کالای نامرغوب چینی یا رابطه مطلوب تجاری؟
شکی نیست که ایران و چین هردو از تمدنهای کهن هستند و اسمشان ما را به یاد جاده ابریشم و تجارت افسانه ای آن روزها می اندازد. اما وضعیت کنونی رابطه تجاری ما چگونه است؟ آیا می تواند تداعی گر روزهای پررونق گذشته باشد؟
همه ما اسم جاده ابریشم را شنیده ایم. زمانی دو تمدن بزرگ و کهن ایران و چین مبادلات بسیاری از طریق جاده ابریشم با هم داشتند. اما انتقال قدرت تجاری به کشورهای صنعتی آن زمان این روابط را کم رنگ کرد. بعد از گذشت سالها، این جاده کم کم به دست فراموشی سپرده شد و دیگر از رونق تجارت میان دو کشور ایران و چین با رونق گذشته، در آن خبری نبود.
سالها گذشت تا مجدد ایران و چین تصمیم گرفتند آن هم با محوریت بخش‌های خصوصی خود، روابط تجاری را رونق بخشند و برای گسترش آن فکری بکنند، تلاش های بسیاری در این رابطه صورت گرفت و رایزنی‌ها، مهمانی‌ها، سمینارها و بازدیدهای فراوانی تدارک دیده شد تا بالاخره دو طرف به این نتیجه رسیدند که باید حجم مبادلات تجاری خود را تا مرز 50 میلیارد دلار در 5 سال آینده گسترش دهند و برای تحقق تجارت 100 میلیارد دلاری تا سال 2025 تلاش کنند. اما ماجرا از چه قرار است؟
اسدالله عسكر اولادی در دهمین سالگرد تشكیل اتاق مشترك ایران و چین با بیان این مطلب كه پس از گذشت ده سال از راه‌اندازی این اتاق شاهد فعالیت‌های پربار آن هستیم گفت: در فوریه سال 1971 زمانی كه وزیر امور خارجه وقت آمریكا به چین سفر كرد حكومت سابق ایران بر آن شد تا روابط خود با چین را برقرار كند و ما با گذشت 40 سال نیز در فوریه سال 2011 شاهد چهل سالگی روابط دو كشور نیز هستیم.
وی افزود: 10 سال پیش رئیس‌جمهور وقت ایران پروتكل‌های همكاری با چین را امضا كرد و شورای مشترك اقتصادی تهران پكن تشكیل شد كه در گذر زمان این شورا تبدیل به اتاق مشترك دو كشور شد.
وی با بیان این مطلب كه حجم مبادلات تجاری دو كشور در حال حاضر 28 میلیارد دلار است گفت: این حجم مبادلات در 10 سال پیش تنها 7میلیارد دلار بود.
رئیس اتاق افزود: 8 تا 9 میلیارد دلار رابطه تجاری غیر مستقیم بین ایران و چین وجود دارد و قسمت اعظمی از تجارت ایران و دبی در اصل تجارت غیر مستقیم ایران و چین است.وی ابراز امیدواری كرد ظرف 5 سال آینده حجم روابط دو كشور دو برابر شود.
کالاهای بی‌کیفیت که یا به صورت قاچاق و یا با استفاده از قانون کالای متروکه وارد می‌شود حجم پایینی در مبادلات ما دارد و حدود سه تا چهار درصد کل مبادلات ما با چین است
رئیس اتاق ایران و چین با اشاره به چشم اندازی كه برای روابط دو كشور تا پایان برنامه پنجم در نظر گرفته شده است كه بر اساس آن مبادلات دو كشور به مرز 50 میلیارد دلار نزدیك شود متذكر شد: ما درصدد بودیم تا به این چشم انداز دست یابیم اما با توجه به اظهارات رئیس‌جمهور كه خواهان 100 میلیارد دلاری كردن مبادلات تجاری ایران و چین است آن را به میزانی كه احمدی نژاد تعیین كرده است خواهیم رساند.
البته این تنها توضیح ساده ماجراست و روابط تجاری قرار است وارد فاز جدیدی شود.بهروز علیشیری معاون سرمایه گذاری وزیر اقتصاد در دهمین سالگرد اتاق مشترك ایران و چین اظهار داشت: تجارت ساده‌ترین شكل مناسبات اقتصادی بین دو كشور است و اگر دو كشور می خواهند رابطه اقتصادی خود را توسعه دهند باید در همه ابعاد برای گسترش روابط تلاش كنند.
وی از نگاه نوآورانه اتاق ایران و چین در بسط و گسترش روابط میان دو کشور سخن گفت و اعلام کرد: ایران و چین با این نوع نگاه نوآورانه، هم اکنون در حال حرکت به سمت افقهای روشن هستند، به این معنا که دو کشور دیگر با مبادلات ساده تجاری، روابط خود را ادامه نمی دهند بلکه قصد دارند تا به سمت انجام مبادلات پیچیده تر که همان سرمایه گذاریهای مشترک تجاری است، پیش روند.
وی گفت: البته هم اکنون دیگر نمی توان اقتصاد ایران را بر پایه شرکتهای دولتی دانست که خریدهای مستقیم از چین صورت می دهند بلکه در شرایط کنونی طرف معاملات ایران و چین، بخش خصوصی دو کشور قرار گرفته اند.
اما آیا این رابطه تنها باید یک طرفه باشد؟ آیا از جانی کشور چین هم شور و شوقی برای گسترش روابط وجود دارد؟
خونیانگ‌یو، سفیر چین در ایران نیز از علاقمندی کشورش برای گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران خبر داد و گفت: چین برای گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران علاقمندی بسیاری دارد.
وی که در جشن دهمین سالگرد اتاق بازرگانی و صنایع ایران و چین سخن می گفت، افزود: چین به ایران به عنوان یک مشتری کوتاه مدت نگاه نمی کند و همواره در برنامه ریزی برای گسترش روابط با این کشور، از ایران به عنوان یک مشتری درازمدت یاد می کند.
ایران نباید از بازار بزرگ چین صرفنظر كند و از آنجا كه سال 2011 سال بازسازی چین نامگذاری شده ایران باید سهم بزرگی در این بازسازی داشته باشد.
خونیانگ‌یو تاکید کرد: چین برای روابط با ایران اهمیت زیادی قائل است و تصمیم‌گیریهای موقتی را در تجارت با این کشور دخالت نخواهد داد، ضمن اینکه امیدوار است که هرچه زودتر بتوان حجم مبادلات تجاری را به رقم قانع کننده ای رساند.
این نگاه بلندمدت از سوی مسئولین کشور ما هم تایید می شود. آقا محمدی معاون اقتصادی معاون اول رئیس جمهور در دهمین سالگرد اتاق مشترك ایران و چین اظهار داشت: رابطه ایران و چین طولانی مدت و استراتژیك است و پس از اجلاس شانگهای و سفر معاون اول رئیس جمهور به این اجلاس روابط دو كشور شكل جدیدی پیدا كرده است.
علی آقامحمدی با بیان اینكه چین بزودی یكی از بازیگران اصلی جهان خواهد شد، اظهار داشت: در طول برنامه پنجم 870 میلیارد دلار سرمایه گذاری خواهیم داشت كه 120 میلیارد دلار آن مربوط به سرمایه گذاری خارجی می‌شود و برای اولین
بار محل تامین منابع مالی این سرمایه مشخص و نرخ رشد آن نیز تعیین شده است.
وی با بیان اینكه حجم تجارت ایران و چین در پایان برنامه پنجم به 100 میلیارد دلارمی‌رسد، گفت: ایران نباید از بازار بزرگ چین صرفنظر كند و از آنجا كه سال 2011 سال بازسازی چین نامگذاری شده ایران باید سهم بزرگی در این بازسازی داشته باشد.
به نظر میرسد در همه توضیحات بالا مسئله ای مغفول مانده و آن هم ذهنیت مردم از کالاهای چینی است. این روزها که حتی سیر هم از چین به ترفندهای مختلف به کشور قاچاق می شود . کالاهای چینی بازار تولید داخل را فلج کرده این سوال به ذهن متبادر می شود که چراباید با چنین اشتیاقی به دنبال گسترش روابط تجاری بود؟
بد نیست توضیح اسدالله عسگر اولادی را درباره کالاهای بی کیفیت با هم مرور کنیم:
ما با چین قرارداد داریم که کالاهایی برایمان بفرستد که با استانداردهای ما مطابقت و با شرایط ما برابری داشته باشد. چین کالاهای استاندارد برای ما می‌فرستد اما یک سری کالا با کیفیت پایین و قیمت ارزانتر تولید می کند که به مقصد آفریقا ارسال می شود اما سوداگران کالا آنها را به خلیج فارس می‌آورند و با کمک سوداگران محلی این کالاها را در بنادر وارد گمرکات می‌کنند. به دلیل کیفیت پایین کالاها، اجازه ورد به این محموله‌ها داده نمی‌شود و برگشت می‌خورد. در این موقع سوداگران از دو راه برای وارد کردن کالا به کشور استفاده می‌کنند.اولی ورود کالا به صورت قاچاق از مرزهای گسترده کشور است. در حالت دوم افراد این کالاها را در گمرک می‌خوابانند و پس از حدود سه تا چهارماه این کالا متروکه نام می‌گیرد و به جای عودت به کشور چین مطابق قانون کالای متروکه حراج می‌شود.
این کالاهای بی‌کیفیت که یا به صورت قاچاق و یا با استفاده از قانون کالای متروکه وارد می‌شود حجم پایینی در مبادلات ما دارد و حدود سه تا چهار درصد کل مبادلات ما با چین است اما آشوب زیادی برپا کرده چون این کالاها عموما کالاهای مصرفی مردم هستند که شامل لباس و محصولات نساجی، کفش، لوازم الکتریکی و برخی کالاهای مصرفی متوسط است. این کالاها هرگز توسط واردکنندگان اصیل کالاهای چینی که به طور مستقیم با چین مبادله دارند وارد نمی شود و توسط قاچاقچیان و سوداگران مرزی و همان خریداران کالاهای متروکه در حراجی‌ها وارد کشور می شود.ما هم تمام سعی ما این است که به چینی‌ها بگوییم جلوی ورود این کالاها را به ایران بگیرد.
گرفتاری دیگر که در مبادله با چینی‌ها داریم این است که یک سری کالاهای چینی صرفا برای ترانزیت از جنوب به شمال وارد کشور می‌شود متاسفانه در مسیر راه رسوب می کند و در کشور باقی می‌ماند.مهمترین عاملی که باعث شده مصرف کنندگان ما به کالای چینی روی آورند قیمت پایین این کالاهاست که با توجه به کیفیت پایین قیمت بسیار نازلی هم دارند. اما به این نکته مهم هم توجه داشته باشید که حتی کالای استاندارد و با کیفیت چینی هم در مقام قیاس با کالای تولید داخل ما قیمت کمتری دارد و ارزانتر به دست مصرف کننده می رسد.
پس در اینجا هم مثل بسیاری مسائل دیگر حلقه گمشده را باید در مدیریت درست اوضاع جستجو کرد. قطعا این یک دهه تلاش مسئولین اتاق ایران و چین نشان می دهد که رابطه مستحکم تجاری با چین منافع بسیاری برای کشور به همراه دارد اما این منفعت منوط به این است که آاسیب هایی مثل قاچاق که در بالا ذکر شد برطرف شده و بر بازار سایه نیفکند.
فراوری: ریحانه حمیدی فر
بخش اقتصاد
منابع:
خبرگزاری مهر
خبرگزاری کار
خبرگزاری فارس
