تبیان، دستیار زندگی
ما قوانین‌ را می‌ سازیم‌ و كودكان‌ آن‌ را می‌ شكنند همه‌ پدر و مادرها دوست‌ دارند به‌ كودكانشان‌ یاد بدهند كه‌ چگونه‌ رفتاری‌ خوب‌ و مناسب‌ داشته‌ باشند. اگر شما به‌ كودكی‌ كه‌ كار خوبی‌ انجام‌ داده، یك‌ ستاره‌ یا عكس‌ برگر...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

به كودك ستاره ندهیم درخشیدن را بیاموزیم

ما قوانین‌ را می‌ سازیم‌ و كودكان‌ آن‌ را می‌ شكنند

همه‌ پدر و مادرها دوست‌ دارند به‌ كودكانشان‌ یاد بدهند كه‌ چگونه‌ رفتاری‌ خوب‌ و مناسب‌ داشته‌ باشند. اگر شما به‌ كودكی‌ كه‌ كار خوبی‌ انجام‌ داده، یك‌ ستاره‌ یا عكس‌ برگردان‌ داده‌ باشید، متوجه‌ شده‌ اید كه‌ جایزه‌ها محرك های‌ بزرگی‌ هستند؛ اما مهم‌ نیست‌ كه‌ ما چطور كودكان‌ را تشویق‌ كنیم‌ كه‌ خوب‌ باشند، به‌ هر حال‌ آنها در پیروی‌ از مقررات‌ به‌ كمك‌ ما نیاز دارند. وادار كردن‌ بچه‌ ها به‌ پیروی‌ از مقررات‌ می ‌تواند كار سختی‌ باشد، به‌ خصوص‌ اگر خود ما از آنها پیروی‌ نكنیم. گاهی‌ بزرگترها در برخورد با كودكان‌ دچار مشكلات‌ بزرگی‌ می‌ شوند. همه‌ ما دوست‌ داریم‌ در خانه‌ یا محل‌ كار قوانینی‌ وجود داشته‌ باشد كه‌ همه‌ به‌ آن‌ احترام‌ بگذارند و آن‌ را اجرا كنند تا همیشه‌ نظم‌ برقرار باشد. برای‌ تهیه‌ این‌ مقررات‌ به‌ آگاهی‌ نیاز داریم. هنگامی‌ كه‌ والدین‌ مقررات‌ را می ‌سازند و پای‌ آن‌ می ‌ایستند، بچه‌ ها احساس‌ امنیت‌ بیشتری‌ می ‌كنند. البته‌ آنها اغلب‌ بر سر اجرای‌ مقررات‌ با والدین‌ می‌ جنگند، اما این‌ رفتار در واقع‌ راهی‌ است‌ بر ای‌ این كه‌ مقررات‌ را یاد بگیرند.

تا آنجا كه‌ امكان‌ دارد به‌ كودكان‌ كمك‌ كنید تا خودشان‌ وارد عمل‌ شوند. اگر بیشتر نقش‌ مربی‌ را ایفا كنید تا یك‌ داور، آنها یادگیری‌ بیشتری‌ خواهند داشت. وقتی‌ مطمئن‌ نیستید كه‌ بایستی‌ محكم‌ باشید یا چشم ‌پوشی‌ كنید، به‌ كودك‌ بگویید لازم‌ است‌ فكر كنید و با فرد دیگری‌ (مشاور یا دوستان) مشورت‌ كنید.

هنگامی‌ كه‌ شما سعی‌ دارید مقررات‌ خود را رعایت کنید، كودكان‌ ممكن‌ است‌ شما را دوست‌ نداشته‌ باشند؛ اما اشكالی‌ ندارد. در این‌ زمان‌ از زندگی، آنها بیشتر احتیاج‌ به‌ یك‌ پدر یا مادر خوب‌ دارند تا یك‌ دوست. ساختن‌ مقررات‌ بخش‌ مهمی‌ از دوست‌ داشتن‌ شماست. وقتی‌ قوانین‌ ساختهِ شما عملی‌ شود، شما به‌ بچه‌ ها احساس‌ امنیت، عشق‌ و توانایی‌ همراهی‌ با دیگران‌ را هدیه‌ كرده‌ اید. كودكان‌ ممكن‌ است‌ طوری‌ رفتار كنند كه‌ گویی می‌ خواهند مسئولیت‌ را خود به‌ عهده‌ بگیرند، اما در واقع‌ آنها احتیاج‌ دارند كه‌ بزرگترها مسئول‌ آنها و اعمالشان‌ باشند. برای‌ این كه‌ بتوان‌ قوانین‌ خوبی‌ ساخت‌ یا كودكان‌ را وادار به‌ انجام‌ آنها كرد، نیاز به‌ زمان‌ و صبر و حوصله‌ است. مسلماً در پایان‌ یك‌ روز كاری، پیدا كردن‌ وقت‌ و انرژی‌ برای‌ چنین‌ كاری‌ بسیار دشوار است. پدر و مادر خوب‌ باید برنامهِ زمانی‌ مناسبی‌ برای‌ تربیت‌ فرزندانشان‌ داشته‌ باشند.

چگونه‌ می ‌توانیم‌ قوانین‌ و مقررات‌ مناسب‌ و خوب‌ بسازیم‌

ابتدا باید سعی‌ كرد كارهای‌ خوب‌ و مورد انتظار را برای‌ كودكان‌ شرح‌ داد؛ نه‌ فقط‌ كارهایی‌ را كه‌ نباید انجام‌ دهند. برای‌ موفقیت‌ بیشتر باید از لحنی‌ مؤدبانه‌ و آرام‌ به‌ جای‌ صدای‌ بلند و فریاد استفاده‌ كرد. این‌ توضیحات‌ باید ساده، واضح‌ و در حد درك‌ و فهم‌ كودك‌ باشد. هنگامی‌ كه‌ بچه‌ ها مقررات‌ را بدانند، واضح‌ است‌ كه‌ شما از آنها چه‌ می‌ خواهید تا انجام‌ دهند. كودكان‌ بیشتر با مقرراتی‌ همراه‌ خواهند شد كه‌ دلایلی‌ برای‌ انجام‌ آن‌ ببینند، حتی‌ اگر آن‌ دلیل‌ را دوست‌ نداشته‌ باشند یا آن‌ را نفهمند. البته‌ باید سعی‌ كرد دلایلی‌ ساده‌ برایشان‌ آورد؛ مثلاً می ‌توان‌ چنین‌ گفت: «لطفاً اینجا ندو، من‌ نمی‌ خواهم‌ كه‌ شما صدمه‌ ببینی» یا «كتك‌ نزن، هیچ‌ كس‌ در خانواده‌ ما نباید به‌ كسی‌ صدمه‌ بزند» و یا «باید كمربند ایمنی ‌ات‌ را ببندی، چون‌ این‌ یك‌ قانون‌ است.»

برای‌ ساخت‌ قوانین‌ خوب‌ باید با كودكان‌ همكاری‌ كرد و آنها را در این‌ امر مشاركت‌ داد. سپس‌ به‌ آنها در به‌ یاد آوردن‌ این‌ قوانین‌ كمك‌ كرد. برای‌ این‌ منظور می‌ توان‌ جلسه‌ بحث‌ و گفتگویی‌ تدارك‌ دید درباره‌ این كه‌ چه‌ كارهایی‌ خوب‌ است‌ انجام‌ شود. سپس‌ نتایج‌ جلسه‌ را نوشت‌ و آن‌ را در جایی‌ نصب‌ كرد كه‌ جلوی‌ دید همه‌ باشد. نوشتن‌ مقررات‌ به‌ بچه‌ ها كمك‌ می ‌كند تا آنها را به‌ خاطر بسپارند و بدانند كه‌ این‌ قوانین‌ مهم‌ اند؛ حتی‌ كودكانی‌ كه‌ قادر به‌ خواندن‌ نیستند.

برای‌ ساخت‌ قوانین‌ خوب‌ باید با كودكان‌ همكاری‌ كرد و آنها را در این‌ امر مشاركت‌ داد. سپس‌ به‌ آنها در به‌ یاد آوردن‌ این‌ قوانین‌ كمك‌ كرد. برای‌ این‌ منظور می‌ توان‌ جلسه‌ بحث‌ و گفتگویی‌ تدارك‌ دید درباره‌ این كه‌ چه‌ كارهایی‌ خوب‌ است‌ انجام‌ شود. سپس‌ نتایج‌ جلسه‌ را نوشت‌ و آن‌ را در جایی‌ نصب‌ كرد كه‌ جلوی‌ دید همه‌ باشد. نوشتن‌ مقررات‌ به‌ بچه‌ ها كمك‌ می ‌كند تا آنها را به‌ خاطر بسپارند و بدانند كه‌ این‌ قوانین‌ مهم‌ اند؛ حتی‌ كودكانی‌ كه‌ قادر به‌ خواندن‌ نیستند.

توجه‌ داشته‌ باشید كه‌ تعداد محدودی‌ از قوانینی‌ را كه‌ واقعاً مهم‌ هستند انتخاب‌ كنید، نه‌ یك‌ دسته‌ از قوانین‌ ریز را؛ مواردی‌ را انتخاب‌ كنید كه‌ برای‌ همه‌ اهمیت‌ دارند و به‌ مسائلی‌ چون‌ احترام‌ به‌ خود، دیگران، محیط‌ و امنیت‌ می‌ پردازند. به ‌علاوه حتماً به‌ خاطر داشته‌ باشید كه‌ كودكان‌ حتی اگر مقررات را بدانند، آنها را خواهند آزمود.

بایستی‌ قوانینی‌ خلق‌ كرد كه‌ برای‌ خودمان‌ هم‌ الگو قرار گیرند و نیز بدانیم‌ هدف‌ از این‌ مقررات‌ چیست‌ و چطور باید آنها را تعلیم‌ داد. كودكان‌ حساس‌اند كه‌ ببینند آیا ما در اِعمال‌ قوانین‌، اعتماد به‌ نفس‌ لازم‌ را داریم‌ یا خیر؟ به‌ بچه‌ها نشان‌ دهیم‌ كه‌ به‌ مقررات‌ اهمیت‌ می‌دهیم. هنگامی‌ كه‌ چیزی‌ مهم‌ است، كودك‌ آن‌ را در صدای‌ محكم‌ (نه‌ فریاد) و چهره‌ ما می‌ فهمد.

چطور می‌ توانیم‌ بهتر كودكان‌ را واداریم‌ تا از مقررات‌ پیروی‌ كنند؟

به‌ جای‌ این كه‌ پیاپی‌ به‌ بچه‌ها ستاره‌ بدهید، سعی‌ كنید زمینه‌ ای‌ فراهم‌ كنید تا خودشان‌ بدرخشند. كودكان‌ با راهنمایی های‌ شما خیلی‌ بهتر یاد می ‌گیرند كه‌ چه‌ كاری‌ بكنند و چطور آن‌ را انجام‌ دهند. در این‌ زمینه‌ تشویق‌ اثری‌ فوق‌ العاده‌ دارد، ضمن‌ این كه‌ بایستی‌ توجه‌ داشت‌ هیچ‌ كس‌ انتقاد را دوست‌ ندارد. بنابراین‌ هر بار كه‌ كودك‌ كار خوبی‌ انجام‌ می‌ دهد، با كلمات‌ محبت ‌آمیز او را تشویق‌ كنید. سعی‌ كنید كلماتی‌ به‌ كار ببرید كه‌ هم‌ محبت ‌آمیز باشند و هم‌ محرك‌ فعالیت های‌ بعدی‌ وی؛ بسیار ساده‌ و روشن‌ برای‌ او توضیح‌ دهید كه‌ اگر كودك‌ مقررات‌ را رعایت‌ نكند چه‌ اتفاقی‌ خواهد افتاد ؛ مثلاً می ‌توان‌ گفت: «نباید كسی‌ را بزنی، در غیر این‌ صورت‌ باید به‌ اتاقت‌ بروی‌ و آنجا بمانی» و یا «اگر اسباب‌بازی هایت‌ را بیندازی‌ و بشكنی، آنها را به‌ شخص‌ دیگری‌ خواهم‌ داد».

در عین‌ این كه‌ آرام‌ و متین‌ هستید، در اجرای‌ قوانین‌ محكم‌ و استوار بایستید.

شما می ‌توانید محكم‌ باشید، ضمن‌ این كه‌ سخن تان‌ همراه‌ با آرامش‌ است. به ‌علاوه، پیروی‌ شما از مقررات‌ به‌ كودكان‌ نشان‌ می ‌دهد كه‌ واقعاً در اجرای‌ آنها محكم‌ هستید. هنگامی‌ كه‌ احساس‌ می‌ كنید فرزندتان‌ آماده‌ است‌ تا مقررات‌ را زیر پا بگذارد، ابتدا به‌ طرفش‌ بروید، رو به ‌روی‌ او بنشینید و با وی‌ آرام‌ و شمرده‌ صحبت‌ كنید. این‌ عمل‌ به‌ كودك‌ كمك‌ می‌كند تا خوب‌ گوش‌ كند، نه‌ این كه‌ تسلیم‌ شود. البته‌ هنگامی‌ كه‌ كودكی‌ بسیار ناراحت‌ است، نمی‌ تواند خوب‌ گوش‌ دهد. بنابراین‌ ابتدا باید او را آرام‌ كرد، سپس‌ به‌ صحبت‌ پرداخت. در پایان، از او بخواهید كه‌ مقررات‌ تذكر داده‌شده‌ را تكرار كند.

اگر كودك‌ مقررات‌ را بشكند و هیچ‌ واكنشی‌ نبیند، تصور می‌ كند كه‌ مقررات‌ اهمیت‌ چندانی‌ ندارند. بنابراین‌ ممكن‌ است‌ به‌ عمل‌ خود ادامه‌ دهد. البته‌ گاهی‌ لازم‌ است‌ چشم پوشی‌ كرد. در چنین‌ مواقعی‌ باید گفت: «فقط‌ برای‌ همین‌ دفعه‌ قانون‌ را عوض‌ می ‌كنیم.» در ضمن‌ به‌ بچه‌ ها نشان‌ دهید كه‌ احساساتشان‌ را درك‌ می ‌كنید؛ هنگامی‌ كه‌ كودكان‌ بفهمند به‌ احساس‌ آنها اهمیت‌ داده‌ می‌شود و آنها را درك‌ می‌كنیم، خود را بهتر كنترل‌ خواهند كرد. به‌ بچه‌ها اجازه‌ دهید كه‌ بدانند اشكالی‌ ندارد كه‌ مقررات‌ را دوست‌ نداشته‌ باشند، ولی‌ خوب، بایستی‌ آنها را رعایت‌ كنند. مثلاً می ‌توان‌ گفت: «می‌دانم‌ كه‌ دوست‌ داری‌ تا دیروقت‌ بیدار باشی‌ و خیلی‌ از بچه‌ها این‌ كار را می‌كنند، ولی‌ الان‌ وقت‌ خواب‌ شماست» و یا «می‌دانم‌ خیلی‌ عصبانی‌ هستی، چون‌ آن‌ اسباب‌ بازی‌ را می‌خواهی، ولی‌ آن‌ مال‌ شما نیست».

تا آنجا كه‌ امكان‌ دارد به‌ كودكان‌ كمك‌ كنید تا خودشان‌ وارد عمل‌ شوند. اگر بیشتر نقش‌ مربی‌ را ایفا كنید تا یك‌ داور، آنها یادگیری‌ بیشتری‌ خواهند داشت. وقتی‌ مطمئن‌ نیستید كه‌ بایستی‌ محكم‌ باشید یا چشم ‌پوشی‌ كنید، به‌ كودك‌ بگویید لازم‌ است‌ فكر كنید و با فرد دیگری‌ (مثل‌ معلم‌ یا اعضای‌ خانواده‌ یا یكی‌ از دوستان) مشورت‌ كنید. گاهی‌ این‌ كار كمك‌ بزرگی‌ خواهد بود. هنگام‌ خستگی‌ نمی ‌توان‌ مقررات‌ را رعایت‌ كرد و روی‌ آن‌ محكم‌ بود. بنابراین‌ برای‌ داشتن‌ اوقات‌ خوب‌ با كودكان‌ باید طرح‌ و نقشه‌ بكشیم و همیشه‌ به‌ یاد داشته باشیم‌ كه‌ پدر و مادر خوبی‌ باشیم، حتی‌ اگر بچه ها برایمان مشکل و دردسر درست‌ كنند.

زهرا برزگر ، كارشناس روان شناسی كودك

لینک ها

«لطفاً»، «ببخشید» و «متشکرم» را به کودکان بیاموزید

نظم در 60 ثانیه

پندهای كوچك، موفقیتهای بزرگ

بچه ها مسئولیت پذیرند اما نه با امر و نهی

چند نكته ی لازم در تربیت كودكان

آیا می دانید محبت كردن بهترین راه تربیت است؟

چگونه با كودكانمان صحبت كنیم

راه حل های خوب برای رفتارهای بد بچه ها ( قسمت اول  ) ، ( قسمت دوم  ) ، ( قسمت سوم  )

کتاب های « روان شناسی » ، « خانواده » ، « کودکان » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.