عذاب دنیایی به نام " استیصال "

عذاب های خداوند همچون نعماتش مختلف و متنوع می باشند . در آیات و روایات بسیار در مورد این تنوع گفتگو شده است .

یکی از عذاب های الهی ، عذاب استیصال نام دارد . این عذاب به گونه ای است که بدون مهلت دادن به کسی نازل می شود و باید این را هم متذکر شد که این عذاب  در مورد افراد غیر قابل اصلاح صورت می گیرد و هدف از نزول آن ،  این است که به حکم فرمان آفرینش ریشه کن شوند . یکی از گرو ه هایی که مستحقّ این عذاب می باشند ، کسانی هستند که نعمات الهی را ناسپاسی کرده و در راهی که او فرمان داده مصرف نمی کنند .

كلمه كفر و مشتقات آن در قرآن کریم بسیار دیده می شود ؛ به طوری که از سوره مباركه بقره تا جزء آخر قرآن، این كلمه بار ها به کار گرفته شده است .

یكى از معانى كفر ، ضدّ شكر و به معناى ناسپاسى می باشد

همان طور كه شكر، پاسخ مثبت به نعمت خداست ، ناسپاسى ، پاسخ منفى به نعمت های اوست ؛  « لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِى لَشَدِیدٌ »(ابراهیم ، 7) 

شكر از نظر قرآن كریم و روایات، معناى گسترده استوارى دارد كه اگر از طریق آیات و روایات بررسى شود، به این معنا خواهیم رسید ؛ " هزینه كردن نعمت در جایى كه صاحب نعمت خواسته است ، به عبارتی بخل نكردن نسبت به هزینه كردن نعمت و نعمت را در گناه هزینه نكردن و به دایره افراط و تفریط نكشیدن ."

این معنای شكر نشان مى‏دهد که شكر ؛ عمل ، حال ، اخلاق و حركت مثبت با نعمت است و با ناشكرى و ناسپاسى ، یا به تعبیر قرآن ، كفران نعمت ، وعده عذاب سختى داده شده است : « لَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِى لَشَدِیدٌ» در قرآن کریم ، تعبیر عذاب شدید كم آمده است كه مواردش خاصّ می باشد .

عذاب استیصال چیست ؟

عذاب استیصال، عذابی است که بدون مهلت دادن به کسی نازل می شود ؛ (مرحوم طبرسی در تفسیر شریف مجمع البیان ذیل آیه 5 ، هود : "وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَى أُمَّةٍ مَّعْدُودَةٍ " )

به عبارتی می توان گفت که این عذاب  در مورد افراد غیر قابل اصلاح صورت می گیرد و هدف از نزول آن ،  این است که به حکم فرمان آفرینش ریشه کن شوند ؛چرا که در این نظام حق حیات برای انها باقی نمانده واین خارهای راه تکامل انسانها ، باید کنار زده شوند.(تفسیر نمونه ، ج14 ،ص288 و ج17 ، ص159  وج15 ، ص و ....)

دنیا ، مکانی برای اجرای عذاب خداوند

جاى عذاب استیصال در دنیاست ؛ یعنى اینکه فردی که دارای شرایط نزول برای عذاب استیصال است ،اورا به بلایى گرفتار مى‏كنند كه راه خروج از آن به روى او بسته باشد و هیچ راهى براى خروج نداشته باشد.

قرآن مجید ملت‏هایى را اسم مى‏برد كه براساس ناسپاسى، دچار این عذاب استیصال شدند.

قوم سباء، نمونه ای از اقوام نا سپاس

در قرآن ، سوره سباء داستانى را از مملكت سبا و آبادى آن مملكت و فراوانى ارزاق و میوه‏هاى آنها ذكر مى‏كند كه گویا می خواهد گوشه‏اى از بهشت را توصیف کند .

در جایی دیگر مى‏فرماید : « دو طرف تمام خیابان‏ها ، كوچه‏ها و جاده‏هایى كه به مناطق نزدیك كشیده شده بود ، انواع درختانِ پرمیوه وجود داشت كه مردم گاهى براى عبور از این جاده‏ها، مجبور بودند مواظب سر خود باشند كه میوه‏هاى زیادى كه خودش جدا مى‏شد، روى سر آنان نریزد ، چون تمام خانه‏ها پر از نعمت بود. براى آبیارى باغ‏ها ، زمین‏هاى زراعتى ، خیابان‏ها و كوچه‏ها ، كارى جالب كرده بودند؛ تمام آب‏هاى فراوان منطقه را با ساختن سدّ عظیمى به نام سدّ «ارم» مهار كرده بودند. میلیون‏ها لیتر آب خوشگوار پشت سدّ بود و به همه جا كانال كشى كرده بودند و تمام این باغ‏ها و باغستان‏ها و درختانِ دو طرف جاده‏ها را آب مى‏دادند.»

خدا در قرآن كریم از این مملكت تعریف‏هاى زیادى مى‏كند. چند پیغمبر و هشدار دهنده آمدند و به مردم این منطقه گفتند :« كفران نعمت نكنید. شما كه بر سر چنین سفره بى‏نظیرى نشسته‏اید، این مجموعه نعمت‏ها را در راه همان كسى كه به شما مرحمت كرده است ، خرج كنید. بخورید، بیاشامید، بپوشید و میهمانى بگیرید ، اما به اندازه باشد. سپس وقتى كه از این نعمت‏ها نیرو گرفتید، خدا را عبادت كرده، به مردم نیز خدمت كنید.»

لشگرکشی خداوند (نزول عذاب استیصال )در جنگ با قوم سباء

اما قوم سباء انبیا را مسخره،  توهین و تحقیر كردند، بر بازیگرى خود افزودند و گناهان خود را گسترده‏تر كردند . از ناحیه و منطقه شكر بیرون آمدند و در منطقه ناسپاسى نسبت به نعمت‏ها ماندند. خداوند متعال نیز لشگر كشى كرد .

مردم سرزمین سباء ، بى‏خبر از همه جا، در بى‏خبرى كامل، خدا در قرآن مجید مى‏فرماید:«  بى‏مهلت ، سدّ شكسته شد. فقط بعد از شكسته شدن سدّ، جز مسافرانى كه از آن منطقه رفتند و كویرى با چند درخت گز كه در زمین شوره زار در مى‏آید و درخت سدر، هیچ چیز دیگرى باقى نماند ، كسى مهلت فرار، توبه، برگشت و جبران نداشت و خداوند دربِ تمام مهلت‏ها را بست.»

سربازان الهی را کوچک نپندارید!

این نکته هیچ گاه نباید فراموش کرد که هرگاه جامعه‏اى از چشم رحمت خداوند بیافتد و دیگر براى خود ارزشى باقى نگذارد، پروردگار عالم وقتى مى‏خواهد آنها را به عذاب استیصال دچار كند، سربازان بسیار معمولى و عادى را مأمور مى‏كند وبه آنان فرمان نابودی آن قوم را می دهد .

در تاریخ دیده می شود که ارتش خدا كوچك‏ و گاه تا حدی می شوند که قابل رؤیت نیستند .

جهان را آنفولانزاى مرغى به وحشت انداخت . میكروب آن به هیكل‏هاى بزرگ بشر كه مى‏رسد، اطبّا از معالجه ناامید هستند. این ها در حقیقت  ارتش خدا و عذاب استیصال است ، عذابى كه دربِ هر در رونده‏اى به روى او بسته است و پروردگار راه فرار نمى‏گذارد .

در قضیه موسوم به «سونامى» خداوند متعال به كفِ دریا گفت : تكانى به خود بده و در این حركت ، امواج را چنان محكم و با سرعت بیرون بریز كه از سر ساختمان‏هاى بیست طبقه نیز رد شود ، آنچه كه هست ، از آدم و غیر آدم، مرد و زن، گناهكار و معصیت كار، همه را با زمین ، صاف و یكسان كن . در كمتر از دو دقیقه، یك میلیون نفر را به كام خود بكش، كه كسى اصلًا راه نجات به فكرش نزند. اصلًا مهلت نداد. این عذاب استیصال است.

ساختمان‏هاى بتونی همه از بین رفتند و تنها مسجدی که با خشتی چوب و خاک ساخته شده بود ، باقی ماند .

خداوند این ساختمان سست عنصر را باقی گذاشت تا انسان‏ها بدانند كه ماوراى قدرت این‏ها ، قدرتى در كار است كه می تواند ساختمان بتون آرمه را صاف كند ، اما مسجد تخته‏اى و خشتى را نگه ‏دارد.

ناسپاسى نعمت‏ها و درخواست بازگشت به دنیا

افراد ناسپاس بعد از مرگ ، تقاضاى برگشت دارند كه یك بار دیگر نعمت عمر را به ما بده تا بتوانیم اعمالمان را جبران کنیم .

نتیجه گیری :

مواظب باشیم با چشم ، گوش ، زبان ، شكم ، شهوت ، خیال ، حركات و این زمانى كه در اختیار ماست ، ناسپاسى نكنیم و آنان را به گناه تبدیل نكنیم. از آیات قرآن درس بگیریم و تا زمانی که عمری برایمان باقی مانده ، از آن استفاده کنیم .

در آیات بیان می شود که ناسپاسان نعمات در دنیا ، وقتی به عالم قیامت وارد می شوند اظهار پشیمانی می کنند ، اما افسوس پاسخی که می توان به آنان داد جز آیه ای از قرآن کریم نمی باشد : « وَالَّذِینَ كَفَرُواْ لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لَایُقْضَى‏ عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُواْ وَلَا یُخَفَّفُ عَنْهُم مّنْ عَذَابِهَا كَذَ لِكَ نَجْزِى كُلَّ كَفُورٍ » (فاطر ، 36 )

فراوری: زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان