زندگینامه: عبدالعزیز بوتفلیقه

عبدالعزیز بوتفل یقه در سال 1937 در شهر "وجده" مراکش به دنیا آمد.

بوتفلیقه از مقامات سیاسی ارتش آزادی‌بخش میهنی الجزایر و از افراد نزدیک به "هواری بومدین" در دوران جنگ استقلال الجزایر بود.

با استقلال الجزایر در سال ۱۹۶۲ به وزارت ورزش، جوانان و گردشگری منصوب شد و سال بعد با به قدرت رسیدن "احمد بن بلا" به وزارت امور خارجه رسید و به یکی از سخنگویان مهم جنبش عدم تعهد تبدیل شد.

او در پست وزیر خارجه سیاست عدم تعهد الجزایر و حمایت از جنبش‌های انقلابی را ادامه داد و به قهرمان حمایت از حقوق کشورهای توسعه نیافته بدل شد.

این نقش او بویژه در نشست فوق‌العاده مجمع عمومی سازمان ملل در مورد روابط شمال-جنوب در سال ۱۹۷۴ به چشم آمد که او ریاست آن را برعهده داشت.

پس از مرگ بومدین در دسامبر سال ۱۹۷۸ بیشتر ناظران بوتفلیقه را جایگزین احتمالی او می‌دانستند. اما ارتش و جبهه آزادی‌بخش میهنی روی "شاذلی بن جدید" توافق کردند و آنگاه جایگاه بوتفلیقه در حد مشاور رئیس جمهور تنزل کرد.

در سال 1981 او از کمیته مرکزی و شورای سیاسی جبهه آزادی‌بخش میهنی اخراج شد و از سال بعد به تبعید خودخواسته متهم شد.

در سال ۱۹۸۹ در سومین کنگره فوق‌العاده جبهه آزادی‌بخش میهنی پس از تظاهرات اکتبر ۱۹۸۸ دوباره به عضویت کمیته مرکزی حزب درآمد.

بوتفلیقه در سال ۱۹۹۹ دوباره به الجزایر بازگشت و با حمایت احزاب جبهه آزادی‌بخش میهنی و فراخوان میهنی برای مردم‌ سالاری کاندیدای ریاست‌جمهوری شد. وی پس از تحریم انتخابات از سوی کاندیداهای اپوزیسیون به ریاست جمهوری انتخاب شد.

او پس از پیروزی برای پایان جنگ داخلی با اسلام‌گرایان تلاش کرد. او در سال ۲۰۰۴ با ۸۵٪ آراء و در سال ۲۰۰۹ با ۹۰٪ آراء مجددا به ریاست جمهوری رسید.

بوتفلیقه از سال 1991تاکنون رئیس جمهور کشور الجزایر است.

استقلال الجزایر 

الجزایر کشوری عربی در شمال قاره افریقا است که میان مراکش و تونس قرار داشته و پایتختش الجزیره نام دارد.

مساحت آن ۲۳۸۱۷۴۰کیلومتر مربع و جمعیت آن بر اساس آمار سال۲۰۰۲، ۳۲۸۱۸۵۰۰ نفر بوده است. %۹۹ جمعیت آن عرب بربر بوده و کمتر ازیک درصد اروپایی هستند.

زبان رسمی کشور عربی است و زبان های فرانسوی و بربری نیز کاربرد دارند.

%۹۹ جمعیت مسلمانان سنی مذهب هستند و بقیه عمدتا مسیحی و کلیمی.

الجزایر یکی از مستعمرات مهم فرانسه بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، زمزمه استقلال طلبی در این کشور آغاز شد و به انقلاب سال ۱۹۵۴ بر ضد فرانسه استعمارگر منجر شد.

همه‌پرسی سال ۱۹۵۹ استقلال کامل الجزایر را نشان می‌داد و ژنرال "دوگل" با وجود مخالفت شدید نظامیان و ملی‌گرایان افراطی فرانسه، قرارداد استقلال الجزایر را در سال ۱۹۶۲ امضاء کرد و این کشور در سوم ژوئیه ۱۹۶۲ بعد از ۱۳۲ سال استعمار فرانسه به استقلال رسید و در هشتم اکتبر همان سال به نام "جمهوری دموکراتیک مردمی الجزایر" یکی از اعضای سازمان ملل متحد شد.

این کشور با داشتن یک میلیون شهید در مقابله با استعمار فرانسه، لقب "سرزمین یک میلیون شهید" را در بین کشورهای عرب و شمال آفریقا به خود اختصاص داد. البته این تعداد شهید به غیر از شهدایی است که مردم این کشور به رهبری "امیر عبدالقادر" در جنگ با ارتش فرانسه در اواخر قرن ۱۹ و در راه آزادی کشورشان فدا کردند.

پس از استقلال الجزایر از سلطه استعمار فرانسه، "فرحت عباس" به ریاست جمهوری رسید و "احمد بن بلا" به معاونت رئیس جمهوری برگزیده شد، اما در ۲۶ سپتامبر ۱۹۶۲ با این که احمد بن بلا، "محمد بوضیاف"، "حسن آیت احمد" و سرهنگ "هواری بومدین" خود را سوسیالیست و متحد می‌نامیدند، در مقابل یکدیگر ایستادند، بنحوی که فرحت عباس ضمن اعلام مخالفت با تندروی‌های سیاسی بن بلا از سمت ریاست جمهوری استعفا داد و سرهنگ هواری بومدین طی کودتایی محمد بوضیاف، حسن آیت احمد و محمد فیضر را کنار زد و بن بلا را به قدرت رساند.

بن بلا دولت خود را برپایه ایدئولوژی سوسیالیسم اعلام کرد و با برگزاری رفراندومی در ۱۳ سپتامبر ۱۹۶۳ برای مدت پنج سال رئیس جمهور این کشور شد. وی یک سال بعد (۱۹۶۴) جایزه صلح لنین را از روس‌ها دریافت کرد.

ریاست جمهوری بن بلا بیشتر از ۲ سال دوام نیافت و سرهنگ "هواری بومدین" که خود بن بلا را با کودتا بر سرکار آورده بود، در بامداد روز ۱۹ ژوئن ۱۹۶۵ بصورت غیرمنتظره بن بلا را بازداشت و دولت وی را ساقط کرد. بومدین پس از آن حکومت الجزایر را دموکراتیک خلق نامید، ولی در سال ۱۹۷۸ به علت ابتلاء به سرطان کبد درگذشت.

وی در سال ۱۹۷۵ تلاش موفقیت آمیزی برای حل اختلافات ایران و عراق و امضای موافقت نامه الجزایر انجام داد. پس از آن "شاذلی بن جدید" به ریاست جمهوری منصوب شد و در سال ۱۹۸۱ احمد بن بلا را پس از ۱۴ سال از زندان آزاد کرد.

شاذلی بن جدید در سال ۱۹۸۴ مجددا به ریاست جمهوری برگزیده شد. خشکسالی سال ۱۹۸۸ و بی‌آبی و کمبود مواد غذایی و بحران اقتصادی به نارضایتی عمومی منجر شد و موج آشوب شدت گرفت و دولت شاذلی بن جدید را در سال ۱۹۹۱ وادار به سقوط کرد.

فعالیت اسلامگرایان در الجزایر

اسلامگرایان در این مقطع با توجه به موقعیت اجتماعی مناسبی که در الجزایر داشتند، خواستار برگزاری انتخابات شدند و دور اول انتخابات در دسامبر ۱۹۹۱ با روی کار آمدن مجدد شاذلی بن جدید و پیروزی گروه‌های اسلامی پایان یافت و اسلامگرایان بویژه "جبهه نجات اسلامی" ۱۸۸ کرسی از ۴۳۰ کرسی پارلمان را بدست آوردند.

اسلامگرایان الجزایر به رهبری "عباس مدنی" بشدت از انقلاب اسلامی ایران متاثر بودند و این تاثیرپذیری تا بدانجا بود که دولت وقت الجزایر این حرکت را به پیروی از انقلاب اسلامی متهم نمود و از سوی دیگر رهبر این حرکت عباس مدنی در مقطع اوج فعالیت‌های آن با سفر به تهران و دیدار با "آیت الله خامنه‌ای" رهبر معظم انقلاب اسلامی در حقیقت همخوانی مسیر حرکت جبهه نجات اسلامی و انقلاب اسلامی را تائید کرد.

اصولا اندیشه سیاسی اهل سنت با تفکر انقلابی سازگاری ندارد و هر حرکت انقلابی در میان اهل سنت را بایستی تاثیرپذیرفته از اندیشه سیاسی تشیع و بطور خاص در زمان فعلی از انقلاب اسلامی ایران دانست، البته در صورتی که این حرکت انقلابی گرایش اسلامی داشته باشد.

حرکت جبهه نجات اسلامی الجزایر نیز از این قاعده مستثنی نبود. فعالیت این گروه در الجزایر و ارتباطات آشکار و نهان آن با جمهوری اسلامی ایران باعث تنش در روابط دو کشور شد. اسلامگرایان الجزایر اگر چه در جبهه نجات اسلامی تمرکز کرده بودند، اما این جریان طیف متنوعی از اسلامگرایان از جمله طیف اندیشمند به رهبری عباس مدنی تا طیف افراطی اسلامگرایان به رهبری "علی بلحاج" که اتفاقا گرایشات ضد ایرانی نیز داشت، را در بر گرفته بود.

جبهه نجات اسلامی که از سال ۱۳۶۷ فعالیت خود را آغاز کرده بود و در سال های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ به اوج حرکت خود رسیده بود با کودتایی که علیه آن صورت گرفت، به ورطه انحراف به محوریت افراطیون اسلامگرا سوق یافت.

کشتارهای وسیع و فجیع مردم در سال های ابتدایی دهه ۹۰ میلادی باعث شد تا در یک پروسه چند ساله اسلامگرایی در الجزایر از متن جامعه رخت بر بندد. امروز عملا تفکر اسلام گرایی در الجزایر رها شده و دیگر کسی از آن دم نمی‌زند، چرا که کشتارهایی که بخشی از آن از سوی افراطگرایان اسلام گرا رخ داد، بشدت به وجهه عمومی این گرایش ضربه زد و باعث شد، دیگر این تفکر در الجزایر خواهانی نداشته باشد.

بنیادگرایان اسلامی در دور اول انتخابات دسامبر ۱۹۹۱ به پیروزی‌های خوبی رسیدند. بن جدید که از پیروزی بنیادگرایان اسلامی احساس خطر می‌کرد و از سوی نظامیان و گروه‌های مخالف اسلامگرایان تحت فشار بود، از مقام خود استعفاء داد و جای خود را به یک شورای چهار نفره مرکب از سه تن از افسران عالی رتبه ارتش و نخست وزیر داد.

این شورا در اوایل سال ۱۹۹۲ تشکیلات بنیادگرایان اسلامی را منحل کرد و آرای حدود ۴۰۰ شهر و آبادی را که اسلامگرایان در آنها به پیروزی رسیده بودند، باطل کرد که در نتیجه آن دامنه اختلافات بین دولت و اسلامگرایان افزایش یافت و زد و خوردهای خیابانی شدت گرفت.

"محمد بوضیاف" سرپرست شورای دولتی توسط یکی از محافظان خود ترور و "علی کافی" به جای او منصوب شد و بر شدت مخالفت علیه اسلامگرایان تندرو افزود. در ۳۰ ژانویه ۱۹۹۴ نیز ژنرال "امین زروال" وزیر دفاع الجزایر به ریاست جمهوری رسید. زروال اعلام کرد که در آوریل ۱۹۹۹ انتخابات آزاد ریاست جمهوری برگزار می‌شود که بوتفلیقه در طی یک انتخابات تک نامزدی در ۱۶ آوریل ۱۹۹۹ رئیس جمهور این کشور شد و توانست به جنگ داخلی الجزایر خاتمه بخشد. بوتفلیقه در سال ۲۰۰۴ نیز در انتخابات ریاست جمهوری توانست بیش از ۸۳ درصد از کل آراء را به خود اختصاص دهد و برای دومین بار رئیس جمهور الجزایر شود.

قبس زعفرانی

بخش سیاست