مذاکره جدّی شوخی نما
در همان روزهای اول ورود حضرت آیت الله حائری به قم، آیت الله فیض(ره) ایشان را به خانه خود مهمان کرد، به خاطر احترام از او، جمعی از علما، وعّاظ و بزرگان قم و تهران را نیز دعوت کرد. در آن مجلس آیت الله شیخ محمدرضا ساوجی که از اصحاب قدیمی آیت الله فیض(ره) و از مجتهدان بود. به آقای حائری عرض کرد: «هدفتان از آمدن به قم چیست؟
آقای حائری فرمود: «شما به جه قصد به قم آمده اید؟»
آقای ساوجی می گوید: «به قصد زیارت آمده ام.»
حضرت آیت الله حائری می فرماید: «من نیز به قصد زیارت آمده ام.»
آقای ساوجی می گوید: «هیهات! مگر این قمی ها از نسل آن قمی ها نباشند، ک در عصر امامت حضرت رضا(ع)وقتی که دِعْبِل خزاعی (شاعر اهل بیت(ع)) لباسی از حضرت رضا(ع)را همراه داشت (و حضرت به او هدیه نموده بود) و به قم آمد، قمی ها اصرار زیاد به او کردند که با قیمت گزاف تا هزار دینار آن لباس را بفروشد، ولی او نفروخت و سرانجام داش های قم در بیرون دروازه قم به زور آن لباس را از او گرفتند؛ عاقبت دعبل حاضر شد که قسمتی از آن لباس را به هزار دینار به قمی ها بفروشد و قسمت دیگرش را برای خود بردارد.»
آقای حائری پرسید: «دِعْبِل لباس امام را داشت، به من چه ربطی دارد؟!»
این مذاکره گرچه در ظاهر شوخی بود، اما در حقیقت جدّی بود و آقای ساوجی می خواست با این مقایسه به آیت الله حائری بگوید، این قمی ها از نسل همان قمی ها هستند. با خاندان رسالت و علما رابطه نیک دارند و از شما حمایت می کنند، بنابراین در قم بمانید.
این مذاکره زیبا را وعّاظ در مجامع عمومی نقل می کردند، که نقش مؤثری در ابزار احساسات پاک دینی و استقبال مردم قم داشت. همین ابراز احساسات علما و مردم باعث شد که آیت الله حائری(ره) در قم بماند و به راستی اقامت او در قم منشأ آثار و برکات فراوان و توسعه و تشکّل حوزه علمیّه قم شد و چنان تحوّلی ایجاد کرد که رسماً او را در همه جا به عنوان «مؤسّس حوزه علمیّه قم» خواندند.
پس از اقامت پربرکت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره) در قم، آیت الله فیض(ره) با این که خود مرجعی بزرگ بود، تحت نظر زعامت آیت الله حائری قرار گرفت. طلاب و فضلا را به طور جدی به شرکت در درس ایشان و بهره گیری از محضر درس او فرا خواند و تا سر حد امکان برای تقویت و توسعه حوزه تحت زعامت آیت الله حائری، تلاش کرد. خود نیز به درس و بحث ادامه داد و بر رونق و تعمیق حوزه افزود. به این ترتیب از زمان ورود آیت حائری تا رحلتش (از سال 1340تا 1355ه. ق) پانزده سال گذشت و به راستی عصر طلایی و پررونق برای بازسازی حوزه بود. پس از رحلت آیت الله حائری(ره)، آقای فیض همچنان به تلاش خود در مورد حفظ حوزه ادامه داد و همراه علمای ارجمند و آیات ثلاث (آیات عظام؛ حجّت، صدر و خوانساری) تا ورود آیت الله العظمی بروجردی به قم (از سال 1355تا 1364ه. ق، سال ورود آقای بروجردی) یعنی در حدود نه سال برای تقویت و حفظ حوزه کوشید. او به محصّلین شهریه می داد، تا آن هنگام که آیت الله العظمی بروجردی(ره) وارد قم شد. آقای فیض در مورد ورود آیت الله بروجردی و اقامت ایشان در قم نیز سعی فراوان کرد، از آن بزرگمرد تجلیل فراوان نمود. طلاب و فضلا را به شرکت در درس آقای بروجردی فرا خواند.
«ایشان از مرحوم آیت الله العظمی بروجردی(ره) بسیار ترویج می کرد. بعضی به او انتقاد می کردند و می گفتند: «شما خود مرجع تقلید و صاحب فتوا هستید، چرا از آقای بروجردی(ره) آن همه ترویج می نمایید؟»
ایشان در پاسخ می فرمود: «اگر برای خدا است، ما باید کسی را که فعلاً علمدار و زعیم حوزه است، حفظ کنیم و از او ترویج نماییم و اگر برای غیر خدا است، من اهلش نیستم.»
این بیان ایشان بیانگر اخلاص، علم دوستی و همت او در ترویج علم و تشویق طلاب برای بهره گیری فراوان از درس پربهره عالم بزرگ، آیت الله العظمی بروجردی(ره) بود، گرچه با این کار، مرجعیت خودش تحت الشّعاع قرار می گرفت،ولی کسی که هدفش خداست، این گونه امور واهی او را از بیان حقایق باز نمی دارد.
ایشان علاوه بر آثار علمی و هدایت طلاب و فضلا به سوی سعی و تلاش فراوان برای تحصیل و فرا گرفتن علوم، شاگرد پروری و تألیفات، آثار اجتماعی فراوانی نیز به خاطر رفاه حال مردم داشت، به مستضعفان کمک می کرد. نقش مؤثری در ساختن، بازسازی و تعمیر مساجد و مدارس داشت. به سازندگی علاقمند بود و در سامان دادن به مشکلات مردم و طلاب تلاش فراوان می کرد. اغلب مدارس علمی قم با نظارت ایشات تعمیر شد. وی در تشکیل مراکز تبلیغ و مجالس مذهبی نیز گام هایی راسخ برداشت.
از گفتنی ها این که ایشان دارای اجازه نقل حدیث، از هشت طریق، متصل به
شیخ صدوق و شیخ کلینی و شیخ طوسی (قدّس الله اسرارهم) بود.منابع:
1. کتاب گنجیه دانشمندان
2. کتاب آیت ایثار
تهیه: گروه حوزه علمیه
