مهمترین کلید آرامش در خانواده!

یكى از عوامل تزلزل خانواده ها، عدم آشنایى زن و شوهر به حقوق همدیگر و یا نادیده گرفتن حقوق یكدیگر است كه در اثر عدم آشنایى و یا رعایت نكردن حقوق همدیگر، نظام خانواده دچار بحران و تزلزل مى شود.

به عبارتی زن و مرد كه مهمترین ركن نظام مقدس خانواده به شمار مى روند كمتر به آن بها داده مى شود. و دنیاى غرب به این آفت مبتلا شده و آثار آن كم و بیش در دنیاى شرق سرایت كرده است.

آیه ای برای بیان حقوق زوجین

در آیه 228 سوره بقره درمورد حقوق همسران آمده است: « وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلِلرِّجَالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَةٌ وَاللّهُ عَزِیزٌ حَكُیمٌ ؛ ومانند همان [وظایفى] كه بر عهده زنان است به طور شایسته به نفع آنان [بر عهده مردان] است و مردان بر آنان درجه برترى دارند و خداوند توانا و حكیم است»، این آیه شریفه نشانگر حقوق متقابل همسران نسبت به یكدیگر است.

معروف ترین آیه در مورد روابط همسران

معروف‌ترین آیه در مورد روابط همسران را كه نشان‌دهنده نگاه قرآن به همسرداری است، آیه 21 سوره روم عنوان كرد كه در آن آمده است : « وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِكَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ ؛ و از نشانه‏هاى او اینكه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در این [نعمت] براى مردمى كه مى‏اندیشند قطعاً نشانه‏هایى است .» در این آیه اشاره به آرامش‌بخش بودن، انس و مودت بین همسران شده و تأكید شده كه خداوند آرامش‌بخش بودن، دوستی و مهربانی را در وجود همسران نسبت به یكدیگر قرار داده است .

عواملی که آرامش همسران را گسترش می دهد

آیات متعددی برای گسترش آرامش در روابط خانوادگی مطرح كرده است از جمله در برخی از آیات آمده است كه بین همسران مؤمن صداقت وجود دارد. از جمله در آیه 19 سوره نساء آمده است كه « وَ عَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ؛ و با آنها به شایستگى رفتار كنید» چرا كه نیك رفتاری بین یكدیگر می‌تواند آرامش را در خانواده ایجاد كند .

همچنین نوع برخورد نیز از مواردی است كه اسلام به عنوان راهی برای آرامش در خانواده‌ها بیان كرده است؛ در روایات هم آمده است كه لبخند و تبسم بسیاری از مواردی كه بر ضد آرامش است را از میان می‌برد و بسیاری از مشكلاتی را كه در خانواده‌ها پیش می‌آید معمولاً می‌شود با صورتی گشاده و «بَشرُهُ فی وَجِهِهِ» حل كرد .

عفو و گذشت داشته باشیم

در برخی از آیات آمده است كه برای اینكه آرامش در خانواده‌ها حكمفرما باشد باید عفو و گذشت در بین همسران وجود داشته باشد از جمله در آیه 37 سوره شوری آمده است: «و َإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ ؛ و چون به خشم درمى‏آیند درمى‏گذرند .» معمولاً مومنین و مومنات زمان خشم عفو می‌كنند، بسیاری از عصبانیت‌ها، مشكلات روانی و سوء‌زن‌ها با عفو و گذشت و بخشش حل می‌شود.

در آیه 22 سوره نور عنوان می‌‌شود كه « وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا ؛ و باید عفو كنند و گذشت نمایند ، مگر دوست ندارید كه خدا بر شما ببخشاید و خدا آمرزنده مهربان است» این آیه‌ به صفت زیبای «گذشت» اشاره دارد و امام سجاد (ع) در مورد حقوق زن و مرد می‌فرماید : «حق همسر تو این است كه بدانی خداوند او را برای آسایش ، آرامش و پرستاری تو قرار داده است و بدانی كه آن نعمت خداست و هر یك از شما به سبب همسرش خدا را شاكر و سپاسگزار باشد و با نعمت خدا نیك رفتاری و مهربانی كند . شایسته است كه همسرت را گرامی بداری و با وی به نرمی رفتار كنی و اگر چه حق تو بر او بیشتر و واجب‌تر است و اطاعت تو بر او لازم است تا جایی كه معصیت خدا محصوب نشود ، اما او هم بر تو حق مهربانی ، رحمت عفو دارد .»

کلید آرامش در خانواده ها

یکی از كلیدهایی که می تواند آرامش را به روی زندگی باز کند ، عفو ، گذشت ، رحمت و مودت می باشد .

به طوری که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نسبت به همسران خود موعظه ای دارند و می فرمایند : « آیا شما را به بهترین اخلاق راهنمایی نكنم كه در این دنیا و در دنیای آخرت در آرامش باشید، كسی كه از تو قهر كند با او آشتی كن و كسی كه تو را از نیكی‌های خود محروم كرده تو او را از مهربانیت محروم نكن و كسی كه به تو ستمی كرده او را عفو كن».

جایگاه محوری و کلیدی خانواده در اجتماع

خانواده از دیدگاه قرآن ، از جایگاه محوری و كلیدی برخوردار است و هسته‌ مركزی شكل‌گیری جامعه را تشكیل می‌دهد:1خانواده از منظر قرآن شریف ، خشت بنای اجتماع است ، جایگاه خانواده در ساختمان جامعه، همچون اتم در ساختان اجسام طبیعی است و اگر خانواده سالم و صالح و استوار باشند ، می‌توان به داشتن جامعه‌ای سالم، صالح و متعالی و استوار امیدوار بود.2 به عبارتی می توان گفت که خانواده سالم و جامعه سالم ، یک ارتباط دوطرفه دارند .

جایگاه ارزشی خانواده

«یا ایّها النّاسُ اتقوا ربّكم الذّی خَلقكُم مِن نفسٍ واحدة ؛ ای مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید . همان كسی كه همه شما را از یك انسان آفرید؛ و همسر او (نیز) از جنس او خلق كرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانی (در روی زمین) منتشر كرد و از خدا بپرهیزید كه (همگی به عظمت او معترفید) ؛ و هنگامی كه چیزی از یكدیگر می‌خواهید ، نام او را می‌برید . (و نیز) از (قطع رابطه با) خویشاوندان خود ، پرهیز كنید .زیرا خداوند مراقب شماست .»

مهمترین ركن در نظام خانواده پدر و مادر، و زن و شوهر است كه هركدام از حقوق ویژه اى در ارتباط با یكدیگر و در ارتباط با فرزندان برخوردار هستند، به عبارتی  هر چه خانواده به سوی اسلامی و قرآنی شدن پیش رود ، قطعاً جامعه نیز سالم تر خواهد بود

بدون وجود زنان، جامعه دوام نمی یابد

علامه طباطبایی ذیل آیه 223 سوره «بقره» می‌فرماید : نسبت زنان به جامعه انسانی ، نسبت كشتزار است به انسان كشت‌كار . همان طوری كه كشتزار برای بذر لازم است، و اگر نباشد بذرها به كلی نابود می شود و دیگر غذایی برای حفظ حیات و ابقای آن نمی‌ماند ، هم‌چنین است اگر زنان نباشند ، نوع و نسل انسانی دوام نمی‌یابد و قطع می‌شود . لذا خداوند از طریق رحمت و مودت این پیوند را مستحكم نموده است و جایگاه ارزش آن را حفظ نموده است .³

زن و شوهر لباس یکدیگر هستند

در جای دیگر قرآن شریف پیوند تنگاتنگ مرد و زن را چونان پیراهن تن یكدیگر تشبیه می‌كند و با این تشبیه ، اوج جایگاه ارزشی خانواده را بیان می‌كند. می‌فرماید: « هُنَّ لباسٌ لكم و اَنتم لباسٌ لهنّ ؛ آن‌ها لباس شما هستند، و شما لباس آن‌ها، هر دو زینت هم و سبب حفظ یكدیگرید .»⁴

نتیجه گیری :

می توان گفت که : رشد و شكوفایى نظام خانواده ، مرهون شناخت و رعایت دقیق حقوق هریكى از اعضاى آن نسبت به یكدیگر است، همانطورى كه نظامهاى بزرگ اجتماعى ، قوانین و حقوق خاصى خودش را در ارتباط با اداره و استحكام و رشد و بالندگى دارد، نظام خانواده نیز چنین است.

مهمترین ركن در نظام خانواده پدر و مادر، و زن و شوهر است كه هركدام از حقوق ویژه اى در ارتباط با یكدیگر و در ارتباط با فرزندان برخوردار هستند، به عبارتی  هر چه خانواده به سوی اسلامی و قرآنی شدن پیش رود ، قطعاً جامعه نیز سالم تر خواهد بود  .

پی نوشت ها :

1- خانواده در قرآن ، سید جواد مصطفوی ، ص 58

2-  همان ، ص 65

3- تفسیر المیزان ، توضیحی پیرامون آیه 223 بقره

4- بقره ، 184

منبع: ایکنا