پیشنهادهای اصلاحی امام

 امام (ره ) درکتاب کشف الاسرار ، درباره اوضاع حاکم برسیاست ، اجتماع و فرهنگ ملت ایران در عصر رضاخان نیز موضع گیری کرده است و به منظور اصلاح امورجامعه و برای ارشاد برنامه ریزان امور سیاسی ، نظامی و فرهنگی نظام سیاسی پهلوی دردوره بعد از رضاخان ، تلاش کرده اند تارژیم پهلوی را به انجام اصلاحاتی اساسی وادار نمایند .

یکی ازمهم ترین درخواست های اصلاحی امام ( ره ) برای برچیدن آثار و پیامدهای حاکمیت استبدادی رضاخان واز بین بردن زمینه تکرار بروز دیکتاتوری فردی در زمان سلطنت پسرش ، محمدرضا ، اصلاح و پاکسازی نهادها و دستگاه های کلیدی و اساسی کشور از افراد و شخصیت های وابسته به استعمار، ضددین و حامی استبداد سلطنتی بود :

« این زمامداران خائن یا بی خرد ، این اجزای بزرگ و کوچک شهرت پرست قاچاق باید عوض شود تا کشور عوض شود و گر نه خواهید از این روزگارهای بدتری دید . این که اکنون دارید ، پیش آن بهشت است .» (1)

ایشان به دنبال این پیشنهاد اصلاحی ، تهدید کرده اند که اگرنظام سیاسی پهلوی به این کاردست نزند و برعکس باز هم زمام امورمردم را دراختیار عده ای دزد و پول پرست و مستبد قراردهد ، مردم اعتماد خود را به آن حاکمیت از دست خواهند داد و مشروعیت مردمی آن رژیم سلب خواهد شد .

یکی دیگر از ارشادات اصلاحی امام ( ره ) درباره نظام سیاسی پهلوی دراین کتاب تصفیه مطبوعات و کتب منتشرشده درکشور و به طورکلی زدودن آثارافکارحاکم بر فرهنگ دوره حکومت رضاخان بود.

ایشان ضمن توجه به اهمیت و تاثیرات مطبوعات ، کتب و وسایل ارتباط جمعی در روح و روان و اذهان مردم جامعه ، استفاده حاکمیت از آنها و اعمال کنترل دولتی را برای توجیه اهداف و اعمال حاکمیت و ترویج فساد و فحشا و افکار ضددینی رد کرده ، نوشته اند :

« یکی از چیزهایی که نیازمند به اصلاح است ، همین روزنامه و مجلات و هفتگی هاست که امروز به این صورت اسف آوراست ودرحقیقت بعضی ازآنها را باید کانون پخش فساد اخلاق و فحشا گفت ، برای نشر بی عفتی ها و افسارگسیختگی ها هیچ چیز امروز بیشتر از این اوراق ننگین کمک کاری نمی کند .» (2)

بنابراین امام (ره ) تاکید می کند مطبوعاتی که درعصر رضاخان به یکی از ابزاردیکتاتوری وی تبدیل شده بودند ، باید ازبین بردند ، زیرا آن مطبوعات وظیفه مسموم کردن اذهان مردم ، اشاعه بی عفتی وخفه کردن احساسات شرف آمیزمردم را به عهده داشتند .

یک دیگرازخواسته های اصلاحی امام (ره ) ، در زمینه جایگاه انتخابات و مجالس بود ، ایشان براین نظربودند که باید روش انتخابات نمایندگان تغییر یابد و مجالس ، قوانین و مصوبات آنها ، ازجایگاه نمایشی و تایید کننده اعمال و اقدامات استبداد رضاخانی خارج گردد و به صورت یک نهاد سیاسی درآید و بتواند درتمامی جریانات و امورسیاسی ، اجتماعی و اقتصادی جامعه تاثیرگذارباشد .

ایشان در زمینه قوانین و نمایندگان مجالس عصر رضاخان این چنین موضع گرفته است :

« باید حتی قانون هایی که درزمان او ( رضا خان ) ازمجلس گذشته ، اوراقش را سوزاندو محوکرد . و وکلای زوری آن روزها حق وکالت امروز را ندارند واگر مجلس امروز ، مجلس باشد ، باید اعتبارنامه های آنهارا رد کند. » (3)

سپس ضمن انتقاد شدید ازعملکرد نمایندگان مجلس بعد از سقوط دیکتاتوری رضاخان ، آنها را به لزوم اصلاح مجلس بدون هیچ عذری فراخوانده است :

« درزمان حکومت رضاخان این بهانه را داشتند ( نمایندگان ) که هرچه اوگفت ، نمی توان درمقابل او حرفی زد ، حالا ما با خوش رقصی ها کاری نداریم ، لکن عذر امروز چیست ؟ » (4)

امام (ره ) بعدازطرح این اصلاحات ، دریک جمع بندی به سران نظام سیاسی هشدارمی دهد که اگراوضاع سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی جامعه را اصلاح نکنند ، جامعه از هم می پاشد وبه طرف ویرانی بیشترکشیده خواهد شد :

« باید این کشورهمه چیزش عوض شود تا روی اصلاح به خودش ببیند و گرنه فاتحه آن را باید خواند .» (5)

بعد از تالیف کتاب کشف الاسرار امام (ره ) دراردیبهشت 1323 ه ش اولین بیانیه سیاسی خودرا صادرنمودند که نشانگردرک عمیق ایشان درحوزه مواضع سیاسی است . ایشان تصویر کوتاهی از اوضاع  مردم ایران عرضه کرد.

ماهیت حاکمیت رضاخان و محمدرضا شاه برمردم و جامعه را معرفی کرده اند و علما و روحانیون جامعه اسلامی را به استفاده ازفرصت به دست آمده ، یعنی سقوط دیکتاتوری رضاخانی و عدم تثبیت قدرت سیاسی پسرش ، محمدرضا شاه درایران دعوت نموده اند و آنها را به قیام برای اصلاح جامعه و ریشه کن کردن پایه های نظام سیاسی خودخواهانه و فردی و زنده گرداندن سنت های دینی فرا خوانده اند :

« امروز روزی است که نسیم روحانی الهی وزیدن گرفته و برای قیام اصلاحی بهترین روز است ، اگر مجال را از دست بدهید و قیام برای خدا نکنید و مراسم دینی را عودت ندهید ، فرد است که مشتی هرزه گرد شهوتران برشما چیره شوند و تمام آیین و شرف شما را دستخوش اغراض باطله خودکنند .»(6)

امام (ره) درکتاب کشف الاسرار با استناد به مسئله ضرورت و اضطرار ، لزوم تشکیل حکومت برای اداره امورکشور و ملت را دلیل تائید نظام مشروطه ذکر می کند و در ادامه ، ضمن بحث درباره ولایت فقیهان ، حدود ولایت را صرفاً " نظارت فقها " ازطریق مجلس موسسان و یا شورای تشکیل شده از فقهای دین دار و انتخاب یک سلطان عادل تعریف کرده و به کسانی که به ولایت فقیه درعصر غیبت ایراد می گرفتند ، این گونه جواب داده اند :

« ما می گوییم اگر آن حکومت حق خدایی ، عادلانه بخواهد تشکیل شود ، باید مجلس از فقها ... تشکیل شود و درمجلس قوانین آسمانی طرح شود و درکیفیت عملی شدن آن بحث شود ودولت قوه اجرای آن باشد .» (7)

به این ترتیب ایشان با تاکید براین نکته که حکومت دراین زمان با فقهاست ، تلاش کردند تا نهادهای نظام سیاسی پهلوی یا به عبارت بهترنهادهای نظام سیاسی مشروطه یعنی نهاد سلطنت ، نهاد قانون گذاری و اجرایی کشور را به حیطه نظارت فقها و مجتهدان جامع الشرایط وارد نمایند :

« ما که می گوییم حکومت و ولایت دراین زمان با فقها است ، می گوییم همان طورکه یک مجلس شورا  تشکیل می شود و یک عده قوانین اروپایی و غیر آن را برمملکت تحمیل می کنند . اگر مجلس شورای این مملکت از فقهای دیندارتشکیل شود یا به نظارت آنها باشد ، چنانچه قانون هم همین را می گوید ، به کجای عالم برخورد می کند .» (8)

امام (ره ) درادامه طرح اصلاحی خود ، علت یا علل لزوم نظارت فقها برقوای مقننه و مجریه کشورتوضیح داده اند واین نحوه نظارت را هم ازجنبه قانونی ثابت کرده ، موضوع نظارت را این گونه شرح داده اند :

« منظور از حکومت فقیه آن است که فقیه باید نظارت درقوه تقنینیه و در قوه مجریه مملکت اسلامی داشته باشد ، زیرا قانونی را که عقل و دانش می پذیرد و حق می داند ، غیرازقانون خدایی نیست .» (9)

پی نوشت ها :

1 – امام خمینی ، کشف الاسرار ، بی جا : نشرظفر، 1323 ، ص 325

2 – همان ، ص 283 .

3 – همان ، ص 214 .

4 – همان ، ص 243 .

5 – همان ، ص 286 .

6 – امام خمینی ، صحیفه نور، جلد 1 ، ص 23 .

7 – امام خمینی ، کشف الاسرار ، همان ، ص 191 .

8 – همان ، ص 185 .

9 – همان ، ص 233 .

علی جان مرادی جو

بخش تاریخ