حضرت علامه مرجع آيت الله العظمی سيد محمد حسين فضل الله دام ظله به مناسبت شهادت مرجع دينیسيد محمد صدر(رضی الله عنه) در نشست هفتگی روز شنبه 5 ذی القعده 1419 هـ در حوزه المرتضي(ع) دمشق طی بياناتی فرمودند:
خداوند اجر و پاداش ما و شما و همه مسلمانان را به خاطر اين مصيبت بزرگ عظيم گرداند. عالمی بزرگ و مجاهد هدف قرار گرفت كه تمام زندگی خود را از جوانی تاكنون در راه دفاع از اسلام گذراند.
نزد عموزاده شهيدش سيد محمدباقر صدر شاگردی كرد و در كنار او زيست و شهيد سيد محمد باقر صدر خبر مي‌داد كه او در امر علم و تحقيق و حركت به جايگاه عظيمی نائل خواهد شد. ايشان اين مطلب را در مقدمه دايرة المعارف امام مهدي(عج) كه سيد محمد صدر تأليف كرده بود نوشت. ايشان شهادت شهيد سيد محمد باقر صدر و خواهر علويه‌اش را تحمّل كرد. مصائب عراق را ديد. درد و رنج زندان و فشار را چشيد و گام در مسير مرجعيت نهاد. خيلي‌ها به او ستم كردند و هنوز هم ستم مي‌كنند. گفتند: او مرجع حاكميت است. درباره او حرفهايی زدند كه ما از همان ابتدا گفتيم كه اين حرفها برای گويندگان آن مايه گناه و سرافكندگی است.
من اعتقاد دارم اگر اين‌ها در زمان ائمه(ع) هم زندگی مي‌كردند، ايشان را متهم مي‌كردند كه به حاكميت وابسته هستند؛ زيرا ذهنيت همان ذهنيت است. وقتی پاكي، طهارت و صفای درونی او و اعقتاد ايشان به مسأله تقيه و موارد مشابه آن را متصوّر مي‌شويم، متوجه مي شويم او اعتقاد داشت كه مي‌تواند به اين شيوه به اسلام خدمت كند.
در دوره مرجعيت ايشان، ديده نشده است كه از نظر سياسی يا فكری ايشان سخنی در تأييد رژيم عراق گفته باشد. من نشنيده‌ام و نقل نيز نشده است. ممكن است نوعی نرمش و مدارا در رفتار ايشان ديده شود كه اين نيز طبق اجتهاد ايشان امری مشروع است. خصوصاً در شرايط دشوار عراق كه رژيم آن خونريزترين و وحشي‌ترين رژيم‌هاست. از اين رو اين كسی كه بيرون از عراق باشد و موضعی بگيرد و اين كه كسی در داخل زندان و در صحنه موضعی بگيرد با يكديگر خيلی تفاوت دارند.
بنابراين بايد شرايط برادران خود را درك كنيم. انسان مؤمن وقتی مي‌خواهد درباره كسی قضاوتی كند، خصوصاً اگر اين فرد لبريز از علم و فقاهت اسلامی باشد، بايد شرايط روحي، شرايط واقعی جامعه و شرايط زمانی او را در نظر بيگرد. امام اميرالمؤمنين(ع) مي‌فرمايد: «ضع أمر أخيك علی احسنه و لا تظنن بكلمة خرجت من اخيك سوءاً و أنت تجد لها فی الخير محملاً» ولی ما سخن ايشان را وارونه كرده‌ايم و مي‌گوئيم: ضع أمر أخيك علی أسوأه و لا تظنن بكلمة خرجت من أخيك خيرأ و أنت تجد لها فی السوء محملاً. طوری شده است كه احتمالات بد را بر احتمالات خوب غلبه مي‌دهيم و بر اين اساس به مردم ستم مي‌كنيم. در حالی كه مي‌دانيم قاعده ای تمدنی و انسانی مي‌گويد: «متهم تا زمانی كه محكوميت او به اثبات نرسيده است، بي گناه است.» محكوم كردن نيز به بررسی دقيق موضع‌گيري‌ها و گفتارهای نياز دارد. در احاديث ائمه(ع) مي‌خوانيم كه چگونه برای حفظ خط اسلام اصيل، با شيوه مدارا، با شرايط موجود مقابله مي‌نمودند. ائمه(ع) با اين كار مي‌خواستند از اسلام اصيل و جريان‌های معارض حكومتهای غاصب محافظت به عمل آورند. طبيعی است كه تقيه محدوده‌ها و برنامه‌ها و قوانين خاص خود را دارد ولی بايد چيزهايی را كه بر خود نمي‌پسنديم برای ديگران نيز نپسنديم. «اجعل نفسك ميزاناً بينك و بين غيرك فأحبب لغيرك ما تحب لنفسك.»
اينانی كه اين چنين مواضع سخت و خشنی مي‌گيرند اگر خودشان در آن شرايط قرار داشتند چه مي‌كردند؟ ممكن است ما همه شيوه‌ها را نپذيريم و شيوه خاصّی مورد نظر ما باشد. ولی خيلی فرق مي‌كند كه شيوه‌ای را اشتباه بدانيم يا اين كه كسی را كه از اين شيوه استفاده مي‌كند متهم به خيانت كنيم يا حرفهايی از اين قبيل در مورد او بگوئيم. ممكن است كسی در انديشه دچار خطا و اشتباه شود ولی باز ممكن است معذور باشد. به اين گفته معروف تمسّك مي‌جوئيم كه مي‌گويد: «مجتهد اگر درست اجتهاد كند دو پاداش دارد و اگر اشتباه كند نيز يك پاداش دارد.»
منبع:سایت بینات
تهیه و فرآوری: گروه حوزه علمیه
