مرا بپذیر با همه کاستی ها
سالهاست كه نوجوانی دورانی دشوارتر از دوران كودكی محسوب می شود. البته مفهوم نوجوانی تا اواخر قرن نوزدهم به عنوان مرحله ای كه با پیچیدگی روانی توام و قابل مطالعه علمی است قلمداد نمی شد.
قبل از هر چیز دوران تغییرات سریع جسمانی، جنسی، روانی، شناختی و اجتماعی است. تغییرات جسمانی بلوغ، از جمله بلوغ جنسی و جهش نموی نوجوانی از طریق افزایش كاركرد هورمونهای فعالی كه به كمك غده هیپوفیز مترشح می شود آغاز می شود.
تعداد بسیار زیادی از دختران یا دیدی منفی نسبت به قاعدگی دارند یا به آن بی اعتنا هستند. تا حدودی ممكن است این نگرش نتیجه ناراحتی جسمانی و تاثیر هورمون ها در خلق و خو باشد، ولی ظاهرا تا حدود زیادی ناشی از نگرش های منفی اجتماعی است.
پسران نوجوانی كه دیر بالغ می شوند در مقایسه با آنهایی كه زودتر بالغ می شوند یا بلوغشان به موقع و معمولی است دچار مشكلات اجتماعی و روانی بیشتری می شوند. در میان دختران نوجوان تاثیرات روانی بلوغ زودرس و دیررس به طور قابل ملاحظه ای كمتر است، هر چند كه آن هایی كه زودتر بالغ می شوند تا حدودی آرامترند و در مقایسه با آن هایی كه دیر بالغ می شوند اعتماد به نفس بیشتری دارند و كمتر مضطرب اند . ارائه رشد شناختی كه شامل آغاز مرحله عملیات صوری است ( مطابق با تئوری پیازه)، به نوجوان این امكان را می دهد كه انتزاعی تر فكر كند، فرضیه ها را فرمول بندی و آزمایش كند و بتواند به جای اینكه صرفا آنچه را وجود دارد در نظر داشته باشد احتمال را نیز در نظر بگیرد. این توانایی ها معمولا نوجوانان را به انتقاد از ارزش های والدین و ارزش های اجتماعی سوق می دهد. تفكر و رفتار نوجوان نیز ممكن است خود مدارانه باشد. نوجوانان در این مرحله ممكن است چنین نتیجه گیری كنند كه دیگران هم به اندازه خود آنها به رفتار و ظاهر شان توجه می كنند. رشد شناختی نوجوانان نیز در رشد شخصیت و شكل گیری احساس هویتی روشن، نقش مهمی دارد.
تشویق نوجوانان به انجام ورزش های مختلف، شرکت در فعالیت های الگوسازی برای آنان و تحریک آن ها بر همانندسازی با آن الگوها باعث می شود تا آن ها انرژی خود را به طریق منطقی تخلیه کنند
استقلال از خانواده از تكالیف نوجوانان است. والدین قاطع و اطمینان بخش كه برای خودمختاری و رفتار منضبط به یكسان ارزش قایلند برای نوجوان توضیح می دهند كه چرا از او انتظاراتی دارند و یا او را از كارهایی منع می كنند و با این كار احساس استقلال را در او پرورش می دهند. نوجوانانی كه والدین خودكامه و مستبد دارند و صرفا به فرزندان می گویند كه چه باید بكنند و نیز فرزندان والدین سهل گیر، بی بندوبار ، مساوات طلب و یا والدین بی اعتنا كه غیر مسئول و بی توجه هستند به مشكلات بسیاری دچار می شوند.
برای این که روابط شما والدین و مربیان با فرزند یا دانش‌آموز نوجوان شان صمیمانه تر و گرم تر باشد، لازم است که به نکات زیر توجه کنید:
پذیرش نوجوانان:
گام اول برای ایجاد و تحکیم یک رابطه دوستانه و صمیمی با نوجوان این است که او را با همه کمی‌ها و کاستی‌هایش قبول داشته باشید. کاستی‌های رفتاری او را همچون نقاط قوت و توانایی‌هایش بپذیرد و او را به عنوان فردی که دارای استقلال، سلیقه‌های خاص و عقاید قابل ارائه است، نگاه کنید. احساساتش را پذیرفته و اعتماد به نفس او را با کم اهمیت جلوه دادن اشتباهات و تقدیر از کارهای پسندیده‌اش بالا ببرید.
نوجوانان تان را درک کنید:
درک و برداشت از زندگی و مسائل آن متفاوت از برداشتی است که نوجوان دارد. او زندگی را به ساده‌ترین وجه ممکن می‌نگرد، به طوری که عقایدش برای شما پوچ و مسخره است. نسبت به عقایدش بی‌اهمیت نباشید وی را مورد تمسخر قرار ندهید. چرا که این استهزاء به تداوم رابطه عاطفی با فرزندان لطمه می‌زند.
ارتباط را دو طرفه کنید:
در بسیاری از اوقات و به دلایل گوناگون ممکن است شما والدین و مربیان به نوجوان بگویید که چه بکند و چه نکند و از او توقع حرف شنوی نیز داشته باشید. این برخورد با نوجوان که حاکی از ارتباط یک طرفه، معیوب و غیر قابل دوام است، منجر به سرکشی و عصیان نوجوان در برابر دستورات شما می‌شود و به رابطه عاطفی و صمیمانه بین شما و او لطمه می‌زند. در این مواقع بهترست در برخورد با نوجوان، هر زمان که سخنی را گفتید از او نیز سخنی بشنوید و نظر او را نسبت به وظایف محوله‌اش جویا شوید.
از دادن پند و اندرز مستقیم خودداری کنید:
نوجوانان از شنیدن نصیحت و اندرز مستقیم و این که آنها را یک جا ارائه کنید و اشکالات رفتاری و گفتاری‌شان را تذکر بدهید گریزان هستند. نوجوانان اعمال خود را بی‌نقص می‌دانند و تحمل شنیدن پند و اندرز از جانب شما را ندارند.
جهت اصلاح رفتار، آنها را به طور غیر مستقیم نسبت به اعمال و رفتار نادرست‌شان آگاه کنیم. در این رابطه می گوید : صدها راه برای پند و اندرز دادن وجود دارد اما بیشتر بدترین گونه آن، که همان رو راست پند گفتن است را برمی گزینیم …
آزادی عمل به نوجوان تان بدهید همچنان که به کودک نوپا اجازه می دهیم تا گاهی خود به تنهایی راه رفتن را امتحان کند و دفعاتی هم به زمین افتد، باید به نوجوان هم اجازه داد که تا حدودی پیامدهای رفتارهایش را تجربه کند و طعم برخی سختیها را چشیده و برای زندگی مقاوم شود.
برای ارتباط با نوجوان وقت کافی بگذارید:
نوجوانان نیازمند توجه هستند، آن ها می‌خواهند صحبت کنند. اعتراض کنند و از هیجانات و اتفاقاتی که در مدرسه می‌افتد و یا از دوستانشان می‌شنوند، حرف بزنند؛ هر چه زمان این ارتباط با شما به عنوان مادر، پدر و یا مربی بیشتر باشد خرسندی آنها بیشتر شده و امکان ارتباط نادرست و غلط آنها کمتر خواهد شد.
توجه به تاثیر مشکلات اجتماعی:
مشکلات اجتماعی تاثیرات ناخوشایندی بر نوجوانان دارد. عدم مداخله شما والدین و مربیان در بهبود شرایط اجتماعی، تاثیر تلاش‌هایتان را در خانه و مدرسه کمرنگ می‌کند.
انرژی سرشار نوجوانان نیاز به تخلیه دارد:
در این سنین نوجوان دارای انرژی فراوان جسمانی است، بخشی از این انرژی در غریزه جنسی نهفته است که در شروع دوران نوجوانی به طریق مقبول اجتماع قابلیت ندارد.
صدها راه برای پند و اندرز دادن وجود دارد اما بیشتر بدترین گونه آن، که همان
رو راست پند گفتن است را برمی گزینیم
نوجوان مقادیر دیگری از انرژی جسمانی خود را به صورت رفتارهای پرخاشگرانه مبارزه طلبی، حادثه‌جویی و .. تخلیه می‌کند. تشویق نوجوانان به انجام ورزش های مختلف، شرکت در فعالیت های الگوسازی برای آنان و تحریک آن ها بر همانندسازی با آن الگوها باعث می شود تا آن ها انرژی خود را به طریق منطقی تخلیه کنند.
وضعیت تحصیلی نوجوان را پیگیری کنید:
در این سنین ممکن است که فرزند شما نسبت به درس اظهار بی‌علاقگی نماید و به اموری مثل افراط در ورزش کردن، رسیدگی به سر و وضع خود و … بپردازد، چنان که می دانید پند، اندرز، سرزنش و مقایسه با دیگران کارساز نیست.. لذا علت بی توجهی او را نسبت به درس جستجو کرده و سعی در برطرف نمودن مشکل کنید.
آموزش مهارت در برقراری روابط اجتماعی:
نوجوانان در دوره بحران بلوغ نسبت به تعلق داشتن خود در گروه کودکان و یا بزرگسالان سردرگم می‌شوند و ممکن است که در میان جمع خانواده یا دوستان و آشنایان، رفتارهای بزرگتر از سن و یا گاهی کودکانه از خود بروز داده و روابط اجتماعی پسندیده‌ای برقرار نکنند، که با شرکت دادن فرزند نوجوانتان در جمع دوستان و آشنایان مهارت روابط اجتماعی او را افزایش دهید؛
مثلا با فرزند نوجوان خود به گردشهای دو نفره بروید و در بسیاری از روابط اجتماعی نظیر آشنا شدن با دیگران، خرید کردن از مغازه، پیدا کردن نشانی یک موسسه و درخواست انجام کاری از یک اداره با وی تمرین عملی کنید.
استقلال طلبی نوجوان:
نوجوان می‌خواهد از قید و بندهای دوران کودکی که او را به خانواده‌اش متصل کرده است، جدا شود و الگوهای جدیدی را جایگزین آنان کند. از طرفی نیز شدیدا به خانواده وابسته است و می‌خواهد که توقعاتش را برآورده کنند. لذا حس استقلال‌طلبی خود را با مخالفت، مقاومت کردن و لجبازی با والدین و مربیان نشان می‌دهد و این نیاز نوجوان برای شما مشکل‌آفرین می‌شود.
برای برخورد با این رفتار نوجوان، بهتر است همیشه با او به لحنی صحبت کنید که احساس نکند برایش تصمیم‌گیری می‌کنید.به خاطر داشته باشید که نوجوان از نصیحت خوشش نمی آید.
به قول ارد بزرگ : اندرز جوان باید کوتاه ، تازه و داستان وار باشد . پس اگر ناگزیر به نصیحت کردن شدید با زبان خودش با او صحبت کنید نه از موضع بزرگی و برتری
آزادی را به تدریج و متناسب با سنی که دارد به او عطا کنید و نظارت غیر مستقیم داشته باشید و اگر زمانی دریافتید که از آزادی شما، سوء استفاده کرده به او تذکر داده و او را متوجه اعمالش بکنید. بدانید که حذف آزادی، برای یک مدت کوتاه می‌تواند برایش آموزنده باشد.
فراوری: کهتری
بخش خانواده ایرانی
منابع:
زن روز
داشنگاه علوم پزشکی تهران
* مقالات مرتبط:
حساسیت های نوجوانت را دریاب
