به چه رشته اي علاقه دارم (5)
انتخاب رشته
در مقالات گذشته با چرايي و چگونگي تشخيص استعدادهاي شخصي آشنا شديم. گام بعدي براي پيشرفت،آشنايي با مراکز تخصصي است. بدين معنا که پس از انتخاب رشته تحصيلي مورد نظر، بايد تحت يکي از مراکز تخصصي اقدام به تحصيل نمود.
اين مساله وقتي اهميت بيشتري پيدا ميکند که نگاهي به رشته ها و علوم و فنون گسترده و تخصصي شدن آنها داشته باشيم. البته خود تعدد رشته ها و علوم گوناگون، اهميت حضور در مراکز تخصصي را نميرساند ولي از آنجايي که هر رشتهاي بايد در مرکزي متمرکز شده و اساتيد فن را در خود جاي ميدهند، لذا بهترين مکان براي رسيدن به خواستهاي ما همان مراکز هستند.
حتي اگر شما رشته فقه و اصول را در نظر بگيريد باز هم مراکز تخصصي فقه و اصول به مراتب از دروس عمومي حوزه مهم تر و مفيد تر خواهد بود. جمعيت کم و ارتباط شاگرد و استاد و برنامه ريزي دقيقتر و همچنين کار با شاگرد از مزيتهاي مهم اين مراکز به شمار ميرود.
آشنایی با مراکز تخصصی از جمله نیازهای مهمی است که در مقام تصمیمگیری باید بدان توجه داشت. دقت نظر تفصیلی در این گزارهها بصیرت ما را در مقام تصمیمگیری و پس از آن افزایش میدهد:
یکی از مهمترین شاخصهای موفقیت مراکز آموزشی همین انگیزهسازی و ایجاد شوق و طراوت تحصیلی در دانشجویان است.
1. غالب مراکز تخصصی برای دستیابی به غایت مطلوب خود دارای امکانات خوبی هستند. امکاناتی که میتواند ما را نیز در زودتر رسیدن و بهتر رسیدن به هدف کمک کند.
مراد از امکانات تحصیلی علاوه بر امکانات ظاهری اموری نظیر استاد، برنامة درسی، کتابخانة تخصصی، همدرس و همراه، فضای علمی و.. . است. این امکانات نوعا انگیزه و رغبت ما را افزایش میدهد و احتمال رسیدن به نتیجه را بالا میبرد. به قوت میتوان گفت بسیاری از مواد آموزشی با مطالعه و مباحثه شخصی قابل تحصیل است. اما نوع ما انسانهای عادی تا در فضای علمی خاص قرار نگیریم، انگیزة لازم برای سرمایهگذاری زمان و توان خود در بهدست آوردن آن دانشها را نداریم. یکی از مهمترین شاخصهای موفقیت مراکز آموزشی همین انگیزهسازی و ایجاد شوق و طراوت تحصیلی در دانشجویان است.
2. برنامههای این مراکز متناسب با ظرفیت متوسط افراد تنظیم شده است. به دلایل کاملا منطقی در نظامهای آموزشی نه ملاحظة استعدادهای ضعیف میشود و نه ملاحظة نوابغ.
به همین جهت درصدی از افراد در مواجهه با برنامهها احساس خستگی و سنگینی دارند و کسری از افراد نیز از سادگی و بیمایگی آن، دائم گلایهمند و شاکیاند. اما تودة جمعیت با در نظر گرفتن متوسط استعداد ذهنی و نیز امکان اختصاص فرصت عادی میتوانند با موفقیت از آن برنامه عبور کنند. اجرای قوانین حضور و غیاب و ایجاد محدودیت و کنترل در نظامهای آموزشی ضامن اجرای بهینة برنامهها و در راستای همان انگیزهسازی است. بر پایة این واقعیت نباید از برنامههای آموزشی انتظار داشت که بدون هیچ کم و زیاد به مطالب کاملا نو و مهم بپردازد. مقداری معطلی که به صورت طبیعی در این برنامهها وجود دارد باید تحمل گردد.
3. انسان به صورت طبیعی از تکلیف و برنامه گریزان است و دوست دارد در آزادی کامل به سر برد؛ سادهترین و عادیترین فعالیتها مانند تخمه خوردن نیز وقتی که به صورت برنامه و تکلیف در آید ملالانگیز میشود. اما تجربة قاطعِ هر کس بر او ثابت میکند که اگر این الزام و تکلیف و تحمیل ـ از خارج یا به صورت خودانگیخته ـ نباشد سستی و تنبلی و کاهلی رخ میدهد و اقدامی صورت نمیگیرد. به شهادت تجربه، نوع ما انسانها در شرایط آزادی مطلق یعنی بدون نوعی اجبار بیرونی یا درونی نمیتوانیم از همة توان و استعداد خود بهره گیریم.
بسیاری از تصمیمها و برنامههای مورد نظر ما به خاطر نداشتن قوة الزام بیرونی یا التزام درونی در معرض آسیب تسویف قرار گرفته و عملا اجرا نمیشود. جز صاحبان انگیزههای قوی و ارادههای پولادین که انگشتشمار و نادرند نمیتوانند از انرژی فراوان انسانی بهره گیرند و در دشواریها پایدار بمانند. همة ما میدانیم که همواره توان ما، بیش از مقداری است که تصور میکنیم. درستی این مطلب را در شبهای امتحان یا هنگامة خطر تجربه کردهایم. در چنین شرایطی به صورت اعجازآمیزی احساس نیرو میکنیم و قدرت ارادة انسانی را در وجود خود مییابیم. عشق به هدف نیز یک نیروی حرارتبخش و محرک فوقالعاده است که جز در معدودی از افراد یافت نمیشود. با این وصف اگر بخواهیم برای تودة طلاب ارشاد عامی داشته باشیم، باید وضع عموم را در نظر بگیریم و از شخصیتهای انگشتشمار صرف نظر کنیم. برای تودة طلاب با اراده و استعداد متوسط این گونه مراکز مفید و انگیزهساز است یعنی همان منطقی که در انتخاب نظام آموزشی حوزه برای تحصیل معارف اسلامی وجود دارد، در استفاده از این مراکز تخصصی نیز حاکم است.
منبع:
طلبه و انتخاب رشته تحصيلي - محمد عالم زاده نوري
تهيه : محمد حسين امين، گروه حوزه علميه تبيان