فقه و فرهنگ 1

علم فقه

در اینجا لازم است که منظورخودرا  از علم فقه بیان کنیم ؟منظور ما از علم فقه همان اصطلاح مشهور حوزوی آن است یعنی علم استنباط احکام شرعی از منابع سه گانه (کتاب ،سنت،عقل).

بدون تردید یکی از مهمترین عواملی که اثر عظیمی در فرهنگ جوامع مسلمان داشته و بخشی از فرهنگ جوامع اسلامی از این عامل تأثیر پذیرفته همین فقه اسلامی بوده است علم فقه به عنوان یکی از علوم اسلامی که یکی از تأثیر گذارترین عوامل فرهنگ ساز در فرهنگ اسلامی است. جایگاهی عظیم در فرهنگ جوامع شیعی نیز داشته واثر قابل توجهی درفرهنگ تشیع گذارده است. از آنجا که علم فقه ظرفیت تأثیر زیادی در نحوه زندگی افراد دارد لازم است که به تحلیل ظرفیت های فرهنگ سازی آن بپردازیم.

ظرفیت تأثیری را که علم فقه در درون خود برای اثر گذاری بر جوامع دارد را می توان به دو بخش عمده تقسیم نمود:

1- اثرات مشترک

2- اثرات مختص

اگر علم فقه را به صورت کلی در نظر بگیریم با نظر به تمام ابواب واجزاء دارای تأثیراتی است که اختصاص به باب خاصی ندارد بلکه خاصیت و تأثیر کل علم فقه است اگر اثری فرهنگی بر تمام ابواب فقه مترتب باشد ما به آن اثر مشترک اطلاق می نماییم اما اگر اثری اثر مخصوص باب خاصی از ابواب فقه باشد به آن اثر مختص می گوییم.

برای خوانندگان غیر متخصص این توضیح لازم است که علم فقه دارای ابواب مختلفی است که از احکام شرعی در جنبه های مختلف زندگی انسان بحث می کند که در یک تقسیم بندی می توان آنها را به سه دسته عمده تقسیم نمود:

1. عبادات

2. معاملات

3. اجتماعیات

حال که با تقسیمات وبرخی از ابواب فقه آشنا شدیم در شماره بعد به تحلیل برخی از تأثیرات کلی علم فقه یا همان اثرات مشترک می پردازیم .

این مقاله ادامه دارد .....

میثم کریمایی ، گروه حوزه علمیه تبیان