صفرها برای رفتن آماده شدند!

حذف سه صفر از پول ملی موضوعی است که اخیرا برای فرار از مشکل تورم مطرح می شود. اما این طرح موافقان و مخالفان بسیاری دارد. در این نوشتار سعی بر این است که کمی در این باره صحبت کنیم

طرح حذف صفرهای پول ملی برای اولین بار در آلمان و پس از پایان جنگ جهانی دوم اجرا شد. چرا که در طول دوران جنگ، نرخ تورم در این کشور بسیار افزایش یافته بود و ناگزیر مارک جدید روانه انتشار شد. از آن زمان تاکنون حدود 50 کشور جهان این طرح را آزموده اند که در این میان تجربه فرانسه، برزیل، بولیوی و ترکیه که سابقه حذف سه صفر از پول ملی خود را دارند، بیش از همه موفق بوده است.

حذف سه صفر از پول ملی کشور داستانی است که از سال 1372 آغاز و البته تا کنون عملی نشده است. این طرح به عنوان جنجالی ترین طرح سال 86 از سوی مسولان و نمایندگان مجلس مورد توجه قرار گرفت اما با این وجودهمچنان در اما و اگرهای بسیار مانده است.به نظر می‌رسد صفرها باید خود را در آینده نه چندان دور رفته شده ببینید و مردم ایران نیز خود را برای دیدن پول‌های جدید و عواقب ناشی از آن آماده کنند.

قائم مقام بانک مرکزی از آغاز به کار فعالیت مجدد هیئت انتظامی بانک مرکزی از ماه آینده و ارائه بسته سال 90 بانک مرکزی در جلسه آتی شورای پول و اعتبار خبرداد و گفت: مطالعات و برنامه های حذف صفرها از پول ملی آماده شد.

سیدحمید پورمحمدی قائم مقام بانک مرکزی در جمع خبرنگاران درباره آخرین وضعیت آماده سازی بسته سیاستی- نظارتی سال 90 بانک مرکزی عنوان کرد: آماده سازی بسته نظام بانکی تقریبا نهایی و جلسات لازم برای تدوین آن با بانکهای دولتی و خصوصی برگزار شده است.

قائم مقام بانک مرکزی با اشاره به اینکه بسته بانک مرکزی هم اکنون در دستور کار کمیسیون اعتباری بانک مرکزی است، افزود: بسته در جلسه آتی شورای پول و اعتبار ارائه خواهد شد.

پورمحمدی در پاسخ به سوالی در مورد حذف 3 صفر از واحد پولی کشور گفت: یکی از محورهای طرح تحول نظام بانکی موضوع رفورم پولی یا حذف صفرها است که همه مطالعات و برنامه های آن آماده شده است.

قائم مقام بانک مرکزی عنوان کرد: موضوع حذف صفرها از واحد پولی فعلا مسدود مانده است تا در زمان ارائه طرح تحول بانکی مطرح شود، اما اینکه چه خواهد شد و چگونه (حذف تعداد صفرها) به همان موضوع طرح تحول باز می گردد که محورهای آن اعلام خواهد شد.

ریشه این توجه ویژه دولت به طرح حذف 3 صفر از پول ملی را باید در سیر صعودی نرخ تورم در سال های اخیر جستجو کرد.زیرا زمانی که بر اثر رشد نرخ تورم از ارزش پول ملی کاسته می شود، مبادله پول دشوار تر می شود و انتشار پیاپی اسکناس های با واحدهای بزرگ نیز برای تسهیل مبادلات دردسر ساز می شود.

در باب  مهمترین محاسن اجرای طرح این نکات برشمرده می شود: کاهش هزینه‌های چاپ و زمان فرسودگی اسکناس، سادگی شمارش پول، کمتر شدن حجم اسکناس‌های مورد مبادله و خلاصه این که مبادلات اقتصادی تسهیل می شود.

اما برخی براین باورند که تغییر واحد پولی کشور از طریق حذف صفرها به دلیل دامن زدن به انتظارات تورمی زمینه افزایش نرخ تورم را فراهم خواهد کرد. البته حذف صفرهای پول ملی، تأثیری بر شاخص‌های واقعی اقتصاد ایران نخواهد داشت. با این حال نمی‌توان آثار روانی طرح را کتمان کرد. چرا که زمانی که سه صفر از پول ملی حذف می شود این گونه تصور خواهد شد که  10 ریال جدید که همان 10 هزار ریال یا یک هزار تومان سابق است ارزش دارد و می‌توان با انتظار این ارزش از آن در مبادلات روزانه استفاده کرد. این در حالی است که قدرت خرید 1 تومان معادل قدرت خرید 1 هزار تومان سابق است.

همچنین بدیهی است که با حذف سه صفر ارزش اسکناس افزایش می یابد و این امر، مشکل افزایش تلاش ها برای جعل اسکناس را در پی خواهد داشت. در همین حال پیش بینی می شود، حذف 3 صفر در یک دوره میان مدت انطباق دفاتر و حساب‌های مالی را دشوار سازد.

البته در صورتی که این تصمیم نهایی شود دولت باید برای جلوگیری از هزینه‌های بالا حذف اسکناس‌های قدیمی و چاپ انواع جدید،  آن ها را به ترتیب خاصی از رده خارج کند و طی دوره ای که اسکناس‌های قدیمی تر فرسوده نشده‌اند با فرض حذف سه صفر، از آنها استفاده شود و بعد در تجدید چاپ حذف سه صفر در آن ها اعمال شود.

اما بدیهی است که یک شرط بزرگ موفقیت دولت در اجرای این طرح تلاش برای ثبات و انضباط سیاست های مالی و پولی و مهار رشد نرخ تورم است. که امر نیز مستلزم اصلاح سیاست های بودجه ای دولت و اعمال سیاست های پولی مستقل تر بانک مرکزی است. در این صورت می توان نسبت به آغاز دوره تقویت ارزش پول ملی امیدوار بود

مخالفین اجرای این طرح معتقدند حذف صفرها سبب می‌شود برخی اسکناس‌های ریز و سکه‌های مورد استفاده فاقد ارزش شوند. آنان براین باورند که کاهش تعداد صفرهای اسکناس‌ با ارزش‌گذاری پول ملی ارتباطی ندارد و با این کار هیچ تغییری در بهبود شرایط اقتصادی ایجاد نمی‌شود و فقط نابسامانی به وجود می‌آورد.

علاوه بر این که در جامعه تنش ایجاد می‌کند و اتفاق اقتصادی ویژه ای را در پی ندارد و تا مردم خود را با اسکناس‌های تازه هماهنگ کنند، جامعه دچار تلاطم خواهد شد. به اعتقاد این گروه این امر نه‌تنها در کاهش تورم و تقویت ارزش پول ملی نقشی ندارد، بلکه باعث افزایش تورم می‌شود؛ زیرا ارزش اسکناس را کاهش می‌دهد.

موافقین طرح نیز بر این باورند که در شرایط فعلی کاهش صفر از واحد پولی کشور نسبت به راهکار‌های دیگر کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم ارجحیت دارد؛ زیرا باعث صرفه‌جویی و راحت‌تر شدن مبادلات می‌شود.

آنها می‌گویند حذف صفرها باعث کاهش حجم اسکناس در دست مردم و کاهش صف پشت گیشه‌ها برای شمارش پول و جمع‌آوری دستگاه پول‌شمار و کاهش هزینه چاپ اسکناس می‌شود.

اگر این طرح سال آینده در ایران اجرا شود می تواند زمینه ساز تحولات اقتصادی دیگری در کشور باشد.

دکتر بهمن آرمان یکی از این کارشناسان است که در خصوص حذف سه صفر و نقش آن در مهار تورم گفت؛ باید توجه داشت که این کار به معنای کنترل تورم در ایران نیست و هیچ تاثیری هم در کاهش آن ندارد. این حرکت، اقدامی است که برخی از کشورهای امریکای لاتین و اخیراً ترکیه به خاطر اینکه در یک مدت طولانی تورم بالایی را تحمل کردند، آن را به اجرا درآورند. واقعیت این است که ارزش ریال و قدرت خرید آن نسبت به سال های نخست پیروزی انقلاب 830 بار کاهش یافته است. یعنی ارزش هر ریال ایران در مقایسه با آن زمان 830 مرتبه کمتر شده است و به همین دلیل دولت به صورت مستمر با تزریق نقدینگی به جامعه زمینه یی را فراهم کند تا این مشکل کمرنگ شود. همین الان در ایران دیگر کسی از ریال استفاده نمی کند.

اما چرا صفرها آنقدر بی ارزش شده اند که باید بروند؟ بی شک مهمترین عامل در بی ارزش شدن ارزش پول ملی که نقش صفرهای آن رابیش از هر چیز مشخص می‌کند وضعیت بیمار اقتصادی آن کشور و بخصوص تورم آن است. رابطه میان افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و ناتوانی دولتها در کنترل تورم لجام گسیخته و حذف صفرهای بیگناه پول ملی کشورها رابطه ای مستقیم است که همه آنها ریشه در اجرای سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد دارد. آیا با حذف صفرها،ارزش پول ملی واقعی شده، تورم مهار شده و اقتصاد شکوفا خواهد شد؟

به گزارش خبر آنلاین حسن سبحانی کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به این که مفید یا غیرمفید بودن یک سیاست اقتصادی به هدف گذاری سیاستگذار بستگی دارد می‌گوید : اگر هدف حذف صفر واحد پول این باشد که ارزش پول ملی افزایش پیدا کند با این اقدام این هدف تامین نمی‌شود. ممکن است چند صفر از پول کم کنیم و همزمان ارزش پول ملی هم افزایش یابد ولی مسلما این افزایش ارزش پول ملی به خاطر حذف صفرها نیست بلکه به خاطر رخدادهای دیگری است که ممکن است در اقتصاد روی دهد و حجم تولیدات اقتصاد و ارزش تولیدات بالا برود که سرانجام منجر به افزایش ارزش پول می‌شود.وی معتقد است : اگر هدف افزایش ارزش پول با حذف صفرباشد بدون نتیجه است چون ارزش پولی هنگامی افزایش می‌یابد که جامعه تولید کند پس هرچه میزان تولیدات افزایش یابد پشتوانه پول ملی نیز افزوده می‌شود و برخلاف گذشته که ذخایر طلا پشتوانه پول ملی بوده است نزدیک به چندین دهه است که میزان تولید پشتوانه پول ملی و تعیین کننده ارزش و برابری آن با ارزهای خارجی است .

عبدالرضا ترابی نماینده مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی با اشاره به حذف سه صفر از پول ملی می‌گوید: حذف سه صفر از پول ملی به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و این امرموجب توسعه کشور می‌شود وبا توجه به اینکه یکی از محورهای 7 گانه طرح تحول حذف سه صفر از پول ملی می‌باشد بنابراین امر باید محقق شود. وی با بیان اینکه زمانی که تورم در کشور به حدود 60 درصد برسد اجرای حذف سه صفر از پول ملی الزامی خواهد شد می‌افزاید: حذف سه صفر بر ارزش کالاها تاثیری ندارد و در زمان فعلی بار روانی ناشی از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها وجود دارد و با حذف سه صفر این بار روانی افزایش یافته و کنترل و مدیریت آن سخت می‌شود.

ریحانه حمیدی فر

بخش اقتصاد

منابع:

خبر آنلاین

خبرگزاری مهر

رسانه ایران