فراز و فرودهای 10 ساله جشنواره موسیقی فجر
مراسم اختتامیه بیست و ششمین جشنواره موسیقی در تالار وحدت برگزار شد، به همین مناسبت نگاهی داریم به ده دور گذشته این جشنواره که از فراز و نشیبها و ضعف و قوتهای این مهمترین رخداد موسیقایی کشور حکایت دارد.
جشنواره موسیقی فجر امسال بیست و ششمین دوره اش را پشت سر گذاشت. با مروری گذری بر این بیست و شش دوره به سادگی می توان دریافت که این مهمترین رخداد موسیقایی کشور فراز و فرودهای بسیار ملموس و مشهودی داشته است چرا که در برخی دوره ها چهره های مطرح و موسیقیدانان برجسته (درهمه بخشها) حضور داشته‌اند که همین حضور موجب ارتقای سطح کیفی و به تبع آن افزایش تعداد مخاطبان و ایجاد شور و اشتیاق بیشتری در برپایی جشنواره بوده و در برخی دوره ها نیز بسیار کم فروغ و در حد رفع تکلیف برگزار شده است.
همچنین در توصیف این بالا و پایین‌ها می‌توان به رقابتی بودن یا نبودن دوره‌ها، حضور و عدم گروههایی از بانوان (بخش ویژه بانوان)، برگزاری در شهرهایی غیر از تهران و همچنین دعوت از گروههای برتر و یا گروههای ضعیف در بخش بین الملل اشاره کرد.
در برخی دوره ها چهره های مطرح و موسیقیدانان برجسته (درهمه بخشها) حضور داشته‌اند که همین حضور موجب ارتقای سطح کیفی و به تبع آن افزایش تعداد مخاطبان و ایجاد شور و اشتیاق بیشتری در برپایی جشنواره بوده و در برخی دوره ها نیز بسیار کم فروغ و در حد رفع تکلیف برگزار شده است.
همین فراز و فرودها در بخش نواحی نیز وجود داشته به طوری که در برخی دوره‌ها بزرگان موسیقی نواحی از اقصی نقاط ایران همچون حاج قربان، سرور احمدی، درویش حیاتی و... در این جشنواره شرکت کرده و به اجرای برنامه می‌پرداختند و یا در بخش بین الملل نیز در برخی دوره‌ها چهره‌های جهانی چون بسم الله خان، نصرت فاتح علی و... حضور داشتند.
به هر حال مشاهده همین فراز و نشیبها که در این سالها به چشم می‌آید نشاندهنده ضرورت برنامه ریزی درازمدت و ارائه آئین نامه و سیاستگذاری مشخصی برای جشنواره است. موضوعی که هرساله منتقدان و موسیقیدانان صاحبنظر به نبود آن انتقاد کرده‌اند.
از سوی دیگر، باید اذعان داشت که قوت و ضعف جشنواره ها بر اساس قوت و ضعف دبیر و مهمتر از آن وضعیت مرکز موسیقی (دفتر موسیقی) وزارت ارشاد و سطح همکاری دیگر نهادها از جمله خانه موسیقی، حوزه هنری، صدا وسیما و برخی مراکز دانشگاهی با این مرکز باز می‌گردد ضمن اینکه تغییر مدیریت در دفتر موسیقی ارشاد و معاونت هنری در این فراز و فرودها تاثیرات به سزایی داشته است. با تغییر هر مدیر و هر دبیری دوباره کاری و کسب تجربه جدید در دستور تیم تازه قرار گرفته و بدون توجه به راه رفته اقدامات تقریبا از نقطه صفر آغاز شده است.
در ادامه یک نگاه آماری به برگزاری ده دوره گذشته جشنواره های موسیقی فجر(از دوره 16) خواهیم داشت. با این توضیح که فقط از هنرمندان و گروههای شاخص و شناخته شده که در جشنواره شرکت کرده‌اند نام برده شده است.
جشنواره موسیقی فجر دوره شانزدهم : 16 تا 28 بهمن ماه 1379
دبیر: علی آینه ساز
هنرمندان وگروههای شرکت کننده: گروه شمس کیخسرو پورناظری، گروه نهفت، جهانشاه صارمی، چهل دف، غریب پور، باربد، محمد ساعد، مردان خدا جلال محمدیان، ارکستر فیلارمونیک تهران، شریف لطفی، ارکستر سمفونیک، لوریس چکناوریان، ارکستر مجلسی جوانان وحیدی آذر، اقبال آذر صالح عظیمی، دلنوازی، منبری، شورانگیز، گنجه ای، آراز رحیم شهریاری، گروه کر بهمن، ارکستر بزرگ جوانان، شاملو، منتشری، سهند رشید وطن دوست، فاخته، موسوی زاده و قربانی، ارکستر پارس نظر، صبا فرهاد پور، ارکستر ملی فخرالدینی.
بخش بین الملل: گروههای از کشورهای ایتالیا، آلمان، گرجستان،هند، اسپانیا، اتریش، انگلیس.
بخش نواحی: فرج علی پور، محمود جهان، عاشق اسکندری، صحرا روشن، پورعطایی
بخش پژوهش: مجید کیانی، داریوش طلایی، محمدرضا درویشی، جلال ذوالفنون، مجید تکه، نصرالله ناصح پور.
دوره هفدهم:17 تا 29 بهمن 1380
دبیر: علی مرادخانی
گروهها: شهرام ناظری، کیخسرو پورناظری، جلال ذوالفنون، فرهنگ شریف، عبدالحسین مختاباد، ارغنون،حسام الدین سراج، ارکستر سمفونیک چکناوریان،رضا مهدوی، کیوان ساکت،غریب پور،ارکسترموسیقی ملی، فرهاد فخرالدینی،علیرضا مشایخی، شاملو منتشری، پارس ناصر نظر و باربد محمد ساعد.
بخش بین الملل: ژاپن، اتریش، ارمنستان، ایتالیا، تایلند، ونزئلا، آلمان، رومانی.
بخش نواحی:سرور احمدی، خلیفه غوثی،علی اکبر مهدی پور، ولی رحیمی، چنگیز مهدی پور، سهراب محمدی، پور عطاییو یدالله تیموری.
بخش پژوهش: شاهین فرهت کیانی نژاد، پورتراب، حسین دهلوی، شهرام ناظری، بابک بیات، خسرومولانا، طلایی، درویشی، ناجی، کیانی، ناصح پور و تکه.
این دوره با حدود 100گروه، 150 اجرا و در 12 تالار برگزار شد.
دوره هجدهم: 23 بهمن تا 2 اسفند1381
دبیر: علی مرادخانی
گروهها: شمس، کیخسرو پورناظری، جلال ذوالفنون، فرهنگ شریف، محمد موسوی، عبدالحسین مختاباد، ارغنون، حسام الدین سراج، ارکستر سمفونیک ایرج صهبایی، کیوان ساکت، ارکستر ملی، فخرالدینی، پری زنگنه، خاطره پروانه، کیانی‌نژاد، محمد اسماعیلی، سالار عقیلی، فاخته موسوی زاده، نهفت، صارمی، هادی منتظری، مسعود حبیبی، سعید ثابت و چکناوریان.
بخش بین الملل: ارمنستان، رمانی، اکراین،آلمان، گرجستان. فرانسه.
بخش نواحی:علی پور،اسحاق بلوچ، چنگیز مهدی پور، سرور احمدی.
بخش پژوهش:علی زاده محمدی، منوچهر همایون پور، شاهرخ خواجه نوری، کیخسرو پور ناظری و مهدی آذرسینا.
دوره نوزدهم:16 تا 24 بهمن 1382
دبیر: حسن ریاحی (برای نخستین بار ریاحی به عنوان موسیقیدان مسئولیت دبیری جشنواره را پذیرفت)
گروهها: گروه شهنازی داریوش پیرنیاکان، محمد نوری، رضا موسوی زاده،کامکارها، فرهنگ شریف و پارس، ناصر نظر، گروه کر مرکز موسیقی، گروه شمس و کیخسرو پورناظری.
بخش بین الملل: ایتالیا، روسیه، اکراین، چین، آلمان تاجیکستان و ایرلند و ارکستر ملی آذربایجان.
بخش نواحی: صحرا روشن،چنگیز مهدی پور،غلام مارگیری،عاشق اسکندری
بخش پژوهش: محمد سریر، امیراشرف آریانپور، احمد ابراهیمی، منصور نریمان، فرید عمران، ایرج نعیمایی
دوره بیستم: 11تا 18بهمن ماه 1383
دبیر: حسن ریاحی
گروهها: ارغنون و بیدل سراج، باربد، محمدساعد، جوان، کیانی‌نژاد، دلنوازی، مهرداد دلنوازی، ذوالفنون، سپهر، فرهنگ شریف، شهنازی، پیرنیاکان، هوشنگ ظریف، فاخته، کیوان ساکت، بهنازذاکری، نهفت، صارمی، مسعود شعاری، جلیل عندلیبی، ارکستر سمفونیک تهران به رهبری طالب خان شهیدی، ارکستر ملی، فرهاد فخرالدینی
بخش نواحی: اوغلان بخشی، عاشق اسکندری، زنگشاهی، غلامعلی نی نواز، چنگیز مهدی پور، محسن شریفیان، غلام مارگیری، عاشق اسکندری
بخش بین الملل: آذربایجان، اسپانیا، رومانی، ایتالیا، هلند، لهستان، فرانسه، ترکیه، روسیه، اکراین، تاجیکستان
بخش پژوهش: مجید کیانی، همایون خرم، شاهین فرهت، علیرضا مشایخی، امیر صراف، احمدپژمان، محمدسریر، کامبیز روشن روان، سیمون آیوازیان
در این دوره با 72 گروه در 5 سالن به اجرا پرداختند.
دوره بیست و یکم:21 دی ماه تا 28 دی ماه 1384
دبیر: حسن ریاحی
گروهها: ارکستر سمفونیک به رهبری لوریس چکناوریان، ارکستر ملی،فخرالدینی، با همراهی رامیز قلی اف ،فرهنگ شریف،فرید عمران، ملیحه سعیدی،شهلا میلانی و نسرین ناصحی، ارکستر مضرابی،حسین دهلوی، ارکستر موسیقی نو(علیرضا مشایخی)جلیل عندلیبی.
بخش بین الملل: اوکراین، رومانی، آذربایجان، هلند،هند، ایتالیا، افغانستان، روسیه،آلبانی، فرانسه، آلمان، ارمنستان
بخش نواحی: نورمحمد درپور، غلام مارگیری، عاشق رسول قربانی، ماشالله بامری، گلدی نژاد، مجید تکه، عاشق حسن اسکندری
بخش پژوهش: نفر، طلایی، تهماسبی، شکارچی،آذرسینا، جلال الدین کزازی، استفان بلوم، آمنه یوسف زاده، فرید عمران، چکناوریان.
دوره بیست و دوم:9دی تا 18 دی ماه 1385
دبیر کامبیز روشن روان
گروهها: فرید عمران، دلنوازی، هوشنگ ظریف، عبدالحسین مختاباد، ذوالفنون، علیرضا مشایخی، علی اکبر شکارچی، کیوان ساکت، حمیدرضا نوربخش، کیخسرو پورناظری(شمس) رازمیک بابایان، عالم قاسم اف، مجید درخشانی، (خورشید) ارکستر سمفونیک به رهبری نادر مشایخی، ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی، گروه ایرانی پژمان طاهری، علیرضا قربانی.
بخش بین الملل: پاکستان، تاجیکستان، مالزی، لبنان، ترکیه، آذربایجان، شیلی، اوکراین، و ارمنستان
بخش پژوهش: هما سادات افسری، مجید کیانی، سودابه سالم
140 گروه در شش سالن126 برنامه 970 هنرمند در 6 سالن
دوره بیست و سوم: 30آذر تا 8 دی ماه 1386
دبیرکامبیز روشن روان
گروهها : جوان، کیانی نژاد، فرید عمران، آواز ملل، ناصحی و میلانی، میلادعمرانلو، ارکستر سمفونیک، علیرضا قربانی، ارکستر ملی، با آواز رشیدوطن دوست، علیرضا مشایخی، ارکستر پارس نظر، پری زنگنه، ذوالفنون، عندلیبی، نوید دهقان، ملیحه سعیدی، مسعود شعاری، لیلی افشار.
بخش بین‌الملل: فرانسه، هلند، هند، آلبانی، اتریش، آذربایجان، ترکیه.
گروه پاپ: مانی رهنما، حمید عسگری، مجتبی کبیری، خشایار اعتمادی، گروه آریان.
بخش نواحی: صحرا روشن، رسول قربانی، گلدی نژاد، مجید تکه، اسکندری.
بخش پژوهش: ارفع اطرایی، هماسادات افسری، ثابت زاده، علی زاده محمدی، ناصر مجرد، آزاده فر، خشایار اعتمادی.
دوره بیست و چهارم: 19 تا 26 آذر
دبیر: کامبیز روشن روان
گروهها : فرهنگ شریف، منصور نریمان، هادی منتظری، مجید کیانی، جلال ذوالفنون، محمد اسماعیلی، محسن یگانه، حمید حامی و علی لهراسبی، ارکستر سمفونیک دانشگاه هنر به رهبری محمدحسین حمیدی،کودکان ایران زمین به سرپرستی سودابه سالم، ارکستر سمفونیک تهران به رهبری منوچهر صهبایی، ارکسترموسیقی ملی با صدای سالارعقیلی، همنوازان شیدا به سرپرستی و آهنگسازی محمدرضا لطفی،ارکستر کامه راتا به رهبری کیوان میرهادی.
بخش بین الملل: اتریش، استونی، هلند، ژاپن، ایتالیا و سوریه
بخش پژوهش: ساسان فاطمی، علیرضا میرعلی نقی، محمدرضا فیاض، محمود فرهمند، بیژن عارفی، تقی ضرابی، مصطفی کمال پورتراب و هومان اسعدی، محمدرضا لطفی، رامین صدیقی، جهانگیر نصراشرفی، رضا صادقی
دوره بیست و پنجم : 7 تا 14 اسفندماه
دبیر: محمدعلی خبری(مدیر دفتر موسیقی)
گروهها: ارکستر سمفونیک صهبایی، ارف مسعود نظر، آوازی تهران عمرانلو، آران، بنیامین، خواجه امیری، نیما مسیحا، ارکستر مجلسی چکاوک، رضا صادقی، ارکستر موسیقی نو مشایخی، ثابت، منتظری، ذوالفنون.(در این دوره برای اولین بار درده سال گذشته ارکستر موسیقی ملی حضور نداشت).
گروه پاپ: بنیامین، خواجه امیری، نیما مسیحا، رضا صادقی.
بخش بین الملل: ارمنستان، اسپانیا، تاجیکستان،اوکراین، ترکمنستان، قزاقزستان.
بخش نواحی: ولی رحیمی، اسحاق بلوچ، یونس اوهانس، گلدی نژاد، آلمه جوقی.
بخش پژوهش:ثابت زاده، پویا سرایی،پورتراب، ایرج نعیمایی، ناصرمجرد.
بخش هنری تبیان
منبع: خبرگزاری مهر / حمیدرضا عاطفی
