قوي‌ترين اسلحه معنوي
مي‌دانيد که در نهاد انسان دو لشکر وجود دارد. جنود عقل و جنود جهل و پيوسته اين دو با هم در جنگ و کشاکش هستند. آنجايي که قواي عقلاني بر قواي شهواني، پيروز شود، همان نقطه پيروزي و سعادت انسان است و اگر قواي شهواني بر قواي عقلاني چيره شود، زمان خسارت و بدبختي و ذلت و خواري آدمي است.
در ميان اين ميدان نبرد و قتال سر سخت ميان نفس اماره و نفس لوامه، کساني موفق و پيروزند که هم اسلحه کافي داشته باشند و هم سپري مناسب که هم بتوانند بر دشمن پيروز شوند و هم مانع ضربات کاري و جان فرساي او شوند.
اگر اين دنيا را به ميدان جنگ ميان لشکر عقل و جهل تشبيه کنيم و انسان را نيرويي بدانيم که ممکن است در سپاه خودي بماند و مبارزه کند و يا به واسطه غفلت و جهل در ميدان دشمن شمشير کشد، و آنگاه براي او سلاح و سپري در نظر بگيريم، بايد بگوييم که از منظر روايات قوي ترين اسلحه او دعاست.
سخن گفتن پيرامون دعا کتاب مستقلي مي طلبد و ما اکنون در مقام بيان اهميت اين سلاح قوي و نيرومنديم.
روي عن الصادق(عليهالسلام) قال: قال النبيُّ(صلَّياللهعَليهوَآلهوَسلَّم):
أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى سِلَاحٍ يُنْجِيكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ يُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ.[1]
روايت از امام صادق(صلواتاللهعليه) منقول است كه حضرت فرمودند که پيغمبر اكرم خطاب به جمعي فرمودند: آيا شما نميخواهيد كه شما را راهنما شوم به سلاحي كه شما را از دشمن ايمني بخش است و رهايي ميدهد و روزيهاي شما را فراوان ميكند؟ آن جمع در جواب عرض كردند بله، بفرمایيد. حضرت فرمودند: «تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ»؛ یعنی دعا كنيد در شب و روز. بعد هم علّتش را فرمودند: «فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ»؛ چون سلاح مؤمن دعاي او است؛ يعني همان درخواستهايش از خداوند.
به حضرت گفته شد كه سلاح انبياء چيست؟ حضرت در پاسخ فرمودند اسلحه انبيا دعا است.
ما روايات متعدّدی داريم كه در آنها همين مضمون هست. حتّي در روايتي از امام هشتم(عليهالسلام) آمده كه ايشان اصلاً از دعا تعبير ميكنند به «سلاح انبيا». روايت اين است كه حضرت فرمودند: «عَلَيْكُم بِسِلَاحِ الْأَنْبِيَاء قِيلَ وَ مَا سِلَاحُ الأَنبِيَاءِ قَالَ الدُّعَاء».[2] حضرت فرمودند بر شما باد به سلاح پیامبران؛ به حضرت گفته شد كه سلاح انبياء چيست؟ حضرت در پاسخ فرمودند اسلحه انبيا دعا است.
ما در روايات بسياري داريم و اصلاً جزء متن معارف ما است كه معجزات و كرامات انبيا و اولیای خدا، بر اثر دعاهاي آنها بوده است. حضرت عيسي(علیهالسلام) مرده را با دعا زنده ميكرد. شنيدهايد و در قرآن هم دارد که با دعا مرده را زنده ميكرد. پس كرامات اوليا و انبيا مربوط به دعاي آنها بوده است. لذا در این روايت دارد: «عَلَيْكُم بِسِلَاحِ الْأَنْبِيَاء»؛ امام رضا(عليهالسلام) اینطور فرمود. پيغمبر هم فرمود: «فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ».
[همچنين در فرمايشان ديگري از اهل بيت عليهم السلام به اهميت دعا اشاره شده و فرموده اند که «الدعا يرد البلاء» [3] يعني دعا سبب دفع بلا مي شود. اگر چه جمله به معناي بلاي دنيوي است ولي اگر به معناي عام آن توجه کنيم ممکن است شامل بلاياي اخروي هم بشود]
اين سلاح بُردش در زمانهای مختلف، مختلف ميشود. بُردِ دعا يعني چه؟ یعنی «سرعت اجابت» كه زودتر به اجابت ميرسد. يك زماني است كه همين سلاح را به كار ميبري، ولی طول ميكشد تا به اجابت برسد. يعني این سلاح مُسلّماً بُرّا است و به طور قطع اثر و بُرش دارد؛ اما این برّایی در بعضی مقاطع خاصّ زمانی سرعت بیشتری دارد و زودتر به اجابت ميرسد.
معجزات و كرامات انبيا و اولیای خدا، بر اثر دعاهاي آنها بوده است.
حالا يك روايت ديگر ميخوانم. «رُوِيَ عَنِ البَاقِرِ عَلَيهِالسَّلَامُ قَالَ إِنَّ يَوْمَ عَرَفَةَ يَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ».[4] یکی از آن مقاطعي كه اين اسلحه بُردش بيشتر است و در اجابت سرعت دارد، روز عرفه است. حتّي تعبير امام باقر(عليهالسلام) این است كه اصلاً روز عرفه، روز دعا و درخواست از خداوند است. يعني در اين مقطع زماني بخصوص سرعت اجابت دعا بیشتر است.
اين روايت را هم ديدهيد كه محدّث قمّي هم در مفاتيحالجنان نقل ميكند كه امام زينالعابدين(صلواتاللهعليه) روز عرفهای ديدند که عدّهاي دارند از مردم درخواست ميكنند و به قول ما تكدّي ميكنند؛ فرمودند واي به حال شما! آیا در این روز از غير خدا چيزي ميخواهيد؟! امروز، روزي است كه اميد اين ميرود كه جنينهايي كه در رحم مادرها هستند و سياه بختند، بر اثر دعا خوشبخت شوند. يعني دعا امروز اينقدر بُرد دارد.[5]
منابع:
[1] . كافي، ج2، ص468
[2] . كافي، ج2، ص 468
[3]مستدرک، ج5، ص 264.
[4] . وسائلالشيعة، ج 10، ص 465
[5] . سهشنبه، 25 آبان 89 ؛ روز عرفه؛ مسجد جامع بازار تهران (بيانات آيه الله آقا مجتبي تهراني)
تهيه: محمد حسين امين - گروه حوزه علميه تبيان
