جشنواره تجسمی باید جشنواره جشنواره ها باشد
عبدالمجید حسینی‌راد دکترای هنرهای تجسمی را از دانشگاه رن 2 فرانسه اخذ کرده و دانشیار دانشیار دانشكده هنرهای تجسمی یا پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. او علاوه بر نقاشی، مجسمه‌سازی و ... درباره هنر پژوهش‌هایی نیز داشته و کتاب‌هایی نیز در این زمینه نگاشته است.
حسینی‌راد علاوه از سال 1382 تا 1386 سردبیر نشریه هنرهای تجسمی انتشارات سوره مهر حوزه هنری نیز بوده است. او که دبیری، عضویت در شورای هنری و داوری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های متعددی را برعهده داشته است، در شورای هنری سومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز عضویت دارد. درباره این جشنواره و پیشرفت‌های کمی و کیفی‌اش با حسینی‌راد گفت‌وگو کرده‌ایم.
آقای حسینی‌راد، علاوه بر شرکت در همایش علمی جشنواره و ارائه مقاله، به تماشای آثار رسیده به سومین جشنواره رفته‌اید؟
من موفق شدم آثار به نمایش در آمده در موزه هنرهای معاصر و خانه هنرمندان را ببینم. آثار موزه هنرهای معاصر مربوط به پیشکسوتان است که به بازخوانی هنر انقلاب پرداخته و آثاری که در خانه هنرمندان به نمایش درآمده‌اند مروری بر آثار هفت هنرمند در هفت رشته هستند و یادآوری تلاش‌های این هفت هنرمند. اما متاسفانه موفق به دیدن آثار رسیده به بخش مسابقه جشنواره نشده‌ام. چون آثار رسیده به بخش مسابقه بسیار زیاد هستند.
چون جشنواره هنرهای تجسمی می‌خواهد که به عنوان یک جشنواره بین‌المللی مطرح شود باید تلاش کند ارتباطش را در سطح بین‌المللی افزایش بدهد
احتمالا آثاری که در موزه هنرهای معاصر و خانه هنرمندان به نمایش درآمده را قبلا هم دیده‌اید. عجیب است که شما برای دیدن آثار مسابقه کنجکاو نشده‌اید!
چرا. اما این هفته درگیر کارهای دانشگاه و شروع ترم جدید هستیم و هنوز فرصت مناسب برای دیدن آثار مسابقه جشنواره را پیدا نکرده‌ام. چون این آثار تعدادشان زیاد است و برای دیدن آنها باید حداقل یکی دو روز وقت بگذارم.
جشنواره هنرهای تجسمی تا رسیدن به سومین دوره به لحاظ کمی رشد خوبی داشته است. آیا به همان میزان در بخش کیفی هم رشد داشته و تاثیرگذار بوده است؟
به لحاظ کمی همان طور که شما اشاره کردید رشد خوبی داشته از این بابت که هم استقبال خوبی صورت گرفته و آثار بسیاری به جشنواره راه پیدا کرده‌اند و هم تعداد رشته‌های جشنواره بیشتر و متنوع‌تر شده است. علی‌رغم اینکه جای بخش مجسمه سازی و گرافیک در جشنواره خالی بود و همین‌طور بخش هنرهای جدید به صورت جنبی برگزار شده و کامل نیست اما با این همه جشنواره در رشته‌های متعددی برگزار می‌شود و این امید وجود دارد که در سال آینده بخش هنر جدید هم به عنوان یک بخش اصلی در جشنواره جای داشته باشد.
فکر می‌کنم برای گسترش کیفی آثار نیاز به فرصت بیشتر و تمهیدات موثرتری هست. برای اینکه این جشنواره از سایر رویدادهایی که در بخش هنرهای تجسمی در کشور روی می‌دهد، جدا نیست. برآورد کلی از این جشنواره در سطح کیفی متناسب با سطح کیفی هنرهای تجسمی در کل کشور است و هر دوی اینها به تناسب هم در حال رشد هستند؛ اما معتقدم برای تسریع این امر لازم است جشنواره و هنرمندان بخش تجسمی باید به صورت دائمی در ارتباط باشند حتی برگزاری نمایشگاه‌های مقدماتی هم می‌تواند در این زمینه موثر باشد. دبیرخانه جشنواره تجسمی می‌تواند با هنرمندانی که امکان رشد و فعالیت بیشتر در آثارشان دیده می‌شود، برقرار کند. این ارتباط می‌تواند به بالا رفتن سطح کیفی جشنواره کمک کند.
ضمن اینکه چون جشنواره هنرهای تجسمی می‌خواهد که به عنوان یک جشنواره بین‌المللی مطرح شود باید تلاش کند ارتباطش را در سطح بین‌المللی افزایش بدهد و این ارتباط محدود به یکی دو رشته خاص نشود. اگر چنین تمهیداتی در طول سال اتفاق بیفتد و دبیرخانه جشنواره در این زمینه فعالیت بیشتری داشته باشد و تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها محدود به چند ماه خاص شروع جشنواره نشود، می‌تواند در آینده به یک جشنواره موفق بدل شود.
نکته دیگری هم درباره جشنواره تجسمی فجر وجود دارد. این جشنواره در طول سه دوره تنها توانسته هنرمندان جوان را کشف و معرفی کند. خیلی در جذب هنرمندانی که به صورت حرفه‌ای مشغول به کار هستند، موفق نبوده است. در این باره راهکاری وجود ندارد؟
نمی‌شود این طور قاطعانه گفت که هنرمندان حرفه‌ای‌تر در جشنواره جایی ندارند. چون همین حالا در موزه هنرهای معاصر تهران آثار هنرمندان پیشکسوت به نمایش گذاشته شده. البته ممکن است برخی از هنرمندان هم به هر دلیل در جشنواره شرکت نکرده باشند.
منظور من بیشتر در بخش رقابتی جشنواره است!
این اتفاق شاید در جشنواره فیلم و تئاتر رخ بدهد اما در جشنواره تجسمی شدنی نیست. چون تعداد هنرمندان رشته‌های مختلف تجسمی بسیار زیاد است و اگر هنرمندان حرفه‌ای در بخش رقابتی شرکت کنند دیگر فرصتی برای هنرمندان جوان باقی نمی‌ماند. معمولا در هنرهای تجسمی رقابت‌ها بین هنرمندانی است که سابقه چندانی در هنر ندارند و در آغاز راه هستند و از هنرمندان حرفه‌ای، پیشکسوت و قدیمی‌تر به عنوان هنرمندان مدعو، دعوت به شرکت در جشنواره می‌شود.
باتوجه به تعداد دانشکده‌ها، مراکز آموزشی و ... تعداد هنرمندان جوان آنقدر زیاد است که این جشنواره هم به تنهایی جوابگوی به نمایش گذاشتن آثار آنها در بخش رقابتی نیست. شاید به همین دلیل است که ما هنوز دوسالانه‌های رشته‌های مختلف را برگزار می‌کنیم. اما می‌شود این بستر را فراهم کرد که جشنواره هنرهای تجسمی فجر بتواند تبدیل به محل برگزاری جشنواره جشنواره‌ها بشود. یعنی برگزیدگان جشنواره‌های مختلف، دوسالانه‌ها و ... در جشنواره تجسمی فجر رقابت کنند. در این صورت جشنواره تجسمی فجر به جشنواره مهمی بدل خواهد شد که همه هنرمندان از پیشکسوتان گرفته تا جوانان، تلاش می‌کنند که در آن حضور داشته باشند.
اما در حال حاضر هنرمندانی که نه جزو پیشکسوتان هستند و نه تازه‌کار و جوان، جایی در جشنواره ندارند!
نمی‌توانیم بگوییم جشنواره طبقه بندی کرده و فقط پذیرای هنرمندان پیشکسوت و تازه‌کار است و برای هنرمندان حرفه‌ای جایی باقی نگذاشته است. البته ممکن است خودشان نخواهند شرکت کنند که این بحث دیگری است.
اما شیوه و ساختار جشنواره تجسمی فجر این شرایط را ایجاد کرده است!
اگر بخواهیم جشنواره هنرهای تجسمی فجر از حالت عمومی خارج بشود و در همه رشته‌ها جنبه‌های تخصصی‌تر، فعال‌تر و بانشاط‌تر را در بر بگیرد، طبیعی است که اجازه بدهیم برگزیدگان هر جشنواره‌ای که در طول سال برگزار می‌شود، به جشنواره تجسمی فجر راه پیدا کنند. یعنی جشنواره هنرهای تجسمی فجر به نوعی مرحله نهایی جشنواره‌های مختلف تجسمی در کشور باشد.
این پیشنهاد را به برگزارکنندگان ارائه کرده‌اید؟
راستش خیلی در این باره صحبت نشده است. می‌توان این پیشنهاد را در جلساتی که بعد از برگزاری جشنواره برای ارزیابی، برگزار می‌شود ارائه کرد تا جشنواره بیشتر از آنکه بخواهد در سطح کمی گشترش پیدا کند در سطح کیفی رشد داشته باشد.
آذر مهاجر بخش هنری تبیان
