تبیان، دستیار زندگی
زبان قادر است صاحب خود را سیه روز و بدبخت كند، به راه ناپاكى و فساد اخلاقش بكشاند، او را عنصرى فاسد و پلید بسازد، و سرانجام جهنمى‏اش نماید.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

برتر از سکوت

قسمت دوم

سخن یا سکوت؟ (2)

در مقاله گذشته چندسطری درباره سخن و برتری آن بر سکوت خدمت شما عزیزان ارائه شد. اگر مقاله گذشته ما را نخواندید، اینجا کلیک کنید. در این مقاله درباره مضرات زبان سخن خواهیم گفت.

از آنجائیکه معروف است بیش از 200 گناه برای زبان، این تکه گوشت معجزه آسا بیان شده است، لذا در دستورات بزرگان و علما و عرفا و همچنین ائمه اطهار علیهم السلام به حفظ و نگهداری آن اهتمام خاصی شده به طوری که غالبا از فضیلت سکوت بیشتر سخن به میان آمده است.

همانطور که گفته شد ما نمی‌توانیم با کمی و یا زیادی آیات و یا روایات، منظور ائمه اطهار علیهم السلام را به دست بیاوریم ولی تامل در گروه‌ها و دسته‌های روایات، ما را به نتیجه صحیح تری رهنمون می‌کند.

زبان قادر است صاحب خود را سیه روز و بدبخت كند، به راه ناپاكى و فساد اخلاقش بكشاند، او را عنصرى فاسد و پلید بسازد، و سرانجام جهنمى‏اش نماید.

زبان مى‏تواند با خبر چینى و تفتین، فرد بى‏گناهى را به كشتن دهد، خانواده هایى را متلاشى نماید، و بین پدران و پسران و مادران و دختران، جدایى افكند. زبان مى‏تواند جامعه‏اى را از مسیر خود منحرف كند، به فساد اخلاق و اعمال بكشاند و موجبات سقوط و تباهى‏اش را فراهم آورد.

هر انسانى موظف است كه همواره مراقب زبان خود باشد.از سخنان مضر اجتناب نماید و هرگز از یاد نبرد كه زبان قادر است صاحب خود را سیه روز و بدبخت كند، به راه ناپاكى و فساد اخلاقش بكشاند، او را عنصرى فاسد و پلید بسازد، و سرانجام جهنمى‏اش نماید.

همچنین، تمام افراد مكلف‏اند دائما مواظب خویش باشند، مسموعات خود را تحت مراقبت قرار دهند و بدانند كه گوش دادن به سخنان افراد فاسد و عناصر گمراه، مى‏تواند در شنونده اثر بد بگذارد، از صراط حق و فضیلت منحرفش نماید، به راه گمراهى و ضلالتش سوق دهد، و سرانجام او را با شرك و ناپاكى، به سراى دیگر منتقل نماید.

درباره این هر دو قسمت، روایات بسیارى از اولیاى گرامى اسلام رسیده و پیروان خود را از آن بر حذر داشته‏اند. در اینجا، به طور نمونه، به دو روایت از رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) اكتفا مى‏شود:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم: باتندى به وى فرمود: واى بر تو، آیا در قیامت مردم را چیزى جز محصول زبانشان به رو در آتش مى‏فكند؟

قال رجل لرسول اوصنى فقال له احفظ لسانك ثم قال یا رسول الله اوصنى فقال احفظ لسانك ثم قال یا رسول الله اوصنى فقال ویحك و هل یكب الناس على مناخر هم فى النار الا حصائد السنتهم‏(21).

مردى از رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم)، در خواست نمود به او سفارشى كنند و توصیه‏اى نماید. حضرت به او فرمود: زبانت را حفظ كن. دوباره گفت: یا رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) به من توصه‏اى به فرما. حضرت فرمود: زبانت را حفظ كن. مرتبه سوم درخواست خود را تجدید نمود. حضرت باتندى به وى فرمود: واى بر تو، آیا در قیامت مردم را چیزى جز محصول زبانشان به رو در آتش مى‏فكند؟

این روایت، به تمام افراد اعلام خطر مى‏كند و به آنان مى‏فهماند كه محصول زبان آدمى ممكن است موجب سقوط وى شود و موجباتى را فراهم آورد كه صاحبش را بارو در آتش بیندازند.

عن النبى صلى الله علیه و آله من اصغى الى ناطق فقد عبده فان كان الناطق عن الله عزوجل فقد عبد الله فان كان الناطق من ابلیس فقد عبد ابلیس‏(22).

حضرت رضا (علیه السلام) از پدران بزرگوارش حدیث نمود كه رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: كسى كه به سخن ناطقى گوش فرا مى‏دهد و آن را استماع مى‏نماید، با عمل خود، ناطق را بندگى نموده است. اگر ناطق از خدا سخن بگوید، شنونده خدا را بندگى كرده است و اگر از شیطان بگوید، بندگى شیطان نموده است.

این روایت هشدار مى‏دهد و مردم را از استماع سخن شیاطین صفتان برحذر مى‏دارد. چه، این قسم شنیدن‏هاى گمراه كننده، به معنى بندگى شیطان است و آن كس كه با پرستش و بندگى غیر خدا بمیرد، در قیامت مشمول عفو و غفران حضرت بارى تعالى نیست.

البته در مذمت زبان و سخن بیهوده سخن بسیار است و روایات در این زمینه فراوان. که فقط به چند نمونه از آن اشاره شد. شما می‌توانید در کتابهای اخلاقی همین موضوع را مطالعه کنید. معراج السعاده و چهل حدیث امام خمینی رحمه الله از جمله این کتب هستند.


منبع:

1.بحار، ج 71، ص 303.

2. عیون اخبارالرضا، ج 1، ص 304.

3. سخن و سخنوری -  فلسفی

تهیه: محمد حسین امین- گروه حوزه علمیه تبیان