تبیان، دستیار زندگی
از خواب می ترسم اثر هادی خورشاهیان / به چیزی دست نزن اثر لیلا عباسعلیزاده -------------------------------------------------------------------------------- این دو تن دو زوج نویسنده هستند، که کتابشان در دفتر ناشر (این آثار- آموت) توسط سلیمانی ....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نقد داستان های یک زوج نویسنده

"از خواب می ترسم" اثر هادی خورشاهیان / "به چیزی دست نزن" اثر لیلا عباسعلیزاده


نقد داستان های یک زوج نویسنده

این دو تن دو زوج نویسنده هستند، که کتابشان در دفتر ناشر (این آثار- آموت) توسط بلقیس سلیمانی نویسنده و منتقد ادبی و محمد اسماعیل حاجی‌علیان نویسنده و استاد دانشگاه روز پنجشنبه 21 بهمن نقد و بررسی شد.


بلقیس سلیمانی :

خورشاهیان در اکثر داستانهای مجموعه "از خواب می‌ترسیم" نگاهی رئالیستی دارد و مسائلی را مطرح می‌کند که مبتلا به جامعه است. حتی وقتی که وارد فضاهای مربوط به رویا می‌شود این فضای واقع‌گرایانه به چشم می‌خورد؛ برای همین اغلب داستانها ملموس و خوشخوان هستند.

در یکی از داستان‌ها شاهدیم که زن و مرد به قبرستان رفته‌اند و از روی اسامی روی سنگ قبرها در حال انتخاب اسمی برای فرزندشان هستند. داستان بر پایه‌ی یک نگاه اگزیستانسیالیستی است. به این معنا که شخصیت‌ها سعی دارند که از یک فضای سرد و فاقد روح زندگی، زندگی را بیافرینند.

آن‌چه که جلب توجه می‌کند بهره بردن از قالب داستانی «فلش فیکشن» است. در مجموعه‌ی «به چیزی دست نزن» بهره گیری از این شکل دارای پرداختی دو پاره است به این معنا که آغاز برخی داستان‌ها در قالب داستان کوتاه است و از ویژگی‌های داستان کوتاه مانند ارائه‌ی یک طرح وسیع ، جزئی‌نگری در شخصیت‌پردازی بهره می‌گیرد، اما در پایان به شیوه‌ی فلش - پایانی ناگهانی و کوبنده- خاتمه می‌یابد.

اکثر داستان‌های مجموعه از این دو پارگی رنج می‌برند.

خواب از موضوع‌های است که هر دو مجموعه داستان به آن پرداخته‌اند. در داستان «از خواب می ترسیم» شخصیت خواب راز آلودی را می‌بینم و در داستان «موش کور» با زنی مواجه هستیم که خواب می‌بیند به موش کور تبدیل شده است ؛در مقایسه‌ی این دو داستان «موش کور» از مجموعه داستان «به چیزی دست نزن » دارای برتری است؛ زیرا به طور صرف به عنصر خواب نپرداخته است و مجموعه‌ای از نشانه‌ها را برای رسیدن به وضعیتی که در بیرون اتفاق می‌افتد در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

در یکی از داستان‌ها شاهدیم که زن و مرد به قبرستان رفته‌اند و از روی اسامی روی سنگ قبرها در حال انتخاب اسمی برای فرزندشان هستند. داستان بر پایه‌ی یک نگاه اگزیستانسیالیستی است. به این معنا که شخصیت‌ها سعی دارند که از یک فضای سرد و فاقد روح زندگی، زندگی را بیافرینند.

بسیاری از داستان‌های این دو مجموعه از موضوع‌های روزمره بهره می‌برند. از دیگر موارد قابل اشاره در هر دو مجموعه عنصر «ارتباط» است. ارتباط راویت‌كنندگاه با خود. مثلا داستان «موش کور » که رابطه‌ی یک شخصیت را با نهاد و وجود خویش به تصویر می‌کشد؛ یا داستان‌هایی که در آن‌ها شخصیت را با افراد دیگر در ارتباط می‌بینم . موضوع‌هایی که همه‌ی افراد به‌طور روزمره با آنها مواجه‌اند. هر نویسنده‌ای به دو شکل برداشت و پرداخت تازه می‌تواند موضوع‌های روزمره‌ی زندگی را به ساحت ادبی نزدیک کند و از آن به گونه‌ای در اثرش بهره ببرد که در مخاطب ایجاد دلزدگی نکند؛ اما اکثر داستان‌های این دو مجموعه گاهی از عنصر فقدان «برداشت نو» رنج می‌بردند و گاهی از عنصر «پرداخت نو». در حالی که اگر بتوانیم به یک برداشت نو برسیم این امر منجر به یک پرداخت نو نیز خواهد شد.

بعضی آثار ،مثل داستانهای مرحوم بیژن نجدی زبانی شاعرانه می‌طلبند که در این صورت کاربرد چنین زبانی نکته‌ای مثبت محسوب می‌شود اما متاسفانه نویسندگان ما گاه نمی‌توانند بر نفس خود غلبه کنند و یک شعر یا لطیفه آنچنان ذهنشان را درگیر می‌کند که میل دارند هر طور هست آن را در اثرشان بگنجانند که این به داستان لطمه می‌زند.

نباید فراموش کنیم که ما با یک سنت شعری بزرگ شده‌ایم و زندگی می‌کنیم و همین بر آثارمان سایه انداخته است در حالی که داستان یک پدیده مربوط به زندگی شهری بورژوایی (طبقه متوسط) است و چندان با مقوله شاعرانگی سازگار نیست؛ اما ذهن ما نویسندگان ایرانی که چندان ذهنیت مستدلی نیست بیشتر گرایش به زبان شاعرانه دارد که همین امر تناقضی در آثارمان ایجاد می‌کند.

نویسنده خوب نویسنده‌ای است که اعماق ذهنها را بکاود و یا وضعیتها را با نگاهی جدید روایت کند.

محمد اسماعیل حاجی علیان:

26 داستان «از خواب می ترسیم» و 17 داستان «به چیزی دست نزن» فضای ساختاری نزدیک به هم و متناسبی را دارند که در مخاطب ایجاد دل‌زدگی نمی‌کند. قالب برخی از داستان‌ها در هر دو مجموعه قالب « داستان شگفت» یا همان داستان «فنتستیک»است. این نوع داستان‌ها با یک مقدمه‌چینی شروع می‌شود و در پایان با یک ضربه‌ی نهایی به پایان می‌رسد.

«زیست‌بوم مشترک» از مواردی است که بر نوشتار هر دو نویسنده تاثیر بسیارموثری داشته است. در هر دو مجموعه با تنوع نوشتاری و موضوعی مواجه‌ایم. در مجموعه «به چیزی دست نزن» 10 داستان از 17 و در مجموعه داستان «از خواب می ترسیم» 8 داستان از 26 داستان «داستان زنانه» هستند. اعم از داستان‌هایی که راوی آن‌ها زن است ، روایت زنانه دارند، به موضوع‌های مورد علاقه‌ زنان می‌پردازند و یا در مورد زنان هستند و 6 داستان از 17 داستان «به چیزی دست نزن» و 13 داستان از 26 داستان «از خواب می ترسیم» رویکردی مردانه دارند و می‌توان آنها را جزء داستان‌های مردانه قلمداد کرد.

مجموعه داستان "از خواب می ترسیم" در 110 صفحه به قیمت 2000 تومان و مجموعه داستان "به چیزی دست نزن" در 94 صفحه به قیمت 2000 تومان به تازگی توسط نشر آموت منتشر شده است.

فرآوری: مهسا رضایی

بخش ادبیات تبیان


منابع: خبرگزاری مهر- خبرگزاری دانشجویان ایران