همه چیز درباره سینوزیت
شما سرفه و عطسه می كنید و احساس خستگی و درد عمومی در بدن دارید. فكر می كنید كه باید سرما خورده باشید، اما بعد، زمانی كه داروهایی كه برای بهبود علائم سرماخوردگی مصرف كرده اید، بی تأثیر بوده و به سردرد وحشتناكی گرفتار می شوید، خودتان را با عجله به پزشك می رسانید. وی پس از شنیدن شرح حال شما و معاینه صورت و پیشانی تان و احتمالاً درخواست یك رادیوگرافی سینوس، به شما می گوید كه سینوزیت دارید.
معنی ساده سینوزیت این است كه سینوس های شما عفونی یا ملتهب شده اند، اما این فقط اندكی از درد و گرفتاری را كه در این شرایط تحمل می كنید، نشان می دهد. متخصصین معمولاً موارد سینوزیت را به سه دسته تقسیم می كنند:
1 - سینوزیت حاد كه 3 هفته یا كمتر به طول می انجامد.
2 - سینوزیت مزمن كه معمولاً 3 تا 8 هفته طول می كشد اما ممكن است ماه ها یا حتی سال ها ادامه یابد.
3 - سینوزیت راجعه كه چندین حمله حاد در طول یك سال را شامل می شود.
علائم
محل درد بستگی به سینوسی دارد كه گرفتار شده است:
- اگر سردرد شما، صبح ها در زمان بیدار شدن از خواب بروز كند، به صورت كاملاً مشخص به وجود مشكلی در سینوس اشاره دارد.
- درد در پیشانی، در محل سینوس های پیشانی در زمان لمس، نشان می دهد كه سینوس های پیشانی التهاب دارند.
- عفونت سینوس های فك بالا می تواند سبب درد در فك و دندان های بالایی و دردناكی گونه ها در زمان لمس كردن شود.
- از آنجایی كه سینوس های پرویزنی نزدیك مجاری اشكی در گوشه چشم ها قرار دارند، التهاب این حفرات اغلب سبب تورم پلك ها و بافت های اطراف چشم ها و درد در بین دو چشم می گردد. التهاب سینوس پرویزنی همچنین می تواند در زمان لمس كناره های بینی، ایجاد درد نماید و اختلال در حس بویایی و پری و گرفتگی بینی را به همراه داشته باشد.
- گرچه سینوس های پروانه ای كمتر گرفتار می شوند، عفونت در این منطقه می تواند سردرد، درد گردن و درد عمیق در بخش فوقانی سر را سبب شود. البته بیشتر مبتلایان به سینوزیت (در زمان لمس شدن )، درد و دردناكی را در چندین نقطه تجربه می كنند و علائم آنها معمولاً به روشنی محل درگیری سینوس ها را نشان نمی دهد. سایر علائم سینوزیت می تواند شامل تب، ضعف، خستگی، سرفه ای كه احتمالاً شب ها شدیدتر می شود، آبریزش یا احتقان بینی باشد. به علاوه، تخلیه ترشحات مخاطی سینوس پروانه ای یا سایر سینوس ها در پشت حلق می تواند گلودرد ایجاد كند. تخلیه ترشحات همچنین می تواند غشاهای پوشاننده حنجره (مجرای تنفسی فوقانی) را تحریك نماید. اما هر كس كه این علائم را داشته باشد، لزوماً سینوزیت ندارد. در موارد نادر، سینوزیت حاد می تواند عفونت مغز و سایر عوارض جدی را به دنبال داشته باشد.
علل سینوزیت حاد
در بیشتر موارد سینوزیت حاد با یك سرماخوردگی شروع می شود كه عامل آن یك ویروس است. این سرماخوردگی های ویروسی علائم سینوزیت را به وجود نمی آورند، اما حتماً سینوس ها را ملتهب می كنند. هم سرماخوردگی و هم التهاب سینوس ها معمولاً در مدت دو هفته بدون درمان بهبود پیدا می كنند، اما وجود التهاب می تواند توضیح دهد كه چرا ابتلا به سرماخوردگی احتمال ابتلا به سینوزیت حاد را افزایش می دهد.
علل سینوزیت مزمن
تعیین علت سینوزیت مزمن، دشوار است. برخی پژوهشگران فكر می كنند كه این یك بیماری عفونی است، اما سایرین در این مورد مطمئن نیستند. سینوزیت مزمن، یك بیماری التهابی است كه اغلب در مبتلایان به آسم بروز می كند. اگر شما آسم دارید، ممكن است سینوزیت مزمنی داشته باشید كه در مواردی وخامت می یابد؛ اگر نسبت به موارد آلرژی زای موجود در هوا از قبیل گرد و غبار، قارچ و گرده حساسیت دارید كه التهاب بینی ناشی از آلرژی را سبب می شوند، ممكن است مبتلا به سینوزیت مزمن بشوید. پاسخ ایمنی به مواد خارجی موجود در قارچ ها می تواند سبب حداقل برخی از موارد سینوزیت مزمن باشد. به علاوه كسانی كه به قارچ حساسیت دارند، ممكن است به علت آلرژی به قارچ به سینوزیت مبتلا شوند. اگر در معرض ابتلا به سینوزیت مزمن هستید، هوای مرطوب، به ویژه آب و هوای مناطق شمالی یا آلوده كننده های موجود در هوا و ساختمان ها می تواند شما را دچار این بیماری كند.
تشخیص
از آنجا كه به دلیل ابتلا به بیماری هایی مثل سرماخوردگی، بینی شما می تواند دچار گرفتگی و احتقان شود، ممكن است احتقان ساده بینی را با سینوزیت اشتباه بگیرید، اما سرماخوردگی معمولاً در حدود 7 تا 14 روز طول می كشد و سپس بدون درمان، خوب می شود. سینوزیت مزمن اغلب بیشتر طول می كشد و علائم آن به طور مشخص بیشتر از یك سرماخوردگی ساده است. پزشك با گوش دادن به شرح حال شما، انجام معاینه بالینی، درخواست رادیوگرافی و در صورت لزوم MRI یا سی تی اسكن می تواند سینوزیت را تشخیص بدهد.
درمان
پس از تشخیص سینوزیت و شناسایی علت احتمالی آن، پزشك می تواند درمان هایی را برای كاهش التهاب و بهبود علائم تجویز كند.
سینوزیت حاد
اگر مبتلا به سینوزیت حاد هستید، پزشك شما ممكن است موارد زیر را توصیه كند:
- داروی ضد احتقان برای رفع پرخونی مخاط و گرفتگی بینی
- آنتی بیوتیك برای كنترل عفونت میكروبی در صورت لزوم
- مُسكـّن برای تخفیف درد
اما شما فقط برای چند روز مجاز به استفاده از قطره ها یا اسپری های ضداحتقان بینی موجود در بازار، با نسخه یا بدون نسخه پزشك هستید.
مصرف این داروها برای دوره های طولانی تر می تواند حتی منجر به احتقان و تورم بیشتر لوله های بینی شود.
اگر عامل سینوزیت میكروبی باشد، مصرف آنتی بیوتیك ها همراه با داروهای ضداحتقان خوراكی یا موضعی (برای بینی) می تواند كمك كننده باشد. پزشك می تواند آنتی بیوتیكی را تجویز كند كه بر شایع ترین نوع باكتری عامل سینوزیت مؤثر باشد.
در بسیاری موارد، سینوزیت حاد بدون آنتی بیوتیك به خودی خود بهبود پیدا می كند اما در صورتی كه همراه با سینوزیت، مبتلا به آلرژی نیز باشید، ممكن است برای تخفیف علائم آلرژی نیاز به دارو داشته باشید. اگر مبتلا به آسم هستید و سینوزیت گرفته اید، ممكن است آسم شما بدتر شود و باید با پزشكتان در تماس نزدیك باشید.
به علاوه ممكن است پزشك شما یك اسپری كورتونی بینی همراه با سایر درمان ها تجویز كند تا احتقان، تورم و التهاب بینی شما كاهش یابد.
سینوزیت مزمن
پزشكان اغلب درمان موفقیت آمیز سینوزیت مزمن را كار دشواری می یابند و می دانند كه علائم، حتی پس از دریافت طولانی مدت آنتی بیوتیك ها ادامه می یابد. همانگونه كه بحث شده است، ممكن است پزشكان برای درمان، از داروهای كورتونی مانند اسپری های كورتونی بینی استفاده كنند. بسیاری از پزشكان، سینوزیت مزمن را به عنوان یك بیماری عفونی با آنتی بیوتیك و داروهای ضداحتقان درمان می كنند. برخی دیگر از آنتی بیوتیك و اسپری استروئیدی بینی همراه با یكدیگر استفاده می كنند. برای تعیین اینكه بهترین شیوه درمان كدام است، نیاز به پژوهش های بیشتری است.
در برخی بیماران مبتلا به آسم، درمان سینوزیت مزمن با آنتی بیوتیك، بهبود چشمگیر علائم را به همراه دارد.
اگرچه داروهای خانگی نمی توانند عفونت سینوسی را درمان كنند، اما می توانند علائم شما را تسكین دهند:
- استنشاق بخار از یك دستگاه بخارساز یا یك فنجان آب داغ می تواند سینوس های ملتهب را نرم كند.
- اسپری نمكی بینی كه می توانید آن را از داروخانه تهیه كنید، می تواند تسكین بخش باشد.
- استفاده از حرارت ملایم در اطراف بینی ملتهب می تواند شما را راحت تر كند. در صورت شكست درمان های دارویی، جراحی می تواند تنها جایگزین در درمان سینوزیت مزمن باشد. تحقیقات نشان می دهد كه اغلب كسانی كه جراحی كرده اند، علائم بهتر و كیفیت بهتر زندگی را تجربه كرده اند. در كودكان مشكلات اغلب با برداشتن آدنوئیدهای مسدود كننده گذرگاه میان بینی و سینوس، برطرف می شود. بزرگسالانی كه سال ها مبتلا به آلرژی و بیماری های عفونی بوده اند، گاه پولیپ بینی پیدا می كنند كه تخلیه مناسب را مختل می كند. برداشتن این پولیپ ها یا اصلاح تیغه انحراف یافته بینی، برای اطمینان از باز بودن راه های هوایی، اغلب بهبود قابل توجه علائم سینوس را در پی دارد. رایج ترین روش جراحی كه امروزه انجام می شود، جراحی سینوس از طریق اندوسكوپی است كه در آن، منافذ طبیعی سینوس گشاد می شوند تا امكان تخلیه را فراهم كنند. این نوع جراحی نسبت به جراحی معمول سینوس، با برش و خونریزی كمتری همراه است و عوارض جدی آن نادر هستند.
دكتر زهرا عباسپور تمیجانی
لینک ها:
