آزار عاطفی ،تنبیه مخفی
وقتی از کودک‌آزاری صحبت به میان می‌‌آید، بیشتر افراد به سوءرفتارهای فیزیکی مانند کتک زدن بچه‌ها و پرخاش و یا هر نوع آزارجسمی آنها می‌اندیشند. البته بعضی هم هستند که می‌دانند نوع دیگری از آن، مثل سوءرفتار جنسی نیز وجود دارد. اما به راستی چند درصد از شما با سوءرفتار عاطفی یا روانی آشنا هستید و همواره دقت می‌کنید که مبادا دیگران، به ویژه کودکان را مورد سوءرفتار عاطفی قرار دهید؟! در این یادداشت سعی می‌کنیم شما را با سوءرفتار عاطفی آشنا کنم...
بسیاری از کودکان و بزرگسالان به دلیل ناآگاهی مورد این سوءرفتار قرار می‌گیرند. هرچند نمونه‌هایی ناشی از تعمد در این کار، بعضا دیده میشود.
همه سوءرفتارها چه جسمی، چه جنسی و چه عاطفی آثار مخربی بر سلامت روان و رشد و نمو جسمی و روانی دارند اما در این بین، سوءرفتار عاطفی از اثرات نامطلوب بیشتری برخوردار است.
در واقع به حالت شدید و مداوم آزار‌هیجانی، کلامی و طرد کردن که باعث مختل شدن رشد جسمی و امکان نرسیدن کودک به قابلیت‌های گوناگون وجود او شود، سوءرفتار عاطفی می‌گوییم.
محققان عنوان کردند قرار گرفتن در وضعیت بدرفتاری در دوران کودکی سبب پیری زودرس سلول ها می شود. آنها معتقدندکودکانی که در دوران کودکی مورد بدرفتاری جسمی و روحی قرار می گیرند پس از بلوغ بیش از دیگران در معرض خطر پیری زودرس سلولی قرار دارند.
به گفته محققان آزارهای روحی دوران کودکی موجب کوچک شدن بخش هایی از کروموزم های مسئول سلامت سلولی می شوند و در نتیجه در دوران بلوغ سلول ها در معرض پیری زودرس قرار می گیرند.
فقدان آگاهی های روانشناسانه عمومی و اولیه در شیوه های تربیتی فرزندان از سوی پدران و مادران، یکی از عمده ترین دلایل این نوع از کودک آزاری محسوب میشود ، به نحوی که بسیاری از والدین وقتی متوجه می شوند اینگونه برخوردها نیز از مصادیق بارز و خطرناک آزار کودکان است ، به دشواری می توانند آن را بپذیرند، اما متاسفانه باید این حقیقت تلخ را پذیرفت و در رفع و حذف این روشها از محیط خانواده کوشید. برخی از شایع ترین اینگونه آزار رسانی های روحی عبارتند از:
کودکانی که در دوران کودکی مورد بدرفتاری جسمی و روحی قرار می گیرند پس از بلوغ بیش از دیگران در معرض خطر پیری زودرس سلولی قرار دارند.
الف - تهدید و ترساندن کودک :
این نوع رفتار با بیان جملاتی چون،- اگر این کار را بکنی می کشمت/خفه ات می کنم/ و ...
ب – احساس گناه دادن به فرزند:
با بیان جملاتی چون : اگر به من گوش ندهی سکته میکنم و می میرم – تمام بیماری های من به خاطر رفتار شماست – من به خاطر شما بود که همه عمر با پدرتان ( یا مادرتان ) زندگی کردم وگرنه اگر بچه های خوبی بودید این اتفاق پیش نمی آمد/ جوانی من پای شما هدر رفت و...
ج – احساس شرم و حقارت بخشیدن به فرزند :
با گفتن جملات معترضه ای که باعث می شود فرزند شما احساس بد بودن کند و اینکه وجودش و رفتار ش یا سلیقه اش باعث خجالت است جملاتی چون: - این چه لباسی است که پوشیده ای ، آبروی مرا می بری ... – این چه رفتاری است که تو داری ؟/ این چه طرز حرف زدن است / - راه رفتن هم بلد نیستی /این چه قیافه ای است برای خودت درست کرده ای – چقدر تو دیر فهمی / یا کودنی یا ...
فرزندی که دچار احساس شرم از خود می شود، به تدریج در ضمیر ناخودآگاهش خواهد پذیرفت که آدم بدی است و لایق داشتن یک زندگی خوب یا رابطه موفق و خوب نیست. نتیجه اینکه حس شرم و فقدان حرمت نفس در کودکان از آنان بچه هایی گوشه گیر، منزوی، خجالتی و غیراجتماعی خواهد ساخت .
شما با انجام هر یک از کارهای زیر کودکان خود را مورد آزار عاطفی قرار می‌دهید:
جلوگیری از ارتباط با همتاها و عدم اجازه برای بازی، سپردن مسئولیت های خارج از توان، تبعیض بین فرزندان، خشونت و مشاجره های خانگی و ..
مسلما نوع رفتار والدین با فرزندان می تواند آثار مفید یا ناخوشایندی را در بر داشته باشد . شخصیت کودکان ما از نحوه برخورد ها و شیوه هایی که با آن ها در پی می گیریم ساخته می شود . لذا اگر آزارهای روحی در خانواده ترویج شود و پدر ومادر روش های مستبدانه و تحکم آمیز را مکررا به کار برند به ایجاد بیماری ها و اختلالات روانی فراوانی در کودک کمک نموده اند .
نشانه‌های سوء رفتار عاطفی در کودکان
الف) کودک کناره‌گیری می‌کند، افسرد‌ه است و عواطف مناسب نشان نمی‌د‌هد.
ب) کودک رفتارهای ناسازگارانه از خود نشان می‌د‌هد و باعث مزاحمت دیگران میشود.
ج) کودک در زمینه‌های گوناگون پیشرفتی نشان نمی‌د‌هد.(قاد‌ر به انجام اعمال یاد‌گرفته شد‌ة مناسب سن خود‌ش نیست و مثلاً راه نمی‌رود، حرف نمی‌زند و...)
د) کودک رفتارهای پرخاشگرانه و ضد‌اجتماعی از خود نشان می‌د‌هد. مثلاً فرار از خانه، دزدی، د‌روغگویی و...
و) کودک رفتارهای ناسازگارانه و نامتعاد‌ل از خود نشان می‌د‌هد. د‌رون خود را می‌آزاد، تلاش بیهود‌ه می‌کند و احساس خلأ در زندگی می‌کند.
هـ) لکنت زبان در طفولیت، بی‌بند و باری اخلاقی در دوران نوجوانی، بی‌روح شدن، صحبت نکرد‌ن یا گنگی انتخابی و عدم تمایل به شرکت در بازی و بعد‌ها در امور اجتماعی.
ی) بروز عقب‌ماند‌گی‌های روانی، ضعف قد‌رت ابتکار و هوش، ند‌اشتن دقت کافی، عدم تعاد‌ل در رفتار با دیگران، بی‌جرأتی و امثال آنها.
ر) گاه ممکن است کودک برای جلب توجه بزرگترهای خود (مثل معلم، همسایه‌ها و...) مرتباً باعث مزاحمت و آزار آنان میشود.
فراوری : کهتری
بخش خانواده ایرانی
منابع:
دکتر افشین احمدوند - سلامت
ایران سلامت
پزشک آن لاین
مقالات مرتبط:
