سهم ما از شادی چقدر است؟
میل به تفریح یکی از خواهش های طبیعی است که در سنین مختلف با سرشت انسان آمیخته است و ارضای آن از راه صحیح مایه ی مسرت و
شادی و نشاط است. یکی از نیازهای اساسی انسان شادی و نشاط است. شادی به زندگی معنا میبخشد و موجب نشاط روحی و سلامتی و افزایش توانایی میشود. انسانِ شاد میتواند قله های موفقیت را تند طی کند و در مدرسه و اجتماع نقش سازندهای داشته باشد. در تحلیل رفتار ساختار شخصیت را به 3بخش تقسیم می کنند(کودک، بالغ، والد )کودک به مفهوم خردسالی نیست. آن قسمت از ساختار شخصیت ما است که دنبال احساسات، عواطف، شادی، شادمانی و خشم است.
(البته شادی و خشم ذاتی نه اکتسابی) و در حقیقت بخش کودک در شخصیت ماست که شادی آفرین است و اصولا این امر بستگی به سن ندارد.
دقیقا! یک مرد و یا زن مسن 60ساله هم با فعال بودن بخش کودک وجودش می تواند شاد بوده و احساس شادمانی کند. وقتی کسی کودک درونش فعال نیست، این فرد به صورت دلمرده و غمگین است. ما خیلی از آدمها را می بینیم که به دنبال ارزشها و تعصبات خود هستند و کودک درون خود را طرد کرده اند. یعنی این آدمها نیز کودک درون دارند اما با پیروی از تعصبات خشک، این بخش از شخصیت آنها غیر فعال شده و کودک درون آنها افسرده است. ما زمانی که عمیقاً نسبت به یک مسئله ای شاد شویم، شروع می کنیم به خندیدن. کما اینکه عکس این قضیه نیز صادق است. وقتی که ما غمگین می شویم، شروع به گریستن می کنیم. پس این هیجانات به واقع مکمل شخصیت ما هستند. خنده درونی (خنده واقعی)، بخشی از عملکرد شادی کودک درون ماست.
تفکر می تواند در شادی و شادمانی ما تأثیر گذار باشد و متقابلاً تفکر منفی نیز شادی را دور می کند. ما باید واقع بین باشیم. در این صورت، می توانیم عملکردی متعادل و درست داشته باشیم. از دیدگاه تحلیل رفتار، ساختار جامعه مانند ساختار خانواده است و ساختار خانواده نیز شبیه ساختار فرد است. در نتیجه ساختار جامعه شبیه ساختار فرد است. جامعه ای که شاد نیست، درست مانند انسانی است که شاد نیست.
روی همین اصل، اسلام از مسأله ی تفریح غافل نبوده و در مقام تقسیم بندی اوقات شبانه روز سهمی را برای تفریح و سرگرمی در نظر گرفته و به فلسفه ی وجودی آن اشاره نموده است.
نکته ی جالبی که در احادیث به چشم می خورد ضرورت پرداختن به تفریح و داشتن لذت های جسمی و اثری است که این کار روی موفقیت انسان در کارهای دیگر می گذارد.
امام باقر علیه السلام می فرماید: سرگرمی مؤمن در سه چیز است: با همسر خود انس داشتن، با برادر دینی به گفتگو نشستن و نماز شب. (1)
رهبانیت و دوری از زیبایی ها و تمتع های دنیوی در مکتب جامع و کامل اسلام، مطرود و ناپسند است. استفاده ی مطلوب از لذت های مادی جهت رفع نیازهای جسمی و روحی و نشاط یافتن برای امور دیگر پذیرفته شده است و آن چه مذموم است، زیاده روی در حال یا طی راه های غیرمشروع است. لذت حلال با رعایت اعتدال مشروعیت، نه تنها مجاز، بلکه پسندیده و عامل تکامل و رشد است.
سرگرمی مناسب
در بینش هدفدار، همان تفریح و سرگرمی نیز "تعریف شده" است. از نگاه اسلام، تفریح فقط پرنمودن وقت به هر شکل ممکن نیست. بلکه سرگرمی و تفریح باید در مسیری باشد که عامل تکامل و رسیدن به مقاصد دیگر شود. برای مثال، می تواند گفت پژوهشگری، که خسته می شود، می تواند تفریح خود را در باغبانی سپری کند؛ برعکس، کشاورز یا کارگری که کار جسمی می کند، وقتی خسته شد، به مطالعه و تحقیق بپرداز. این دو نفر بدون این که ذره ای وقت تلف کرده باشند، از تمام لحظه ای عمرشان بهره برده اند و نتیجه ی مطلوب گرفته اند و در عین حال، رفع خستگی نموده اند. زیرا:تنوع، زیباترین نوع سرگرمی است؛ یعنی انسان به کار خود تنوع دهد.
مؤمن، اوقات فراغت ندارد، ولی اوقات تفریح و سرگرمی دارد. با تنوع در کارها و هدایت همه ی آنها در مسیر خدا می تواند از هدر رفتن عمر جلوگیری کرد و در مسیر تکامل گام برداشت.
تفریحات سالم
بدیهی است تغییر آب و هوا، دیدن فرهنگ های مختلف و خروج از انزوا و یکنواختی می تواند نقش مؤثر و تعیین کننده در سلامت روح و جسم انسان داشته باشد.پیامبر اکرم(ص) حضرت می فرماید: به مسافرت بروید (که بی فایده نخواهد بود). اگر مال نیابید از عقل (دیگران) بهره مند خواهید شد.( 2)
بنابراین، سفرهای حساب شده می تواند به کمالات انسان بیفزاید، نشاط آور باشد و اوقات فراغت را پر می کند.
شب نشینی و شوخی
مجالس شب نشینی، شوخی و بذله گویی نیز می تواند پر کننده ی اوقات فراغت باشد و در عین حال می تواند یک سرگرمی سالم باشد؛ به شرط آن که دارای محتوای صحیح باشد.شوخی و مزاح، نشاط آور و برطرف کننده ی خستگی است و در اسلام، اصل آن پذیرفته شده است.
شوخی اگر سبب اهانت نسبت به فرد یا اهل یک شهر باشد یا تحقیر و تمسخر مخاطب، یا تقلید فرد غایب، یا تهمت و مانند آن باشد، نه تنها خوشایند نیست، بلکه حرام و گناهی بزرگ است.
از این رو، در احادیث، بذله گویی و شوخی مورد نکوهش قرار گرفته است؛ از جمله:
حضرت علی علیه السلام می فرماید: آفت وقار و هیبت مرد شوخی است (که او را سبک می کند)( 3)
پیشنهاد های ما برای شادی بیشتر شما
دید جدیدی پیدا كنید
پرهای دم طاووس رنگارنگ هستند وهنگامی كه از زاویه ای خاص به آنها نگاه می كنید درخشش وزیبایی بی نظیری دارند.خیلی از مسائل در زندگی هنگامی ارزش خود را نشان می دهند كه از زاویه درست دیده شوند.ولی نگرشهای متشابه وكلیشه ای، دیدن این زیبایی ها را مشكل می سازد.اگر به هر مسئله ای از زاویه ای درست نگاه كنید در آن چیزهای با شكوه وزیبایی خواهید دید.سعی كنید همه چیز وهمه كس را با چشمهای تازه ای ببینید كه از طریق عادت تیره وتار نشده اند.با این روش شما می توانید ثروتهای نامحدودی را كشف كنید.به خاطر داشته باشید كه اگر از زاویه ای درست به تمام چیزها واشخاص نگاه كنید هرشخص یا هرشیء از طرف خالقتان برای شما ارمغان و پیام زیبایی به همراه خواهد داشت.حس ها را از یكدیگرجدا كنید
اغلب ما به این مسئله توجه چندانی نداشته ایم كه حواس پنجگانه خود را از یكدیگر تفكیك و آنها را به صورت مجزا ازیكدیگر حس كنیم.ذهنتان را برای بالا بردن آگاهی حسی، پرورش دهید.امروز بر بینایی تمركز كنید، فردا بر مزه، روزبعد بر بویایی و…مثلاً زمانی كه در حال دوش گرفتن در حمام هستید قطرات آب را روی بدن خود احساس كنید واز اینكه باعث تمیزی وآرامش شما می شود، لذت ببرید.موقعی كه در حال غذا خوردن هستید فقط به طمع و مزه غذا تمركز كنید.وقتی در حال ریختن چای در استكان هستید به صدای ریزش آن گوش دهید.به این ترتیب، شروع به جدا كردن تجربیات حسی تان از یكدیگر كنید و از هر كدام لذت ببرید.
قضاوت خود را به تاخیر بیندازید
در این جهان هیچ حادثه ای بر حسب تصادف ودر همه وقایعی که روی میدهند لطف و رحمت الهی نهفته است.تمام حوادث برای ما پیامهایی دارند که سبب تکامل روحمان میشوند.مثلاً شما می توانید پیام آن حادثه به ظاهر بد را بعد از گذشت مدت زمانی بفهمید و یا حتی ممکن است تا زمانی که زنده هستید، متوجه نشوید زیرا بسیاری از این وقایع فراسوی درک ما و جزء اسرار الهی هستند و تلاش برای فهم حکمت خداوند با هوش محدودمان مانند سنجش اقیانوس با پیمانه است.همچنین در ذهن الهی، از دست دادنی وجود ندارد واگر شما به ظاهر چیزی را از دست میدهید معادل آن شئ و یا حتی بالاتر از آن را به دست خواهید آورد و تمام این اشیاء وسیله ای برای تکامل و زیبایی شما هستند.بیایید کاملاً بپذیریم که در هر موقعیت نامطلوب، نیکی پنهانی برای همه وجود دارد.”ساقی هر چه ریزد لطف اوست"فرآوری: کهتری
بخش خانواده ایرانی
پی نوشت ها:
1- وسائل الشیعه، ج 21، ص 14.
2- مکارم الاخلاق، ص 240.
31- غرر الحکم، ص 436.
منابع:
روان شناسی جامعه
کتاب جوان موفق نوشته عباس رحیمی
پرتال استان اصفهان
مقالات مرتبط :
