تونس، مصر، اردن...؟

البته در روزهای اخیر یك خواست دیگر نیز به خواسته های شهروندان اضافه شده و آن انحلال پارلمان این كشور است. پارلمان اردن پس از حدود یك سال تعطیلی، در حالی شكل گرفت كه احزاب مخالف دولت از جمله اسلام گرایان آن را تحریم كرده بودند.

«سعید ذیاب»: آنچه مسلم است این است كه شهروندان اردنی به هیچ وجه به سیستم اداره كشور اعتقادی ندارند و بر همین اساس خواستار تغییر مدیریت و نیز تغییر در ساختار اداره كشور شده اند.

در پی بروز تحولات اخیر در تونس و مصر، کشور اردن نیز اوضاع ناآرامی را سپری می کند. در طی این سه هفته گذشته شهرهای مختلف اردن شاهد اعتصابات و اعتراضات زیادی نسبت به وضعیت معیشتی و اوضاع سیاسی و اقتصادی این كشور بوده است که هر روز به شدت آن افزوده می شود. این اعتراضات در ابتدا كاملا خود جوش بوده ولی رفته رفته احزاب مخالف دولت اردن از جمله اسلام گرایان و چپ گرایان و نیز اتحادیه های صنفی وارد عمل شدند و به این اعتراضات سروسامان دادند تا اینکه هفته گذشته گروه های مخالف اسلامی و مردمی اردن برای نخستین بار در نقاط مختلف این كشور دست به تظاهراتی یكپارچه زدند. شهروندان و احزاب اردنی معتقدند كه «سمیر رفاعی» نخست وزیر این کشور با سیاست های غلط و ناكارآمد خود ضربه زیادی به كشور وارد كرده و سبب افزایش فقر، بیكاری، تورم، فساد و بسیاری ناهنجاری‏های دیگر در كشور شده است. از همین رو، شهروندان و احزاب اردنی در اعتراضات خود خواستار بركناری دولت رفاعی و نیز تشكیل حكومتی مردمی شدند. شهروندان اردنی همچنین ضمن تایید اعتراضات مردمی در دیگر كشورهای عربی، خواستار بازخواست مسئولان تشكیلات خودگردان فلسطین شدند. لغو پیمان سازش اردن با رژیم صهیونیستی (موسوم به وادی عربه) و نیز لغو تمامی روابط با این رژیم جنایتكار از دیگر خواسته های معترضان این كشور بوده است. مردم کشور تونس همچنین خواستار تغییر قانون اساسی از جمله امكان انتخاب نخست وزیر توسط شهروندان و یا فراكسیون اكثریت مجلس شدند. بر اساس قانون اساسی اردن كه در سال 1952 به تصویب رسیده، عزل و نصب نخست وزیر از اختیارات پادشاه است.

البته در روزهای اخیر یك خواست دیگر نیز به خواسته های شهروندان اضافه شده و آن انحلال پارلمان این كشور است. پارلمان اردن پس از حدود یك سال تعطیلی، در حالی شكل گرفت كه احزاب مخالف دولت از جمله اسلام گرایان آن را تحریم كرده بودند. خواست شهروندان اردنی مبنی بر لزوم انحلال پارلمان پس از آن مطرح شد كه اسلام گرایان این كشور اسنادی را مبنی بر بروز تقلب در انتخابات ارائه كردند. شهروندان اردنی معتقدند كه پارلمان كنونی بیش از آنكه نماینده ملت باشد نماینده دولت است و از همین رو ادامه كار آن بی فایده است.

«سعید ذیاب» دبیركل حزب مردمی و سخنگوی كمیته عالی احزاب معارض دولت اردن گفته است: آنچه مسلم است این است كه شهروندان اردنی به هیچ وجه به سیستم اداره كشور اعتقادی ندارند و بر همین اساس خواستار تغییر مدیریت و نیز تغییر در ساختار اداره كشور شده اند. وی افزود: فقر، بیكاری و توزیع ناعادلانه ثروت در كشور در سال های اخیر به شدت افزایش یافته و این مساله نه تنها شهروندان را نگران كرده بلكه باعث بروز نگرانی در مورد ادامه ثبات و امنیت كشور نیز شده است. منظور از تغییری كه ملت اردن خواستار آن است تغییر اسامی و چهره ها نیست بلكه تغییر رویكردها و نحوه اداره كشور است.

«عبدالله دوم» پادشاه اردن كه با توجه به حوادث تونس، بیم به خطر افتادن جایگاه خود را دارد، در تلاش است از یك سو شهروندان را راضی كند و از سوی دیگر ضمن افزایش محبوبیت خود، جایگاهش را در مسند پادشاهی تثبیت نماید به همین خاطر اقدام به افزایش حقوق كارمندان و نظامیان، كاهش مالیات فرآورده‎های نفتی به میزان شش درصد، اختصاص یارانه به كالاهای اساسی و استخدام اردنی ها به ویژه در مناطق فقیر كرده است تا شاید مردم را به طور موقت راضی كند. این درحالی است كه ناظران و تحلیلگران اردنی معتقدند كه این سیاست دولت باعث فشار بر بودجه جاری اردن و در نهایت بحران اقتصادی و اجتماعی گسترده تری در این كشور خواهد شد. از دیگر اقداماتی كه پادشاه اردن طی روزهای اخیر جهت حفظ مقبولیت خود انجام داده، دیدار و رایزنی با نمایندگان گروه ها و احزاب سیاسی است. وی با برگزاری سلسله دیدارهایی با مسئولان كنونی و سابق كشور و نیز دیدار با فعالان سیاسی، اعضای اتحادیه های صنفی و برخی شخصیت های اسلام گرا سعی دارد از ریز مشكلات شهروندان و راه های رسیدگی به آن ‏ها مطلع گردد. پادشاه اردن همچنین با انجام دیدارهای سرزده از برخی مناطق و خانواده های نیازمند، در تلاش است تا از نزدیك با مشكلات شهروندان آشنا شود و بر محبوبیت خود نیز بیافزاید.

اقدامات عبدالله دوم نتوانست شهروندان معترض را راضی كند و روند اعتراضات مردمی و حزبی در اردن تا جایی ادامه پیدا کرده که سمیر رفاعی نخست وزیر این كشور در روز چهارشنبه 13بهمن ماه از منصب خود استعفا داد. البته بر هیچ یك از شهروندان اردنی و كارشناسان پوشیده نیست كه استعفای نخست وزیر در اردن یك سنت است و در حقیقت به منظور حفظ آبرو و وجهه نخست وزیر و شخص پادشاه می باشد؛ زیرا بازیگردان این صحنه شخص پادشاه است.

نخست وزیر جدید اردن كیست؟

هنگامی كه در پایان سال 2009 میلادی و پس از استعفای «نادر ذهبی»، عبدالله دوم پادشاه اردن دوست صمیمی خود سمیر رفاعی  را به عنوان نخست وزیر جدید انتخاب كرد، بسیاری از شهروندان و احزاب اردن از این انتخاب ابراز نارضایتی كردند. پس از گذشت تقریبا 14 ماه از روی كار آمدن سمیر رفاعی درپی عملكرد ضعیف وی در زمینه اقتصادی و معیشتی، اعتراضات شهروندان و احزاب اردنی بیشتر شد و پس از شعله ور شدن آتش اعراضات مردمی در تونس، اعتراضات شهروندان اردنی نیز به اوج خود رسید. شاه اردن نیز كه جایگاه خود را متزلزل می دید، ار بیم دچار شدن به سرنوشت «بن علی» و «مبارك»، دوست قدیمی خود را از كار بركنار كرد و «معروف بخیت» نخست وزیر اسبق این كشور را به عنوان جانشین وی معرفی كرد.

معروف بخیت در سال 1947 در اردن به دنیا آمد. در دوران جوانی به نیروهای مسلح این كشور پیوست. در حین خدمت در نیروهای مسلح اردن وارد دانشگاه اردن شد و در رشته علوم سیاسی فارغ التحصیل شد. سپس به ایالات متحده سفر كرد و در رشته مدیریت، كارشناسی ارشد گرفت. پس از اخد این مدرك عازم انگلستان شد تا در مقطع دكتری همین رشته در دانشگاه لندن فارغ التحصیل شود. پس از بازگشت به اردن، عهده دار مناصب مختلفی شد كه مهم ترین آنها نخست وزیری اردن به مدت دو سال بود. وی پیش از این، مسئولیت های دیگری را نیز از جمله ریاست دفتر پادشاه، فرمانده نیروی زمینی اردن، فرمانده نیروهای امنیتی اردن، سفیر اردن در تركیه، سفیر اردن در تل آبیب بر عهده داشته است، پس از بازنشستگی نیز به عنوان مشاور رئیس اداره اطلاعات اردن منصوب شد.

اما آنچه كه باعث انزجار هرچه بیشتر شهروندان و احزاب اردنی از وی می شود این است كه او در جریان امضای پیمان سازش اردن و رژیم صهیونیستی در سال 1994 میلادی (موسوم به وادی عربه) نقش بسزایی ایفا كرد و عضو هیئت مذاكره كننده اردنی در این پیمان بود. از دیگر نكات منفی كارنامه سیاسی وی این است كه شهروندان اردنی او را مزدور آمریكا و رژیم صهیونیستی و در حقیقت نماینده واشنگتن و تل آویو می‌دانند. همچنین در دوران نخست وزیری پیشین وی میزان فساد در این كشور بسیار افزایش پیدا كرد. در دوران نخست وزیری وی در فاصله سال‏های 2002 تا 2005، بخیت با آزاد سازی قیمت سوخت، سبب افزایش شدید تورم و ناعدالتی در كشور شد. معروف بخیت لكه سیاه دیگری را نیز در كارنامه خود دارد و آن مبارزه با جریان های اسلام گرای اردن است؛ به گونه ای كه تنش میان دولت و اسلام گرایان اردن در دوران نخست وزیری وی به بالاترین سطح در تاریخ این كشور رسید. او در آن دوران بسیاری از مراكز اسلامی را بست و مانع از فعالیت اسلام گرایان شد. وی همچنین متهم است در سال 2007 زمانی كه مسئولیت برگزاری انتخابات پارلمانی اردن را برعهده داشته، تقلب گسترده ای در انتخابات به منظور عدم پیروزی اسلامگرایان و راهیابی آنان به پارلمان صورت داد. فساد مالی یكی دیگر از نكات منفی كارنامه نخست وزیر جدید اردن است.

به هرحال، به نظر می رسد عبدالله دوم پادشاه اردن با انتخاب وی به عنوان نخست وزیر جدید، اشتباه بزرگی را مرتكب شده و از یك طرف با آوردن فردی نظامی و سپردن مسئولیت دولت به وی، و از طرف دیگر شخصی كه با كارنامه سیاه خود مورد انزجار و تنفر شهروندان است، زمینه را برای انقلابی دیگر در یكی از كشورهای عربی فراهم خواهد كرد.

بخش سیاست

منابع:

• خبرگزاری فارس

• خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)