مسهل یا مدر یا از طریق استفراغ غذای مصرفی خود را دفع کنند.
فرد ترس زیادی از چاقی دارد و دچار افسردگی، بی اشتهایی، یبوست، توقف قاعدگی، عدم تحمل سرما، خودداری از حفظ حداقل استاندارد وزن برحسب سن و قد و اشکال در برداشت ذهنی از شکل بدن خود می شود؛ به طوری که با وجود لاغری زیاد هنوز فکر می کند که چاق است.
برای افراد مبتلا به انورکسیا این که چه مقدار وزن باید کم کنند و این که تا چه
حد تحلیل خواهند رفت و نحیف خواهند شد، اصلا مهم نیست. هر چه بیشتر وزن کم کنند، وسواس آن ها به غذا، رژیم غذایی و کاهش وزن بیشتر می شود
این افراد حتی بعد از این که وزن بسیار زیادی کم می کنند و بسیار لاغر می شوند و این کار را تا بیمار شدن و حتی مرگ پیش می برند، تصور می کنند که هنوز اضافه وزن دارند. معمولا عادات غذایی عجیبی دارند مثل امتناع از غذا خوردن در حضور دیگران. گاهی اوقات این افراد غذاهای بسیار سنگین و حجیمی برای دیگران آماده می کنند، اما خودشان هیچ از آن نمی خورند.
گفته می شود که این اختلال در طبقات اجتماعی - اقتصادی بالاتر شایع تر است و آن هایی که در فعالیت هایی شرکت دارند که لاغر بودن مسئله مهمی است، مثل نمایش و ... بیشتر به این اختلال دچار می شوند.
علل ابتلا به این اختلال:
به گفته متخصصان؛ هنوز علل بروز این اختلال ناشناخته است. محققان احتمال می دهند که برخی از این عوامل شامل تعارضات خانوادگی و تعارضات جنسی، ترس بیمارگونه از اضافه وزن، اپیدمی لاغری به عنوان مُد روز و مظهر زیبایی یا به عنوان یکی از علائم افسردگی یا اختلال شخصیت هستند.عواملی که خطر ابتلا به این اختلال روانی را افزایش می دهند، عبارت از فشار دوستان و همسالان یا فشار اجتماعی برای لاغر بودن، سابقه اضافه وزن مختصر، شخصیت تکامل طلب، وسواسی یا پیروزی خواه، استرس روانی یا مشاغل خاص هستند.
علائم آنورکسیا:
آنورکسیا علائم مختلفی دارد که البته برخی افراد همه این علائم را تجربه نمی کنند. این علائم عبارت هستند از:* وزن بدن که متناسب با سن نباشد، قد و وزن طوری باشد که فرد معمولا 15 کیلو پایین تر از وزن نرمال خود باشد.
* عقب افتادن حداقل سه دوره از عادت ماهیانه(در خانم ها)
* عدم تمایل یا امتناع از غذا خوردن در حضور دیگران
* اضطراب
* ضعف
* شکننده شدن پوست
* تنگی نفس
* وسواس در مورد کالری های مصرفی
عواقب آنورکسیا بر سلامتی
آنورکسیا خطرات بسیار زیادی را متوجه سلامتی می کند. این خطرات عبارتند از، پوکی استخوان، کمبود مواد معدنی، پایین بودن دمای بدن، نامنظم بودن ضربان قلب، نارسایی دائمی در رشد طبیعی، و بولیمیا نرووزا(پرخوری عصبی).استفاده طولانی مدت از ملین‌ها نیز برای بدن مُضر است. این داروها عضلات روده را فرسوده کرده و موجب پایین آمدن کارایی آن می شود. برخی ملین ها شامل مواد مضری هستند که ممکن است در بدن تان بازجذب شوند.
آنورکسیا و بارداری
با توجه به این که اکثر مبتلایان به این اختلال دختران نوجوان و جوان هستند، ضررها و صدمات ناشی از آن، تنها متوجه این گروه نبوده و منجر به تولد نوزادانی کم وزن، نارس و با ضریب هوشی کمتر، در آینده خواهد شد. برای به دنیا آوردن نوزاد سالم، زنان باردار باید به طور متوسط 10 تا 15 کیلوگرم وزن اضافه کنند. گفتن این مطلب به فرد مبتلا به آنورکسیا مثل این می ماند که به یک فرد عادی بگوییم 50 کیلو اضافه خواهد کرد. اگر مبتلا به آنورکسیا هستید، برای باردار شدن و وضع حمل دچار مشکل خواهید شد. اگر کمبود وزن داشته باشید و از انواع و اقسام مواد غذایی هم استفاده نکنید، ممکن است جان خودتان و فرزندتان به خطر بیفتد.خانم های مبتلا به اختلالات غذایی بیشتر دچار سقط جنین می شوند و ممکن است نوزادشان زودرس به دنیا بیاید و در معرض مشکلات سلامتی بسیاری باشد.
همه ی خانم های باردار باید از مراقبت های قبل از حاملگی خوبی بهره مند شوند. آن هایی که آنورکسیا یا بولیمیا دارند، نیاز به مراقبت ویژه دارند. حتما باید ویتامین های مربوط به قبل از وضع حمل را مصرف کرده و ویزیت های پزشک را مرتب انجام دهید. حق ورزش ندارید مگر این که پزشک تان آن را عاری از اشکال بداند.
تفاوت بین رژیم غذایی سالم و آنورکسیا:
رژیم سالم | آنورکسیا |
کاهش وزن راهی است برای ارتقای سلامت و بهبود ظاهر | کاهش وزن راهی است برای کسب رضایت و خوشحالی |
خود ارزیابی بیشتر بر اساس وزن و شکل بدن صورت می گیرد. | خودارزیابی کاملا بر اساس مقدار وزن کم شده و میزان لاغری صورت می گیرد. |
تلاشی است برای کنترل وزن | تلاشی است برای کنترل احساسات |
هدف کاهش وزن جهت رسیدن به سلامتی است. | هدف لاغری است و سلامت یک نگرانی نیست. |
با کم خوری عصبی چه کنیم؟
متخصصان تاکید می کنند که به منظور پیشگیری از اختلال کم خوری عصبی با مشکلات شخصی به طور منطقی برخورد کنید. سعی کنید با کمک مشاوران، درمانگران، خانواده و دوستان، مشکلات را برطرف کنید یا با آن ها کنار بیایید. در صورتی که بیمار خود به وجود اختلال عاطفی واقف شود، کمک بخواهد و همکاری خوبی در طی درمان داشته باشد، این وضعیت قابل درمان است. اما بدون درمان، این اختلال می تواند باعث ناتوانی دائمی یا حتی مرگ شود.آمارها نشان می دهد؛ بیمارانی که دچار بی اشتهایی عصبی هستند، زیاد دست به خودکشی می زنند؛ زیرا عزت نفس آن ها پایین است. درمان این بیماران ممکن است چندین سال ادامه یابد و البته عود کردن بیماری به خصوص زمانی که فرد تحت استرس قرار بگیرد، محتمل است.
هدف از درمان، این است که بیمار مجددا الگوی مناسب غذا خوردن را از سر گیرد تا وزن وی به حالت طبیعی بازگردد. بیمار می تواند با تمرینات مخصوص برای تغییر رفتار زیر نظر متخصص به این نتیجه مهم دست یابد.
انواع داروهای مورد استفاده در روانپزشکی نیز برای این بیماران موثر هستند، اما هیچ داروی مشخصی وجود ندارد که تأثیر آن بر این بیماری قطعی باشد.
در نهایت این که علاوه بر رژیم غذایی مناسب برای درمان بیمار، امکان دارد مکمل های ویتامینی یا مواد معدنی نیز برای وی تجویز شوند.
فرآوری: مریم مرادیان نیری – کارشناس تغذیه
بخش تغذیه تبیان
منابع:
ایسنا
جام جم - مریم روزبهانی
انجمن نو اندیشان تغذیه - مهدیه علیزاده
سلامتستان - دکتر احسان شریفی پور
* مطالب مرتبط:
لاغرهایی که فکر می کنند چاقندچاق ها افسرده‌ترند یا لاغرها؟
چگونه می توانم وزنم را افزایش دهم؟
