اوضاع مصر و اخوان المسلمین

ناآرامی ها و اعتراضات در این کشور آفریقایی تا به جایی رسید که موجبات فرار «زین العابدین بن علی» رئیس جمهور پیشین را فراهم کرد. بن علی پس از 23 سال، روز جمعه 24 دی ماه قدرت را ترک کرداخوان المسلمین سازمان مذهبی - سیاسی است که در 1307 هجری شمسی در مصر و به وسیله «شیخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا» معروف به حسن البنا در شهر اسماعیلیه بنیانگذاری شد .

در چند ماه اخیر آنارشی جهانی ابعاد وسیع تری به خود گرفت. مردم کشور تونس به پا خواستند تا خود را از بندهای درهم تنیده شده دیکتاتوری برهانند.  ناآرامی ها و اعتراضات در این کشور آفریقایی تا به جایی رسید که موجبات فرار «زین العابدین بن علی» رئیس جمهور پیشین را فراهم کرد. بن علی پس از 23 سال، روز جمعه 24 دی ماه قدرت را ترک کرد. در این میان اوضاع کشور اردن بهتر از تونس نیست. نزدیک به یک ماه است که شهرهای این کشور روی آرامش ندیده  است. این اغتشاشات هر روز شکل جدی تری به خود گرفت تا جاییکه «عبدالله دوم» پادشاه این کشور نخست وزیر خود را از کار برکنار کرده و سعی بر آرام کردن اوضاع دارد که البته هنوز موفقیتی نداشته است. از سوی دیگر مردم مصر بعد از سالیان طولانی بر علیه پادشاه مستبد و دیکتاتور خود «حسنی مبارک» دست به شورش زدند. مردم در شهرهای مختلف به خیابان ها ریخته با سر دادن شعارهایی علیه حسنی مبارک، خواستار کناره گیری او شدند. این پادشاه دیکتاتور احتمالا از کشور فرار کرده است و درواقعیت امر می توان گفت حکومت مصر عملا سرنگون شده است. در روند شکل گیری این تحولات ملت، گروه و احزاب گوناگونی نقش داشته اند. احزاب مدرن در مصر سابقه 35 ساله دارند که در بین احزاب مصر چهار حزب وفد، ناصری، التجمع و جبهه دموكراتیك از همه شناخته شده تر هستند ولی در عرصه واقعی این اخوان المسلمون است كه برغم ممنوعیت فعالیت، بازیگر اصلی در میان احزاب معارض مصر است. به همین خاطر در این مقاله پس از معرفی اجمالی اخوان المسلمین نگاه کوتاهی به موضع گیری آنها در اوضاع کنونی مصر می کنیم.

معرفی اخوان المسلمین

اخوان المسلمین سازمان مذهبی - سیاسی است که در 1307 هجری شمسی در مصر و به وسیله «شیخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا» معروف به حسن البنا در شهر اسماعیلیه بنیانگذاری شد . سپس‌در دیگر كشورهای‌عربى‌و اسلامى‌به‌فعالیت‌می پردازد. این نهضت به تاثیر از اندیشه هاى سید جمال الدین اسدآبادی و در پاسخ به انحطاط داخلى مسلمانان و سلطه بیگانگان بر كشورهاى اسلامى، به ویژه بر كشور مصر پدید آمد. اخوان المسلمین جهت رسیدن به اهدافش (چون زنده كردن شعائر اسلامى و برافكندن سلطه اجانب و برقرارى حكومت اسلامى ) در جبهه هاى مختلف فرهنگى، نظامى و سیاسى به مبارزه پرداخت، و در این رهگذر چند بار به دست حكومت ملك فاروق منحل شد و طى آن شمار زیادى از اعضاى آن دستگیر و یا اعدام شدند. پس از ترور حسن البنا، بتدریج تحولى در جنبش اخوان المسلمین صورت گرفت . این تحول عبارت بود از جایگزین كردن راه هاى مسالمت آمیز به جاى مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه بیگانگان . این اقدام كه در پى ناامیدى از مؤثر بودن راه حل نظامى برگزیده شد، از محبوبیت و كارآیى اخوان المسلمین كاسته و گروه‌هاى جدید اسلامى (مانند جهاد اسلامى) كه اغلب متاثر از اخوان المسلمین بودند، امّا بر مبارزه نظامى پاى مى فشارند، پا به میدان گذاشتند. با این وصف، تاثیر عمیقى كه جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و جهان اسلام داشته است، غیر قابل انكار مى باشد.

جنبش اخوان‌المسلمین را اصولاً باید زائیده اوضاع سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر مصر در پی رواج تفکر جدایی دین از سیاست (سکولاریسم) در میان روشنفکران و آهنگ احساسات ملی‌گرایانه برای اصلاح این کشور در دوران اختتاق بعد از انقلاب 1919 مصر برضد انگلیس دانست. اهداف بنیان‌گذاران این جنبش- به ویژه حسن البناء- از یک سو بر ایجاد تحول در اعتقادات اسلامی مسلمانان و بالاخص مصریان از حالتی ایستا و بی‌تحرک به سمت پویایی و حاکمیت تعالیم شریعت بر زندگی اجتماعی و سیاسی مصر و از سوی دیگر بر یگانگی مسلمانان در برابر استعمارگران غرب که کشورهای اسلامی را مورد تجاوز قرار داده بودند، دور می زد. آزادسازى دنیاى اسلام از سلطه بیگانگان، مبارزه با جهل، بیمارى و فقر، ترویج صلح جهانى، تجدید خلافت اسلامى، ایجاد یك دولت مذهبى، وحدت كشورهاى عرب مسلمان و ... از هدف ها و خواسته هاى اخوان المسلمین است.

موضع جریان اخوان المسلمین در اوضاع کنونی مصر

«محمد غانم» نماینده اخوان المسلمین مصر در انگلیس گفته است: تنها راه پیش روی مصر در شرایط کنونی، قیام مردم

و خلاص شدن از شر حکومت حسنی مبارک همانند بن علی در تونس است و رسیدن به این هدف نیز امکان پذیر است. تفاوت هایی میان وضع تونس و مصر وجود دارد اما آنها دو بخش از ملت واحد اسلامی هستند و دراین دو کشور، ساختار سیاسی به گونه ای بوده است كه مبارک و بن علی قدرت را به صورت انحصاری در اختیار خودشان داشته اند و با فساد حکومتی، خون مردم را ریختند. مخالفان باید برای دوره گذارآماده شوند تا پس از آن انتخابات آزاد برگزار شود و مردم مصر بتوانند از حقی که برای مدت طولانی از آن محروم بوده اند استفاده کنند، زیرا مبارک در همه انتخابات تقلب کرده و افرادی فاسد را از این طریق در اطراف خودش جمع کرده است. او همچنین افزوده است که آمریکا به هیچ وجه حق ندارد خواسته های خودش را به مردم مصر تحمیل کند، مصر به ملت مصر تعلق دارد و مصری ها خودشان می توانند باتوجه به باورهای خودشان به دموکراسی، حکومتشان را تعیین کنند.

«اشرف بدر الدین» عضو گروه اخوان المسلمین مصر گفته است شیوه مقامات مصری در تهدید و بازداشت اعضای اخوان المسلمین، نه تنها باعث ترس و وحشت آنان نشده بلکه اراده آنان را در ادامه راه خود و مقابله جدید با نظام حسنی مبارک تا تحقق همه منافع ملت مصر مستحکم تر کرده است. اخوان المسلمین در راه تحقق آزادی و کرامت انسانی مردم مصر گام بر می دارد و درهمه فعالیت های آنان برای مطالبه حقوقشان شرکت می کند. شعاری که در سراسر طنین افکن شده، تغییر، آزادی، عدالت اجتماعی و لغو وضعیت فوق العاده ای است که از سی سال پیش تاکنون بر ملت مصر تحمیل شده است.  وی همچنین در ادامه بیان داشته که ما خواستار بازنگری فوری در سیاست خارجی مصر در قبال رژیم اشغالگراسرائیل و قطع روابط با این رژیم و حمایت از مقاومت در لبنان و فلسطین هستیم . از جمله مطالبات فوری تظاهرکنندگان مصری، آزادی و عفو عمومی همه زندانیان سیاسی و افرادی است که در جریان انتفاضه اخیر بازداشت شده، تضمین آزادی احزاب و لغو محدودیت های مطبوعات و همچنین محاکمه کسانی است که ثروت آن ها در سال های حکومت مبارک و حزب ملی حاکم به طور غیرطبیعی افزایش یافته است.

«عصام العریان» رییس بخش سیاسی اخوان المسلمین مصر قبل از بازداشت توسط نیروهای امنیتی مصر اعلام کرده است: امیدواریم حکومت نظام مبارک هر چه سریعتر پایان یابد و خشم و نارضایتی مردم بیش از این ادامه نیابد. وی همچنین ده خواسته اصلی اخوان المسلمین را اعلام کرده است که از اصلی ترین آنها می توان به انحلال مجلس تقلبی و برگزاری انتخابات آزاد و شفاف، زندگی آزاد و با کرامت، لغو حالت فوق العاده، تحقق عدالت اجتماعی و مبارزه با فاسدان دولتی اشاره کرد.

پریسا چیذری

بخش سیاست