ابتکاری به نام هفته وحدت بها دادن به هفته سرنوشت ساز وحدت و زمینه سازی برای تقویت و گسترش این ایده مبارک، از جمله سیاست های اصولی نظام اسلامی است که در مطبوعات ،افکار عمومی و نخبگان باید با دقت و جدیت کامل مورد توجه قرار گیرد.
جامعه ایرانی اگرچه جامعه ای با اکثریت مسلمان شیعه است، اما هموطنان سنی نیز در آن زندگی می کنند و بخش عمده ای از جمعیت استانهای مرزی چون سیستان و بلوچستان و یا کردستان را تشکیل می دهند. در طی قرنهای اخیر این تقاوت مذهبی باعث نشده وقایعی مانند جنگهای فرقه ای و مذهبی مانند جنگهای صد ساله اروپا که ریشه مذهبی در تضاد کاتولیکها و پروتستانها داشت، اساس جامعه جامعه ایران را تهدید کند. البته در یکی دو قرن اخیر استعمارگران انگلیسی برای ایجاد سلطه سیاسی خود در کشور با تکیه بر سیاست تفرقه بیانداز و حکومت کن کوشیدند زمینه های تضادهای فرقه ای را در ایران به صورت خاص و جهان اسلام به صورت عام روشن کنند که به توفیقاتی مقطعی هم رسیدند. فتنه وهابیت یکی از مهم ترین پیروزی های جبهه استعمار درایجاد تفرقه میان مذاهب اسلامی بود.اما در مقابل این وسوسه ها و سیاستهای تفرقه انگیز جریان عمومی جهان اسلام رویکردی وحدت گرا در سطح برخی نخبگان از قرن گذشته پیدا کرد که به آن اشاره می شود.
مبنای قرآنی وحدت:
«واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا» همگى به حبل و رشته خداوندى چنگ بزنید و پراكنده نگردید.
این آیه کریمه بهترین مبنای قرآنی بر اطرح مقوله وحدت است.
بعد از رحلت پیامبر عظیم الشان اسلام اوصیاى معصوم او كوشیدند تا آن وحدت و یكپارچگى را حفظ كنند و آنان از حقوق شخصى خویش چشم پوشیدند و در طول تاریخ، دانشمندان مصلح و همه تلاشگران راستین انسانیت، هم خودشان از عوامل اختلاف و تجزیه گریختند و از دامن زدن به آتش خصومت بین مسلمانان، بركنار زیستند و هم دیگران را به اتحاد و تفاهم فراخواندند.
سید جمال الدین اسد آبادی و آغاز اندیشه وحدت اسلامی:
از اولین متفکرانی که به مقوله وحدت اسلامی اشاره کرد مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی مصلح بزرگ جهان اسلام بود.با نگاه به درونی که سید به این مساله داشت برای اتحاد به اسلام اصیل روی آورد و احیاء حس عصبیت دینی را جایگزین نظام سیاسی واحد نمود از این رو وحدت خدا، کتاب و رسول را که کلیه مسلمانان بر آن اتفاق داشتند سنگ بنای اتحاد اسلامی قرار داد. این گفته زیر تا حدود زیادی منظور سید از اتحاد و وحدت سیاسی و دینی را روشن می سازد؛ «منظور من این نیست که فرمانروای تمام امور یک شخص باشد، چراکه ممکن است چنین کاری دشوار باشد، اما امید آن دارم فرمانروای تمامی مسلمانان قرآن باشد، و محور وحدت شان دین و هر زمامداری در حد توان خود به حفظ و حراست دیگری اهتمام ورزد، به خاطر اینکه بقا و فنایشان به هم بستگی دارد.
سید جمال موفق شد قسمتهایی از دنیای اسلام را بیدار کرده و برای رهیایی از سلطه استعمارگران به جنب و جوش وادار کند. اما در راستای ایجاد اتحاد موفقیتی به دست نیاورد و در اواخر که از تفرقه ها به شدت رنجور شده بود گفت؛ «گویا اتفاق کرده ایم هیچ گاه متحد نشویم».
اقبال و میراث مشترک معنوی
علامه اقبال لاهوری متفکر بزرگ مسلمان شبه قاره هند از منادیان وحدت اسلامی بود.وحدت جهان اسلام، یکی از موضوع های اصلی و اساسی تفکر علامه اقبال لاهوری بود. به نظر این شاعر بزرگ، مسلمانانْ یک ملت اند و وحدت جهان اسلام، به هیچ ملت خاص و کشور خاصی محدود نمی شود. میراث مشترک معنوی و فرهنگی جهان اسلام، مایه افتخار مسلمانان است. او معتقد بود که این میراث عظیم، تفکیک پذیر نیست؛ یعنی مسلمانان جهان مانند خانواده ای بزرگ بوده و در شادمانی ها و رنج های یکدیگر شریک و سهیم باشند. از این رو، او آن ها را به شبنم یک صبح خندان تشبیه می کند و می سراید:
از حجاز وچین و ایرانیم ما شبنم یک صبح خندانیم ما
امام خمینی و ابتکار هفته وحدت
اگرچه در تفکر سیاسی پیش از امام خمینی مقوله وحدت اسلامی مطرح شده بود اما مرحوم امام با توجه به شان مرجعیت فقهی توامان با رهبری سیاسی نقش بیشتری در تعمیق این مفهوم در جریان روشنگری اسلامی داشتند. ایشان با تعمق بر نیاز جامعه اسلامی به لزوم وحدت میان فرق و مذاهب پیشنهاد هفته وحدت را مطرح کردند .
امام خمینى (ره) به عمق نقش اجتماعات دینى چه در بعد اندیشه سازى و چه در بعد اجتماع سازى به خوبى پىبرده بود. او اجتماعات و مراسم دینى را صرفا به منظور كاربرد تعلیمى و آموزشى آن در مقولات فكرى، مورد تشویق قرار نمىدهد بلكه مهمتر از آن به نقش اجتماع سازى و شكل دهى روابط اجتماعى جدید از طریق گردهمایىها و نیز آگاهى یافتن مسلمین از قدرت و نیروى ارادى و انسانىشان هم اشاره دارد. به همین جهت است كه «روز قدس» به عنوان سمبل وحدت جهان اسلام كه پیام انقلابى و ضد استعمارى هم دارد از سوى ایشان در سطح جهان اسلام پیشنهاد گردید و همچنین بزرگداشت «هفته وحدت» میلاد حضرت رسول (ص) (از 12 ربیع الاول به روایت اهل تسنن تا 17 ربیع الاول) مورد حمایت وى قرار گرفت; چه اینكه از دیدگاه او روند وحدت بین مسلمین، ضرورت ایجاد سمبلها و نهادهاى تازه اى را مىطلبد كه فراتراز زمان و مكان قرار دارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان خلف صالح حضرت امام منادی اندیشه نقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمین بوده اند و در رابطه با هفته وحدت فرموده اند:
اگر امروز بشریت متوجه این رحمت بشود - رحمت وجود اسلام، رحمت تعالیم نبوى، این سرچشمه جوشان" وحدت" و آن را بیابد و خود را از آن سیراب كند، بزرگترین مشكل بشر برطرف خواهد شد. اگر چه همین امروز هم، تمدنهاى موجود عالم، بلاشك از تعالیم اسلام بهره مند شده اند و بدون تردید آنچه از صفات و روشهاى خوب و مفاهیم عالى در بین بشر وجود دارد، متخذ از ادیان الهى و تعالیم انبیاء و وحى آسمانى است و بخش عظیمى از آن، به اسلام متعلق است، لیكن امروز بشر به معنویت و صفا و معارف روشن و حق و دلپذیر اسلام - كه هر دل با انصافى آن معارف را مىپذیرد و مىفهمد - نیازمند است. لذاست كه دعوت اسلامى در جهان، طرفدار پیدا كرده است و بسیارى از غیر مسلمین هم دعوت اسلامى را پذیرفته اند.
نتیجه گیری:
وحدت میان مسلمانان، از جمله مسایل بسیار مهم و اساسی انقلاب اسلامی است. تلاش هایی که پس از پیروزی انقلاب به منظور تحقق این مقوله حیاتی صورت گرفته و می گیرد، به عنوان حرکتی بنیادین و کاملاً استراتژیک، نقش عمده ای در حفظ سلامت، پایداری و موفقیت روز افزون این خیزش بزرگ سیاسی دینی ایفا می کند. امام خمینی رحمه الله پس از سرنگونی رژیم شاهنشاهی و تأسیس نظام اسلامی، با برافراشتن پرچم اتحاد اسلامی، حرکت اصلاح طلبانه درون ساختاری حکومت اسلامی را با ایجاد تحوّل و دگرگونی های اصولی در نظام اجتماعی کشور آغاز کردند و در این میان، از هفته وحدت، به عنوان یکی از ارزشمندترین ثمرات این حرکت اسلامی و اصلاحی برای ایران اسلامی و تمامی جوامع اسلامی یاد نمودند. اکنون که در هفته مبارک وحدت قرار داریم، به جاست که این میراث گران سنگ امام راحل را پاس بداریم و با تمام توان، در مسیر تحقق «اتحاد اسلامی» بکوشیم.
هنگامه سهرابی
بخش اجتماعی
