ستمگران، دورترین مردم از فهم قرآن
دورترین مردم از فهم قرآن
بر طبق آیۀ 82 سوره اسراء تنها مانع فهم شایسته قرآن ، ظلم است بنابر این ستمكارترین مردم از فهم شایسته قرآن نیز دورترند.
ستمكارترین مردم چه کسانی هستند؟
1- بر خدا دروغ میبندد
"و ستمكارتر از آن كه دربارۀ خدا دروغی ساخت و یا آیه های او را دروغ شمرده و تكذیب كرده كیست ؟ به راستی كه ستمگران رستگار نمیشوند ". (انعام/ 21)
بر طبق این آیه افترا و دروغ بستن به خدا و تكذیب آیات الهی ظالمانه ترین كار نام گرفته است ،كه باعث محرومیت كامل از فهم قرآن میشود.
2-کسی که ادعای برگزیدگی میكند و انتظار نزول وحی را دارد
از ظالمانه ترین كارها آن است كه فردی ادعای دروغین كند و وعده های دروغین بدهد به خیال اینكه با این فریبكاری ها جایی در میان مردم و نزد خدا پیدا میكند به ویژه اگر این ادعاها در رابطه با درك و فهم وحی الهی باشد ، بدین معنا که فرد در عین حال که می داند وحی مسأله ای الهی است ولی با استكبار و نخوتی كه دارد از آن روی بر میگرداند و به ناحق بر خدا گفتارهای ظالمانه میگوید و افترا میزند : "و ستمكارتر از آنكه دروغی بر خدا ساخته یا بگوید كه به من وحی شده ولی چیزی به او وحی نشده، یا بگوید كه به زودی من نیز مانند آنچه خدا (بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم) نازل كرده است ، نازل می شود. 1
* این همان فریبكاری و وعده های دروغینی است كه در منش ظالمان به عنوان یك فرهنگ جا افتاده قرار گرفته است :
" آری ، ستمگران به همدیگر جز فریب وعده نمیدهند ". (فاطر/ 40)
3- از روی بی دانشی مردم را گمراه ساخته و بر خدا افتراء میبندند
"پس ستمكارتر از آنكه دروغی بر خدا بندد كه از روی بی دانشی، مردم را گمراه كند كیست؟ خداوند گروه ستمگران را هدایت نمیكند." (انعام/ 144)
اینان هم خود نادانند و هم از نادانی مردم سوء استفاده میكنند، چنین كسانی در روی آوری به قرآن نیز هرگز چیزی نخواهند فهمید؛ زیرا این گروه هرگز نمیپذیرند كه نادانند تا برای رفع جهالت خود به قرآن و حقایق قرآنی روی آورند و از شفاء رحمت و هدایت قرآنی بهره مند شوند.
4- آنكه در عین آگاهی و اعتراف به حقانیت آیات خدا، به تكذیب آیات الهی میپردازند و از آنها روی گردانی میكند.
"پس ستمگرتر از آنكه آیه های خدا را تكذیب كند و از آن روی بگرداند كیست؟ به زودی كسانی را كه از آیه های ما روی بگردانند به عذاب سخت، مجازات كنیم زیرا از آیات و نشانه های ما روی میگردانند." (انعام/ 157)
وجه مشترك بین همه ویژگی های ستمكارترین مردم از دیدگاه قرآن آنست كه این گروه از ظالمان، به طور مستقیم در برابر آیات الهی قرار میگیرند و چون ماهیت درونی خودشان را در تعارض با آیات الهی مییابند به تكذیب آیات خدا و حقایق آنها میپردازند و با انواع بهانه جویی ها میخواهند از فرمان حق سرباز زنند ، مسلّماً چنین كسانی نسبت به دیگران از فهم قرآن دورتر خواهند بود.
آنان كه معجزات روشنگر و هدایت را كه نازل كرده ایم و با وجود آنكه در كتاب آسمانی برای مردم توضیح داده ایم ، نهان میدارند . خدا آنان را نفرین میكند (از رحمت خود دور میكند) و لعنت كنندگان نیز لعنتشان میكنند
5- مجرمان ، ستمكارترین مردم هستند
به عبارت دیگر آنان كه بر خدا به دروغ افترا میبندند هم ستمكارترین مردم هستند و هم مجرم : " پس ستمگرتر از آنكه دروغی بر خدا ساخته و یا آیه های او را تكذیب كرده و دروغ شمرده كیست؟ به راستی كه مجرمان (بزه كاران) رستگار نمیشوند ". (یونس/ 17)
تأكید خداوند بر كسانی است كه دروغ بر خدا بسته و آیات او را تكذیب كنند ، این گونه افراد از رحمت الهی محروم گشته و همان مجرمان هستند .
ظالمترین افراد را كه محروم ترین مردم از درك حقایق قرآنی هستند ، باید در میان مجرمان جستجو کرد . چنین تصور نشود كه مجرمین گروه خاصی هستند ، نه این طور نیست بلكه به هر اندازه از صفاتی همچون اسراف ،2 تكبر ،3 اكراه (و ناخوشایندی درونی) نسبت به حق4 پیش پا افتاده دانستن ایمان و رسولان و ...5 در وجود كسی باشد به همان اندازه در صف مجرمان است و از فهم به حق قرآن محروم خواهند بود .
اگر فرد روی آورنده به قرآن بخواهد فهم صحیح و شایسته ای از قرآن داشته باشد ، باید در زایل ساختن ویژگی های مجرمان از خود برآید و بداند كه هر اندازه نسبت به متذكر شدن آیات خداوند بی تفاوت بوده و حتی از آن روی برگرداند با مجرمان در یك ردیف قرار خواهد گرفت : " و ستمگرتر از آنكه به آیات پروردگارش پند و تذكر داده شد (به وی یادآور شد) ولی از آن روی گردانیده كیست؟ البته ما از مجرمان و تبهكاران انتقام میگیریم ."(سجده/ 22)
6- در برابر دعوت به اسلام پاسخ رد میدهد
"و ستمگر از کسی که او را به راه اسلام و سعادتش میخوانند و او بر خدا افترایی به دروغ می بندد . و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمیكند". (صف/ 7)
مضمون این آیه از یك طرف شامل كسانی است كه به اسلام پاسخ رد داده و كافر شده اند، چنین كسانی ظالمند و از درك حقایق قرآن محرومند .6 از طرف دیگر شامل آن افرادی هم میشود كه در ظاهر مسلمان اند و هدایت ها، بینات و معجزات خداوندی را دیده و به آن آگاهی پیدا كرده در باطن تسلیم امر خدا نیستند و سعی بر سر پوش گذاشتن و كتمان كردن آنها دارند .7 كار اینان بسی ظالمانه تر است:
"و ستمكارتر از آنكه شهادت خدا را نزد خویش پنهان میدارد ، كیست؟ و خداوند از اعمالی كه میكنید غافل نیست ". (بقره/ 140)
"و ستمگر از کسی که او را به راه اسلام و سعادتش میخوانند و او بر خدا افترایی به دروغ می بندد . و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمیكند"
اینان كور دلانی هستند كه با دلی بیمار و قلبی پر گناه و گستاخ و بی پروا از خشم خدا بر هدایت های الهی سرپوش میگذارند: "شهادت را مپوشانید و كتمان نكنید پس هر كس شهادت را كتمان میكند، دلش پر گناه است و خداوند به آنچه انجام میدهید داناست."(بقره/ 283)
این گروه از ظالمان محروم ترین مردم از فهم بایستۀ قرآن هستند، با آنكه به ظاهر مسلمان هستند و چه بسا افرادی باشند كه روز و شب به تلاوت قرآن سرگرمند ولی از قرآن جز نفرین خدا و لعنت گران چیز دیگری نصیبشان نمیشود :
"آنان كه معجزات روشنگر و هدایت را كه نازل كرده ایم و با وجود آنكه در كتاب آسمانی برای مردم توضیح داده ایم، نهان میدارند. خدا آنان را نفرین میكند (از رحمت خود دور میكند) و لعنت كنندگان نیز لعنتشان میكنند." (بقره/ 159)
آری، نفرین بر آن كسانی كه از راه خدا منحرف گشته و نه فقط نمیخواهند خود راه هدایت را درك كنند، بلكه به دنبال انحراف دیگران نیز بر میآیند تا دیگران را نیز گمراه سازند. قرآن درباره این گروه میفرماید: "هان. نفرین خدا بر ستمگران، همان كسانی كه از راه خدا منحرف گشته و گمراهی و كژی را میخواهند." (هود/ 18)
نتیجه گیری:
بنابر این از خدا می خواهیم كه ما را از ستم دور كرده و از گروه ستمكاران نجاتمان دهد تا مورد شماتت دشمنان خدا قرار نگیریم و سخن او را به شایستگی بفهمیم و از زیبائی های آن بهره مند گردیم:
"پروردگارا مرا مورد شماتت دشمنان قرار مده. و مرا با گروه ستمگران قرین مگردان." (اعراف/ 150)
فرآوری : زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
پی نوشت ها :
1. داستان نزول این آیه كه برای درك آن نیز موثر است درباره نضر بن حارث بوده ، وی از كسانی است كه در مكه به شیطان مكیان شهرت یافته بود ؛ زیرا مدتی در مناطق ایران حیره بسر برده و در آنجا داستان های خدای نامه و حماسه های پهلوان ایرانی را فراگرفته بود، و هنگامی كه پیامبر (ص) در مجلسی در مسجد الحرام می نشست و مردمان را با تذكر سرنوشت امتهای پیشین اندرز می داد و داستانهای قوم فرعون و صالح و ثمود و دیگران را برای آنان می خواند و پس از آنكه مجلس پیامبر (ص) تمام می شد نضربن حارث به جای او می نشست و می گفت : ای گروه قریش من نیز داستان هایی به مانند داستانهای محمد(ص) یا بهتر از آن برای شما می خوانم بیایید و داستانهای مرا بشنوید و شروع می كرد به افسانه های موهوم و خیالی را برای مردم خواندن (: من آنم كه رستم بود پهلوان). وی در جنگ بدر به خفت بارترین حالت بدست مسلمانان كشته شد. برای اطلاع بیشتر رجوع كنید به تاریخ تحلیلی اسلام ـ سیدجعفر شهیدی، ص 50.
2 تا 5. ر.ك قرآن كریم، سوره یونس آیات 11 تا 18 و 75 و 82 و همچنین مطفّفین 29، حجر 11 و 12 انعام 123 ، 124 و هود116 .
6 . ر.ك : قرآن كریم ، بقره 254 و الكافرون هم الظالمون .
7 . روی آورنده به قرآن باید به این باور رسیده باشد كه قرآن یك نوشتار ساده نیست ، بلكه كتاب آسمانی و معجزه جاودانه خداوند برای همه انسانها است. قرآن كتابی سراسر حقیقت و نور الهی است و به عبارتی سخن خداوند علیم و حكیم است . به هر میزان در این باور راسخ باشد بهره مندیش افزایش می یابد و به هر اندازه این باور در او ضعیف باشد بهره اش ناچیزی حتی زیان آور خواهد بود . آیات قرآن برای چنین شخصی غیرقابل پذیرش و ناشناخته و ناآشناست. آری آنچه كه باورهای آدمی را در نیت و عمل متزلزل می كند ، حتماً ریشه در ظلم دارد ؛ ظلم به خدا یا مردم یا خویشتن .