تبیان، دستیار زندگی
بر اساس برخی از روایات ، اسرافیل با جبرئیل و میكائیل همسان و این سه از گرامى ‌ترین آفریده ‌ها نزد خداوند می باشند ، به طوری که هر سه از گوهرى واحد خلق شده و از رؤساى فرشتگان می باشند . این سه فرشته ، از كروبیان فرشتگان مقرب هستند .(
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اسرافیل، ابلاغ کننده فرمان الهی

فرشته


نام های فرشتگان خداوند را که شنیده ای؟... همان معروف ترین ها را می گویم  ؛ جبرائیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل ... اسم هایشان زیباست نه؟ از نظر تناسبی که با هم دارند ... اما چقدر این فرشته ها را می شناسی؟ می دانی هر کدامشان چه وظایفی دارند؟ ... دلت می خواهد بدانی؟ ... اگر تمایل به شناخت بیشتر آنان داری ، پس با ما همراه شو ...


از اسرافیل چه می دانید؟!

اسرافیل ، همان فرشته‌ مقرب درگاه خداوند است که ابلاغ‌ كننده فرمان الهى به دیگر فرشتگان، دمنده صور و از حاملان عرش الهى در قیامت است .

در فرهنگ اسلامى، مسئولیت اسرافیل ابلاغ پیام الهى به دیگر فرشتگان و دمیدن در صور معرفى شده است1، ولى در تورات ، نه تنها فرشتگان تسبیح ‌گوى « سرافیم » چنین مسئولیت هایى ندارند ؛ بلكه از هیچ فرشته ‌اى حتى با لفظى دیگر براى چنین مسئولیتى، نامى به میان نیامده است .

بر اساس روایات، همچنین اسرافیل ولىّ لوح محفوظ و واسطه امین بین خداوند و سه فرشته برگزیده دیگر معرفى شده است و بر این نكته تصریح شده است كه وحى خدا بر جبرئیل توسط او ابلاغ مى ‌گردد .2 بر اساس این روایات ، فرمان ها و وحى الهى در لوح محفوظ ظاهر مى ‌شود و اسرافیل آن را به دیگر فرشتگان ابلاغ مى ‌كند .

علامه مجلسى در ذیل این روایات از برخی چنین نقل مى ‌كند كه بر اساس روایتى، همه فرشتگان لوح را تحت امر و پیرو اسرافیل دانسته ‌است.3

در روایتى دیگر، علم جبرئیل از میكائیل، و علم میكائیل برگرفته از اسرافیل، و دانش اسرافیل از لوح محفوظ معرفى شده است4 و در سلسله سند روایات قدسى نیز پیامبر صلی الله علیه و آله سخن خداوند را از جبرئیل و او، از میكائیل و میكائیل، از اسرافیل و او، از لوح و لوح، از قلم و در نهایت آن را از خداوند نقل مى‌ كند. 5 همچنین در روایات از نگاشته شدن قرآن و نامى از اسماى الهى و 4 حرف از حروف گشایش امور بر پیشانى اسرافیل، گزارش هایى ارائه شده و در دعا ، تعقیقات و حرزهاى بسیارى از او نام برده شده است. 6

در کجای قرآن از اسرافیل سخن به میان آمده است؟!

اگرچه واژه اسرافیل در قرآن كریم نیامده است، اما مفسران در ذیل آیات بسیارى ، از این فرشته سخن به میان آورده اند :

نفخ صور و دمیدن در ناقور در آیه 87 سوره نمل، آیه 68 سوره زمر ، آیه 73 سوره انعام، آیه 99 سوره كهف و آیه 8 سوره مدثّر .

دعوت و ندا در آیه 25 و 27 سوره روم و آیه 41 و 42 سوره ق. بنا بر نظر مفسران، مقصود از دعوت و ندا ، دمیدن اسرافیل در صور است.7

برانگیخته شدن در قیامت در آیه 6 و 7 سوره نازعات و آیه 94 سوره انعام .

معراج پیامبر صلى الله علیه و آله در آیه 1 سوره اسراء.

اسرافیل ، همان فرشته‌ مقرب درگاه خداوند است که ابلاغ‌ كننده فرمان الهى به دیگر فرشتگان، دمنده صور و از حاملان عرش الهى در قیامت است

در حیطه فرشتگان

فرشته

الف.‌ جبرئیل و میكائیل و تمثّل به جبرئیل در آیه 98 سوره بقره، آیه 8 تا 13 سوره نجم، آیه 23 سوره تكویر؛

ب. مدبّرات امر در آیه 5 سوره نازعات؛

ج. حاملان عرش در آیه 17 سوره حاقّه؛

د.‌ عبادت و تسبیح فرشتگان در آیه 19 سوره انبیاء و آیه 38 سوره فصّلت؛

هـ‌‌. ‌فرشتگان بشارت دهنده به حضرت ابراهیم علیه السلام در آیه 69 سوره هود؛

و. فرشتگانى كه به هنگام مرگ مؤمن بر بالین وى حاضر مى ‌شوند در آیه 30 سوره فجر؛

ز. حضور فرشتگان در قیامت در آیه 38 سوره نبأ؛

ح. اوصاف و افعال فرشتگان در آیه 1 سوره فاطر و آیه 34 سوره بقره؛

 ط. برترى فرشتگان برگزیده بر بنى ‌آدم در آیه 70 سوره اسراء.

همچنین در ذیل برخى از آیات نیز به مناسبت خاصى، از اسرافیل سخن به میان آمده است؛ مانند پیوستن ذرّیه مؤمنان به ایشان در قیامت8، شادكامى بهشتیان9 و فرستادن فرشته پیامبر براى فرشتگان بر فرض زندگى آن ها در زمین.10

جایگاه اسرافیل

در تفسیر آیه « وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً »11 كه بنى ‌آدم بر بسیارى از مخلوقات الهى برتر معرفى شده است، برخى به برترى انسان جز بر فرشتگان برگزیده ـ جبرئیل، اسرافیل، میكائیل و عزرائیل ـ و جماعتى از كروبیان اشاره كرده ‌اند ، ولى ابوالفتوح ، صحت آن را بر استثناى پیامبران از بنى ‌آدم موقوف دانسته است .12

بر اساس برخی از روایات ، اسرافیل با جبرئیل و میكائیل همسان و این سه از گرامى ‌ترین آفریده ‌ها نزد خداوند می باشند ، به طوری که هر سه از گوهرى واحد خلق شده و از رؤساى فرشتگان می باشند

آیه شریفه ؛ « وَ ما مِنّا إِلاّ لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ»13 هریك از فرشتگان را داراى جایگاهى مشخص معرفى كرده است . مفسران در تفسیر آیاتى كه از جبرئیل و میكائیل سخن به میان آمده است14، پس از ذكر نام اسرافیل به ذكر روایاتى پرداخته ‌اند كه مفاد برخى از آن ها بیان شأن نزول و برخى برترى جایگاه وى بر جبرئیل و دیگر فرشتگان برگزیده است .

آنان در تفسیر آیات تمثل جبرئیل15، روایاتى را ذكر كرده ‌اند كه در آن ها اسرافیل داراى عظمتى بیشتر از جبرئیل وصف شده است .16 دربسیارى از روایات نیز براى اسرافیل ، جایگاهى والاتر از سایر فرشتگان برگزیده، تصویر شده و با تعابیرى مانند نزدیك ‌ترین فرشته به خداوند ، نزدیك ‌ترین مخلوق ها به خداوند ، دربان پروردگار و اولین فرشته ‌اى كه پس از حجاب ها و سیّد ملائكه می باشد ، از او یاد کرده اند .17

این گونه روایات با نظر به نقش هریك از فرشتگان برگزیده ، قابل تبیین است ؛ زیرا بدون احیا كه بر عهده اسرافیل است ، زمینه ‌اى براى ایفاى نقش تعلیم و روزى دادن و اماته كه به ترتیب بر عهده جبرئیل و میكائیل و عزرائیل است، نمى ‌ماند.18

بر اساس برخی از روایات ، اسرافیل با جبرئیل و میكائیل همسان و این سه از گرامى ‌ترین آفریده ‌ها نزد خداوند می باشند ، به طوری که هر سه از گوهرى واحد خلق شده و از رؤساى فرشتگان می باشند. این سه فرشته ، از كروبیان فرشتگان مقرب هستند .19

زهرا رضاییان

بخش قرآن تبیان


پی نوشت:

1. مجمع‌البیان، ج‌10، ص‌652.

2. بحارالانوار، ج‌56، ص‌260 و ج‌54، ص‌366.

3. همان، ج‌54، ص‌319.

4. الاختصاص، ص‌45.

5. وسائل‌الشیعه، ج‌8‌، ص‌42، 86; ج‌27، ص‌187.

6. بحارالانوار، ج‌56، ص‌253؛ ج‌87، ص‌213؛ ج‌86، ص‌316؛ ج‌90، ص‌261‌ـ‌262 و الخصال، ج‌2، ص‌510.

7. مجمع البیان‌، ج‌8‌، ص‌47‌; ج‌9‌، ص‌226.

8. تفسیر فرات الكوفى، ص‌445.

9. كشف‌الاسرار، ج‌7، ص‌440.

10. تفسیر قمى، ج‌2، ص‌27.

11. اسراء: 70.

12. روض الجنان ، ج‌12، ص‌251.

13. صافات : 164.

14. بقره : 98.

15. نجم:  13-8 و تکویر: 23.

16. البرهان ، ج‌5، ص‌199‌ـ‌200.

17. بحارالانوار ، ج‌55، ص‌44؛ ج18، ص327؛ تفسیرقمى، ج2، ص 27و الدرالمنثور، ج‌1، ص‌229.

18. روض‌الجنان ، ج‌20، ص‌133.

19. الدرالمنثور ، ج‌1، ص‌230؛ بحارالانوار، ج‌56، ص‌175 و الاختصاص، ص‌46.