چربی کبدتان زیاد شده؟
بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، میزان ابتلا به بیماری کبد چرب در جامعه افزایش یافته است که دلیل اصلی آن افزایش شیوع چاقی، دیابت، کم‌تحرکی، چربی خون بالا، افزایش و کاهش ناگهانی وزن و رژیم غذایی نامناسب و پرکالری است.
از هر 10 ایرانی، 3 نفر به کبد چرب مبتلا هستند و این آمار، زنگ خطر‌ها را درباره شیوع گسترده این بیماری در جامعه به صدا درآورده است، زیرا گرچه ممکن است این بیماری در ابتدا عوارضی در بدن ایجاد نکند، اما اگر تحت درمان مناسب قرار نگیرد، می‌تواند به التهاب و نارسایی جدی کبد منجر شود.
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد شیوع ابتلا به کبد چرب در زنان و مردان یکسان است و احتمال دارد در هر سنی ظاهر شود، اما در سنین 40 تا 60 سالگی بیشتر رخ می‌دهد.
کبد عضوی حیاتی در بدن است که وظیفه اصلی آن، کنترل سوخت و ساز چربی‌هاست. در هر 100 گرم از بافت کبد، 5 گرم چربی وجود دارد و زمانی فرد به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شود که میزان چربی ذخیره شده در بافت کبد از این مقدار بیشتر گردد.
عوامل ایجادکننده و زمینه‌ساز بیماری کبد چرب موجب مقاومت بدن به انسولین می‌شود و سوخت و ساز چربی را در کبد دچار اختلال می‌کنند.
بیماری کبد چرب هیچ علامت و درد خاصی ندارد و حتی در معاینات بدنی در برخی افراد فقط نشانه‌هایی مانند بزرگی و حساس بودن آن، ممکن است مشاهده شود، اما تشخیص آن نیاز به بررسی‌های آزمایشگاهی دارد.
همچنین ممکن است برخی افراد هنگام افزایش وزن ناگهانی به دلیل تحت کشش قرار گرفتن کپسول اطراف کبد، سنگینی، فشار و درد مبهمی را در ناحیه راست بدن زیر دنده‌ها احساس کنند.
کبد چرب چند نوع است؟
کبد چرب را می‌توان به سه نوع تقسیم کرد:
نوع اول این بیماری، "کبد چرب ساده" است که علامتی ندارد و اغلب اوقات بیمار متوجه آن نمی‌شود. بیمار مبتلا به کبد چرب ساده فقط با تجمع چربی در کبد مواجه است و هنوز اختلالی در عملکرد این عضو وجود ندارد.
وقتی چربی کبد از حدی بیشتر می‌شود، بیمار به اختلال "کبد چرب ملتهب" و حتی هپاتیت مبتلا می‌شود و پس از مدتی امکان دارد دچار نارسایی کبد گردد که به آن "سیروز کبدی" می‌گویند و علت اصلی آن کبد چرب ساده است.
چه کسانی باید نگران باشند؟
اصولا کسانی که اندازه دور شکم آنها افزایش می‌یابد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کبد چرب هستند. حدود 70 درصد بیماران مبتلا به کبد چرب چاق هستند و از آنجا که چاقی در جامعه ایرانی حتی در سنین پایین رو به گسترش است، شیوع این بیماری هم در حال افزایش است.
استفاده بیش از حد از غذاهای پرکالری یکی از عوامل بروز چاقی است. وقتی افراد این انرژی مازاد را مصرف نمی‌کنند، چربی‌ها اطراف شکم و سلول‌های کبدی ذخیره می‌شوند و عملکرد این عضو حیاتی را با مشکل مواجه می‌کنند.
کبد چرب ساده معمولا به شکل اتفاقی کشف می‌شود و 70 تا 80 درصد بیماران مبتلا به آن نشانه‌ای ندارند و برای بیماری‌های دیگر به پزشک مراجعه می‌کنند و پزشک بر حسب اتفاق متوجه کبد چرب آنها می‌شود، اما گاهی احتمال دارد بیمار علاوه بر احساس خستگی، دردهایی در ناحیه کبد داشته باشد.
بهترین راه تشخیص این بیماری، نمونه‌برداری از کبد است و حتی گاهی سونوگرافی هم کبد چرب را نشان نمی‌دهد.
از سویی دیگر بدخوابی، رنگ زرد چهره و لکه‌های پوستی، آب آوردن شکم و.... که به باور عمومی نشانه‌ای از درست کار نکردن کبد هستند، معمولا در مراحلی ظاهر می‌شوند که کبد ملتهب شده باشد و شکل کبد چرب ساده را پشت سر گذاشته باشد. بنابراین نباید برای اثبات بیماری کبد چرب ساده منتظر ظهور این علائم شد.
آیا با توضیحات بالا شما هم نگران شده‌اید و دلتان می‌خواهد بدانید دچار کبد چرب هستید یا نه؟
متخصصین می گویند افراد چاق و دارای شکم بزرگ، مبتلایان به دیابت نوع 2 ، مبتلایان به برخی اختلالات چربی خون به خصوص تری گلیسیرید یا نارسایی‌های قلبی، الکلی‌ها، مبتلایان به سوء تغذیه، کسانی که به سرعت و غیراصولی لاغر شده‌اند و کسانی که برخی داروها مانند کورتون و ضدتشنج مصرف می‌کنند، در خطر ابتلا به کبد چرب قرار دارند.
ماهیت و عوارض بیماری کبد چرب در زنان باردار (که در سه ماهه سوم بارداری به آن مبتلا می‌شوند) با سایر مبتلایان به این بیماری تفاوت دارد و ممکن است به نارسایی شدید کبد منجر شود و نوزاد را در معرض خطر قرار دهد که در برخی مواقع بهتر است به بارداری پایان داد.
بیماری کبد چرب، علامت و درد خاصی ندارد. این بیماری در 15 درصد مبتلایان در طولانی مدت، به نارسایی کبد منجر خواهد شد.
مبتلایان چه کنند؟
بیماری کبد چرب کاملا قابل برگشت و قابل درمان است. اگر کبد چرب ساده دیر شناخته شود، آن وقت درمانش بسیار دشوار یا غیر‌ممکن می‌شود.
متاسفانه وقتی به کسی گفته می‌شود دچار کبد چرب شده است، تصور می‌کند باید دیگر چربی نخورد، در حالی که ما بیشتر انرژی‌مان را از کربوهیدرات‌هایی مثل نان، سیب زمینی ، شکر و قند می‌گیریم و اگر این مواد بیش از حد مصرف شوند، مازاد آنها در بدن به چربی تبدیل خواهد شد. بنابراین نه تنها باید مصرف چربی‌ها در برنامه غذایی کنترل شود، بلکه خوردن موادی مانند نان، سیب‌زمینی، ماکارونی و برنج بخصوص در شام باید کمتر گردد.
ورزش منظم داشته باشید و اگر قصد لاغر شدن دارید، مراقب باشید کاهش وزن‌تان در ماه بیش از سه کیلو نباشد. همچنین این باور که لبنیات پرچرب خاصیت بیشتری دارند درست نیست و مبتلایان به کبد چرب باید از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند.
خوردن ماهی ، میوه‌ها و سبزی‌های تازه هم به سلامتی کبد کمک می‌کند. اما مبتلایان و حتی آنهایی که در معرض خطر قرار دارند باید از خوردن گوشت‌های پرچرب و غذاهای آماده‌ای مانند سوسیس و کالباس پرهیز کنند و سالاد را هم در وعده‌های غذایی خود بگنجانند.
اگر اصرار دارید همراه با چای از مواد شیرین استفاده کنید، خرما و کشمش را جایگزین قند کنید، زیرا خطر این مواد برای کبد کمتر است.
فرآوری : نیره ولدخانی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
منابع :
جام جم - دکتر ستار جعفری، فوق تخصص بیماری‌های کبد و گوارش
ایرنا - محمد جواد احسانی اردکانی ، متخصص بیماری‌های گوارشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن بهداشت و سلامت سایت، اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط :
تاثیر بیماری های کبدی روی پوست
