نگاهی به فیلم کودکانه

مسعود كرامتی كارگردان و امین تارخ تهیه‌كننده فیلم سینمایی « كودكانه » كه اکنون درسینماها به نمایش عمومی درآمده است، درباره این فیلم سخن گفتند.

« كودكانه » به كارگردانی مسعود كرامتی كه از دو سال قبل آماده نمایش بود سرانجام در راستای اكران فیلم های كودك، در اواخر سال 84 امكان نمایش پیدا كرده است. كرامتی در پاسخ به اینكه آیا بعد از دو سال، نمایش فیلم برای او تازگی دارد، می‌گوید: موضوع اكران فیلم‌ها گرفتاری اصلی سینمای ایران است، كه تنها منحصر به فیلم من نمی‌شود بلكه تعداد قابل توجهی از فیلم‌ها به این سرنوشت دچار شده‌اند.

وی در ادامه تصریح كرد: بحث‌ها و شعارهایی كه در مورد حمایت و پشتیبانی سینمای كودك طی سالیان اخیر شد، طبق معمول در حد یكسری شعار در رسانه‌ها باقی مانده و اتفاق خاصی هم نیفتاده است، بنابراین سینمای كودك به سختی شاید سالی دو فیلم تازه اكران كرده است و در دوره خاص جشنواره كودك به آن توجه شده است و بعد از آن به فراموشی سپرده می‌شود،هم اكنون نیز كه توسط پخش آبی فرصتی برای اكران اینگونه فیلم‌ها فراهم شده است، شاهد هستیم این دوستان با چه زحمتی چند سالن هماهنگ می‌كنند، تا فیلم را اكران كنند.

كرامتی افزود: شاید حرف عجیب و غریبی باشد كه مطرح می‌كنم، خودم یك جوری ته دلم زمانی كه فیلم می‌سازم، امیدی به اكران آن ندارم، فقط در این حد كه فیلم ساخته شود و در یك محدوده مشخصی مثل جشنواره كودك به نمایش درآید، ساخته می‌شود.

وی در ادامه افزود: خوشبختانه یا متاسفانه هر چند سال یك بار فرصتی و شرایطی برای فیلم‌سازی فراهم می‌شود به همین دلیل من بعد از « كودكانه » كه دو سال قبل ساخته شد، نتوانستم فیلمی بسازم بنابراین طبیعی است كه

« كودكانه » آخرین فیلم و تازه‌ترین فیلم من، در مقام كارگردان است.

امین تارخ بازیگر تئاتر سینما و تلویزیون كه بعد از سالها حضورموفق درعرصه بازیگری ، برای نخستین بار به عرصه تهیه‌كنندگی روی آورده است، از دلایل ورود به این عرصه گفت: این موضوع خیلی ساده اتفاق افتاد طی صحبتهای مختلفی كه بارها با آقای كرامتی داشتیم، ابراز تمایل كرده بودم كه روزی وارد عرصه تهیه و تولید بشوم چون معتقدم وقتی امكانات حرفه‌ای وجود دارد، طبیعی است این عرصه را كه به نوعی خودمان متعلق به آن هستیم و ناآشنا هم نیستم، بد نیست، تجربه ای در آن داشته باشیم .

بالاخره فرصتی پیش آمد و آقای كرامتی فیلمنامه كودكانه را مطرح كرد كه آن زمان شرایط آماده بود و فیلم را تهیه كردم، به هر حال این عرصه تجربه نشده‌ای بود وعلاقه‌مند بودم آن را تجربه كنم.

امین تارخ در ادامه به بحث اكران فیلم اشاره كرد و گفت: طی سالیان اخیر صحبتهای مختلفی درباره كمبود سالن و نحوه تولید و پخش، توسط هنرمندان مطرح شده است بنابراین وقت آن هم گذشته است كه برنامه‌ریزی منسجمی انجام شود اما همیشه با امید به اینكه در آینده این برنامه‌ریزی انجام می‌شود، كارها ادامه پیدا می‌كند.

وی در ادامه تصریح كرد: من به عنوان بازیگر چنین حسی را همیشه داشته‌ام و به عنوان تهیه‌كننده این حس برای من ملموس‌تر شد، چون از روی صحنه به پشت صحنه آمدم و معضلات را از نزدیك لمس كردم.

فكر می‌كنم در تهیه و تولید فیلم‌های كودكان بیش از هر چیز انگیزه نیاز جشنواره مطرح است، كه باعث تولید این نوع فیلم می‌شود.

وی در پاسخ به اینكه اكران دیرهنگام « كودكانه » باعث شده است،‌ تجربه‌ تهیه‌كنندگی را طی چند سال اخیر دوباره تكرار نكند، می‌گوید: اینگونه نیست كه رها كرده باشم، اگر شرایط بهتری پیش بیاید حتما دوباره فیلمی را تهیه خواهم كرد. اما چون بعد از مرحله تولید مسئولیت تهیه‌كننده بیشتر می‌شود و شرایط سخت اكران پیش می‌آید وادار می‌شویم، كندتر حركت كنیم و لااقل حركت بعدی را حساب شده‌تر پیش ببریم.

وی در ادامه از سازمان صدا و سیما و عزت الله ضرغامی نسبت به پخش تیزرهای فیلم

« كودكانه » قدردانی كرد و گفت: خوشبختانه تلویزیون همكاری مساعد و مناسبی برای تیزرهای فیلم داشته است كه در همین روزها پخش آن آغازمی‌شود و فكرمی‌كنم پخش آبی از لحاظ پراكندگی سینماها نمایش مناسبی را برای فیلم فراهم كرده است.

تهیه‌كننده ی « كودكانه » اكران این فیلم را به معجزه شبیه دانست و گفت: بنابراین این فرصتی كه بدست آمده است را به عنوان معجزه قبول كردیم ، تا آن را از دست ندهیم.

مسعود كرامتی در ادامه این نشست درباره تماشاچی فیلم « كودكانه » معتقد است: فیلم فقط برای كودك نیست و با توجه به معضل اصلی كه در فیلم « كودكانه» مطرح می‌شود می‌تواند از طبقه‌بندی كه من خیلی به آن معتقد نیستم « كودك - خانواده» هم فراتر رود . یعنی موضوع « دروغ» ، دروغی كه وقتی از سوی كودكان رخ می‌دهد، كار زشتی است ولی زمانیكه آدم بزرگ‌ها دروغ می‌گویند، با یكدیگر كنار می‌آیند.

امین تارخ نیز در ادامه معتقد است: حرفی كه در كودكانه وجود دارد و پیامی كه به طور كلی فیلمنامه دارد برای همه اعضاء و اقشار جامعه است، نیاز به موضوع «‌دروغ» برای مطرح شدن توسط فیلم‌نامه‌نویس حس شده است و در قالب یك اتفاق نمایشی به لحاظ سرگرمی و آموزشی مطرح می‌شود.

مسعود كرامتی كه به عنوان بازیگر نیز فعالیت می‌كند درباره دغدغه كارگردانی‌ می‌گوید: بازیگری كار خیلی جذابی است و نمی‌توانیم منكر این موضوع بشویم كه 99 درصد افرادی كه در عرصه‌های مختلف تئاتر، سینما و تلویزیون فعالیت می‌كنند، اگر در دوران كودكی و نوجوانی علاقه‌ای در آنها وجود داشته است ،به بازیگری بوده است وگروهی از آنها در سالهای كه بزرگتر می‌شوند فكر می‌كنند كه به كارگردانی، تهیه‌كننده‌ای و ... كه ریشه در بازیگری هم دارد، علاقه بیشتری دارند.

وی در ادامه تاكید كرد: و واقعیت این است كه همچنان برای من كارگردانی جذاب‌تر است.

امین تارخ نیز در پاسخ به اینكه چرا در «كودكانه» بازی نكرده است گفت: فكر كردم چون اولین تجربه تهیه‌كنندگی است، خود را وارد وادی دیگری نكنم، اتفاقا از سوی آقای كرامتی این پیشنهاد مطرح بود كه نقشی را بازی كنم اما ترجیح دادم فقط به عنوان تهیه‌كننده حضور داشته باشم.

مسعود كرامتی در مقام كارگردان در پاسخ به دلایل انتخاب لوكیشن « اصفهان» افزود: طبق صحبتهایی كه در جشنواره فیلم كودك شده بود و من یك جایزه‌ برای فیلم قبلی‌ام از آن جشنواره گرفته بودم، بنابراین باید فیلم بعدی‌ام در اصفهان كلید می‌خورد، البته دلایل مهمتری هم وجود دارد یكی اینكه قهرمان اصلی فیلم « كودكانه» اگر در شهرستان باشد معقول‌تر به نظر می‌آید چون با محدودیتهایی كه این فیلم قرار است برای قهرمان اصلی آن بوجود آورد، فكر می‌كنم شاید در تهران شرایط زندگی‌ پسربچه را همانند اصفهان نمی‌توانستیم ترسیم كنیم. مثلا در تهران ما كمتر بچه 7 تا 8 ساله‌ای را می‌بینیم كه از خانه‌اش به تنهایی به خانه پدربزرگش برود، البته می‌توانست به جای اصفهان شهرستان دیگری هم باشد.

در ادامه این نشست درباره مضمون فیلم كه «‌ دروغ گفتن » است بیشتر صحبت شد.

امین تارخ با اشاره به نسل های مختلفی كه در فیلم « كودكانه» دروغ می‌گویند افزود: وقتی پدربزرگ، پدر و پسر سه نسل مختلف بطور طبیعی دروغ می‌گویند، این خیلی طبیعی است كه جامعه‌ای كه دارد دروغ می‌گوید، فقط آینده‌اش را تخریب نكند، بلكه گذشته‌اش را نیز به سمت تخریب می‌برد.

مسعود كرامتی ضمن اشاره به دیالوگ‌های فیلم كه بر این موضوع اشاره مستقیم دارد، گفت:‌این موضوع را به قصد، اینگونه مطرح كردم چون احساس كردم دروغ می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد، اما چرا قهرمان فیلم به استقبال این فاجعه می‌رود، چون در هر شرایطی بزرگترها او را توبیخ می‌كنند . بحث دیگر كه می خواستم مطرح كنم این بود كه ما آدم بزرگ‌ها چرا به خودمان اینقدر حق می‌دهیم كه در ارتباط با كودكانمان هر طوركه دوست داریم برخورد كنیم.

كرامتی درباره تجربه « فیلم در فیلم» در كودكانه افزود: بیشتر تاكید بر مضمون فیلم داشته‌ام اگر توجه كنید، فیلمی كه در كودكانه در حال ساخت است، اتفاقا فیلم كودك است و اتفاقا فیلم سرتاسر دروغی است، یعنی متولیان آن فیلم كه دارند كار فرهنگی می‌كنند باز هم به بچه‌ها دروغ می‌گویند، بنابراین فقط این وجه برای من مهم نبود كه تجربه فیلم در فیلم در سینما جذاب است.

مسعود كرامتی در كارنامه كارگردانی‌اش فیلمی همچون «پاتال و آرزوهای بزرگ» را در دهه 60 دارد كه توانست جزو پرفروشترین فیلمهای سال شود در پاسخ به اینكه شرایط اكران فیلمها همانند سالهای قبل است اما به نظر شما دلایل عدم استقبال مردم از فیلمها برخلاف گذشته به چه موضوعاتی برمی‌گردد،می‌گوید:حمایتی كه در آن سالها از سینمای كودك مطرح می‌شد، به سرعت عملی هم می‌شد اما حمایتهایی كه هم‌اكنون در سخنرانی‌ها مطرح می‌شود در حد حرف باقی می ماند.

وی به نكته دیگری اشاره كرد و گفت:در آن سالها سینمای بزرگسال از لحاظ سناریو و سوژه دچارمحدودیتهایی بود بنابراین تعدادی از افرادی كه به سینمای كودك روی آوردند به دلیل همین محدودیتها بود كه كمتر در سینمای كودك وجود داشت، مثلا در سینمای بزرگسال « آواز» نمی‌ توانست وجود داشته باشد، ولی در سینمای كودك وضعیت فرق می‌كرد همچنین سوژه‌هایی كه صرفا جنبه سرگرمی داشتند در سینمای كودك فقط می‌توانست اتفاق بیافتد.

وی افزود: در عین حال معتقدم همان جماعتی كه هیچ تعلقی به سینمای كودك نداشتند و فقط به دلایلی كه اشاره كردم وارد این عرصه شده بودند همانها سینمای كودك را خراب كردند یعنی به سمت ابتذالی بردند، كه برای تماشاچی جذاب نبود.

فیلم سینمایی « كودكانه » در سینماهای كانون، فلسطین، جی، ناهید ، شهر تماشا، موزه سینما، دهكده و فرهنگسراهای اشراق، ابن سینا، انقلاب و خانواده به نمایش عمومی در آمده است .

این فیلم كه توسط موسسه آبی پخش تخصصی سینمای كودك و نوجوان پخش می‌شود ، به تهیه كنندگی امین تارخ است و بازیگرانی چون متین عزیزپور، امیر خورشیدی، درسا طباطبایی و جهانبخش سلطانی، افسر اسدی، ‌هوشنگ حریرچیان و همچنین مسعود كرامتی به ایفای نقش می‌پردازند. محمدرضا سكوت مدیریت فیلمبرداری فیلم را برعهده داشته و محمد رضا علیقلی نیز موسیقی متن آن را ساخته است.

« كودكانه » روایت درگیری دو پسرخاله و حسادت‌هایی كه نسبت به یكدیگر دارند،باعث اتفاقاتی می‌شود.