صله ارحام ولو به یک سلام

از همه عید همین دید و بازدید هایش از همه زیباتر و دلنشین تر است ... خیلی لذت بخش است وقتی که دست کوچک و بزرگ خانه را می گیری و راهی خانه قوم و خویشی ، دوستی ، آشنایی ، همسایه ای و یا حتی همکاری می شوی ... چقدر لحظه ها زیبا می شود آن روزها ... توی ماه رمضان هم همینطور است

عید که می شود ، حال و روز مردم چقدر زیبا می شود ، دیده ای؟... خرید و ذوق و شوق چیدن سفره هفت سین را نمی گویم ... دید و بازدید ها را می گویم ... سال که تحویل می شود ، کوچکترها به رسم ادب به خانه بزرگترها می روند و به آنها سر می زنند ... بزرگترها هم به رسم مهربانی و بازدید به خانه کوچکترها می روند . سر زدن به دوستان ، همسایه ها ، آشنایان ... و حتی به دیدار سالمندانی که توی خانه سالمندان ، چشم هاشان به در دوخته شده که کسی بیاید و به آن ها سری بزند ... کودکان بی سرپرستی که توی خانه های بهزیستی در حسرت اندکی نوازشند ... جانبازانی که در آسایشگاه ها دور از خانواده اند ...

کلاً من از همه عید همین دید و بازدید هایش را دوست دارم ... خیلی لذت بخش است وقتی که دست کوچک و بزرگ خانه را می گیری و راهی خانه قوم و خویشی ، دوستی ، آشنایی ، همسایه ای و یا حتی همکاری می شوی ... چقدر لحظه ها زیبا می شود آن روزها ... توی ماه رمضان هم همینطور است، وقتی افطاری دعوت می شود و یا حتی پس از افطار راه می افتی که به اقوام و دوستان سری بزنی ...

وحدت و همدلی ها را فراموش نکنیم !

عزت و قدرت و پیروزی یک ملت در سایه وحدت و همدلی است . پیوند با خویشان و انس و الفت با آنها منشأ بیشتر همبستگی هاست . ایام نوروز، با تعطیل شدن اکثر مشاغل و اداره ها ، فرصت خوبی برای دید و بازدیدهای فامیلی و گرم کردن این کانون وحدت فراهم می آید .

خداوند نیز ما را به صله ارحام بسیار سفارش کرده است : « یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِی خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَ بَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِیراً وَ نِسَاء وَ اتَّقُواْ اللّهَ الَّذِی تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَیْكُمْ رَقِیباً ؛ ای مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید ! همان کسی که همه شما را از یک انسان آفرید؛ و همسر او را (نیز) از جنس او خلق کرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانی (در روی زمین) منتشر ساخت . و از خدایی بپرهیزید که (همگی به عظمت او معترفید؛ و) هنگامی که چیزی از یکدیگر می ‏خواهید ، نام او را می ‏برید (و نیز) (از قطع رابطه با) خویشاوندان خود، پرهیز کنید؛ زیرا خداوند، مراقب شماست » (1) و در جای دیگر می فرماید: « وَ الَّذینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ وَ الَّذینَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَةً وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ أُولئِکَ لَهُمْ عُقْبَی الدّارِ ؛ و آنها که پیوندهایی را که خدا به برقراری آن دستور داده، برقرار می دارند و از پروردگارشان می ترسند؛ و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند و آنها که به خاطر ذات (پاک) پروردگارشان شکیبایی می ‏کنند؛ و نماز را برپا می ‏دارند؛ و از آنچه به آنها روزی داده ‏ایم، در پنهان و آشکار، انفاق می ‏کنند؛ و با حسنات، سیئات را از میان می ‏برند؛ پایان نیک سرای دیگر، از آن آنهاست».(2)

من و تو جدای از جمع نیستیم !

اسلام، آدمی را موجودی فرد محور ، تنها و جدای از جماعت نمی داند؛ بلکه او را به طور فطری اجتماعی می شناسد که باید در کنش های متقابل با دیگران ، بخش مهمی از نیازهای خویش را برطرف سازد و به رشد و کمال دست یابد . اسلام ، دینی اجتماعی و مبتنی بر قواعد و دستورهای جمعی است که هر گونه فردپرستی ، رهبانیت و گوشه گیری در آن ممنوع است .

یکی از اموری که آموزه های دینی اهمیت بسیاری برای آن قائل است ، مسئله «صله ارحام» است . «صله» از نظر لغت شناسی به معنای پیوستن ، احسان و عطاست .

«ارحام» نیز جمع «رَحِم» و به معنای عضو خاصی از بدن زن است که محل استقرار فرزند و کانون نشو و نمای طبیعی اوست. خویشاوندان نیز به اعتبار انتساب به یک رحم، «ارحام» خوانده می شوند.

صله ارحام را فراموش نکنید !

اهمیت صله رحم تا آنجاست كه پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله مى فرماید: « صِلَةُ الرَّحِمِ تَعمُرُ الدِّیارَ وَ تَزیدُ فى الأعمارِ وَ اِن كانَ اَهلُها غَیرَ اَخیارٍ ؛ پیوند با خویشاوندان شهرها را آباد مى سازد و بر عمرها مى افزاید، هر چند انجام دهندگان آن از نیكان هم نباشند».(4)

در سخنی از امام صادق علیه السلام آمده است: «صِل رَحِمَكَ وَلَو بِشَربَه مِن ماءٍ وَ أفضَلُ ما یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ كَفُّ الأَذی عَنهُ ؛ پیوند خویشاوندى خویش را حتى با جرعه اى از آب محكم كن و بهترین راه براى خدمت به آنان این است كه (لااقل) از تو آزار و مزاحمتى نبینند».(5)

دلیل این همه تأکید بر حفظ رابطه خویشاوندی چیست ؟

اهمیت دادن اسلام نسبت به نگهدارى و حفظ پیوند خویشاوندى، از این روست كه براى اصلاح، تقویت، پیشرفت تكامل و عظمت بخشیدن به یك اجتماع بزرگ، چه از نظر اقتصادى یا نظامى و چه از نظر جنبه هاى معنوى و اخلاقى، همیشه باید از واحدهاى كوچك آن شروع كرد.

به عبارتی  با پیشرفت و تقویت تمام واحدهاى كوچك است که اجتماع عظیم، خود به خود اصلاح خواهد شد . اسلام براى عظمت مسلمانان از این روش به نحو كامل ترى بهره بردارى نموده و به اصلاح واحدهایى دستور داده است كه معمولاً افراد از كمك و اعانت و عظمت بخشیدن به آن روگردان نیستند؛ زیرا تقویت بنیه ، افرادى را توصیه مى كند كه خونشان در رگ و پوست هم در گردش است ، اعضاى یك خانواده اند و پیداست هنگامى كه اجتماعات كوچك خویشاوندى نیرومند شد ، اجتماع عظیم آنها نیز عظمت مى یابد و از هر نظر قوى خواهد شد . ارحام از كم محلى ، تحقیر شدن ، تهمت خوردن و تكبر، آزار روحى مى بینند و خوددارى از آزار آنان از افضل مراحل صله رحم است .

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرموده است: «صِلُوا اَرْحامَكُمْ فِى الدُّنْیا وَ لَوْ بِسَلام؛ در دنیا صله رحم كنید گرچه به یك سلام باشد».(6) همچنین از حضرت روایت شده که فرمود: «سِرْ سَنَةً صِلْ رَحِمَكَ، براى صله رحم یك سال راه برو».(7)

در حدیثی از امام باقر علیه السلام نیز می خوانیم: « صِلَةُ الاَرحامِ تُزكى اَلاَعمالَ وَتُنمى اَلاَموالَ وَتَدفَعُ اَلبَلوى وَتُیَسِّرَ الحِسابَ وَتُنسِئُ فِى الاَجَلِ ؛ صله رحم اعمال را پاكیزه ، اموال را بسیار ، بلا را دفع، حساب (قیامت) را آسان مى كند و مرگ را به تأخیر مى اندازد».(8)

صله رحم حساب را آسان و شما را از گناه نگه می ‌دارد. امام صادق علیه السلام در حدیثی می فرماید:« انَّ صِلَةَ الرَّحِمِ وَ الْبِرَّ لَیُهَوِّنانِ الْحِسابَ وَ یَعْصِمانِ مِنَ الذُّنُوبِ، فَصِلُوا اَرَحامَكُمْ، وَ بِرُّوا بِاِخْوانِكُمْ، وَلَوْ بِحُسْنِ السَّلامِ وَ رَدِّ الْجَوابِ؛ صله رحم و نیكی كردن به برادران حساب را در قیامت آسان می ‌كند و آن دو، آدمی را از گناه محافظت می ‌نماید، پس شما با ارحام خود صله كنید و به برادران خود نیكی نمایید، اگر چه به سلام كردن و نیكو جواب دادن باشد».(9)

پی نوشت ها:

1.نساء: 1

2.رعد:21 و 22

4. امالى طوسى، ص 481

5. بحارالانوار، ج 71، ص 88

6. بحار، ج 74، ص 104

7. بحار، ج 74، ص 103 ـ 105

8. تحف العقول، ص 299

9.بحارالانوار، ج74، ص118

بخش قرآن تبیان