تبیان، دستیار زندگی
عمومی کردن پرسشگری و تقویت روحیه پژوهشی از مهمترین اقدامات، جهت ساختن جامعه علمی به شمار می آید. از دریچه پژوهش می توان به فردایی علمی تر دست یافت که بهتر از امروز باشد و به جاست که راه رسیدن به آینده ای درخشان، در پرتو پژوهش را باز کنیم تا بتوانیم ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان (قسمت اول )

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان

عمومی کردن پرسش گری و تقویت روحیه پژوهشی از مهمترین اقدامات، جهت ساختن جامعه علمی به شمار می آید. از دریچه پژوهش می توان به فردایی علمی تر دست یافت که بهتر از امروز باشد و به جاست که راه رسیدن به آینده ای درخشان، در پرتو پژوهش را باز کنیم تا بتوانیم دست هایی هدایت گر را در دست های طالبش قرار دهیم و بر تو است ای معلم که گام های دانش آموزت را به سوی رشد و تکامل سوق دهی چه بسا دانش آموز پرسشگر امروز پژوهشگر فردا گردد و در کنار آن تعهد را نیز به وی بیاموز تا سعادتی جاوید به بار آورد.

واژه پژوهش یک کلمه فارسی، معادل واژه انگلیسی research است. در فرهنگ فارسی عمید پژوهش به معنای جست و جو کردن، تفحص کردن، تحقیق کردن، خواستن، بازخواستن، طلب کردن و جویا شدن است.

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان

صاحب نظران، پژوهش علمی را به صورت های مختلفی بیان کرده اند که دو نمونه از تعاریف در زیر آورده شده است:

پژوهش علمی، بررسی نظام یافته، کنترل شده، تجربی و انتقادی در مورد پدیده های طبیعی است که روابط احتمالی بین این پدیده ها به وسیله نظریه و فرضیه هدایت می شود. پژوهش علمی عبارت است از فرآیند جست و جوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین.

ویژگی های علمی هدف اصلی پژوهشگر، کشف اصول و قواعد کلی و توضیح رابطه بین عوامل و پدیده های مورد مطالعه است. بنابراین پژوهش درباره هر مسأله و در هر حیطه ای که باشد، ویژگی های زیر را داراست:

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان

- نظام دار بودن و داشتن اصول و قواعد معین

- پایه و اساس منطقی داشتن

- مکمل و افزایش دهنده دانش موجود

- معطوف به حل یک مسأله مبهم یا حل نشده

- هدفمندی

- روش پذیری و قابل عمل بودن

- متکی بودن به روش های کیفی یا کمی قابل اندازه گیری

- تکرار پذیری و انتقال پذیری (روش ها و مفاهیم به طور صریح بیان می شود تا هر پژوهشگر در شرایط دیگر نیز بتواند در صورت تمایل پژوهش را تکرار کند)

- تعمیم پذیری

- پایان هر پژوهش علمی، آغاز رو به رو شدن با مسائل جدید

- خود تصحیح کنندگی (پژوهش علمی فرضیه های خود را مورد آزمون قرار می دهد.)

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان

ویژگی های مهم پژوهشگر:

پژوهشگر باید در زمینه ای پژوهش کند که در آن از تخصص و تجربه کافی برخوردار است. پژوهش، کاری وقت گیر است، بنابراین مستلزم شکیبایی، پشتکار و اجتناب از شتاب است.

مهمترین نکته این است که پژوهشگر باید در انجام دادن پژوهش از هر گونه پیش داوری و تعصب شخصی دوری گزیند.

مراحل اجرای پژوهش علمی:

در این قسمت مراحل اجرای پژوهش علمی به صورت اجمالی بیان شده است.

انتخاب موضوع، بیان مسأله، ضرورت پژوهش، پیشینه پژوهش، بیان گزاره های مساله (هدف/ فرضیه / سوال)، مشخص کردن متغیرها و مقیاس سنجش آن ها، تعیین ابزار اندازه گیری، مشخص کردن جامعه نمونه، حجم نمونه و روش نمونه گیری.

اولین گام در پژوهش، انتخاب موضوع پژوهش است.

موضوع پژوهش باید دارای ویژگی های زیر باشد:

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان

- مورد علاقه پژوهش گر

- جدید بودن

- پژوهش پذیر بودن

- اهمیت داشتن و مفید بودن

- در حد توانایی پژوهش گر

- وجود منابع مادی

- وجود منابع اطلا عاتی

- به صرفه بودن از نظر هزینه و زمان

مقدمه و بیان مسأله:

نگاهی به روش های پژوهش علمی برای دانش آموزان

مقدمه با طرح یک زمینه کلی در ارتباط با موضوع مورد مطالعه آغاز می شود. گاهی پژوهشگر مقدمه و بیان مسأله را ادغام نموده به عنوان طرح یا بیان مسأله ارائه می نماید. در بیان مسأله، پژوهشگر مسأله را به طور واضح بیان می کند، مسأله باید به اندازه کافی محدود شود تا امکان یک نتیجه گیری مشخص را ممکن سازد. در این قسمت ابتدا، زمینه بروز مسأله پژوهش، ویژگی ها، گستردگی، اهمیت و علل احتمالی بروز مسأله بیان می شود. علا وه بر این ناکافی بودن پژوهش های انجام شده و کاربردهای حاصل از مسأله نیز ارائه می شود.

هر چند بیان مسأله با توجه به مطالعات قبلی انجام می گیرد اما به بررسی کامل این مطالعات نمی پردازد بلکه تنها آن هایی را انتخاب می کند که در رابطه مستقیم با موضوع مورد بررسی بوده و بتوان به آنها استناد کرد. معمولاً  با طرح پرسش اصلی بیان مسأله پایان می پذیرد. این پرسش پاسخ و نتایجی را طلب می کند و فعالیت های پژوهش را بر هدف آن متمرکز می سازد.

ادامه دارد ...

نویسنده : فاطمه السادات سیدباقر

بخش پروژه های دانش آموزی تبیان

تنظیم: مریم فروزان کیا