فن سخنوری، مختصر و مفید

(قسمت نهم)

قسمت هفتم و هشتم این مطلب را ببینید.

در ادامه مباحث گذشته، این بار بایدها و نبایدهای محتوایی یک سخنرانی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم. علاوه بر ساختار و شیوه بیانی یک سخنران، محتوا و مفهوم سخنان او نیز در جذب مخاطب، نقش بسیار زیادی ایفا می کند. از این رو، بررسی محتوایی سخنرانی نیز بسیار لازم است.

عالمانه سخن گفتن، بر اساس منطق و خردمندی، سخنوری کردن، رعایت تناسب مقام و مقال و استفاده بایسته از مباحث قرآنی و حدیثی در خلال سخنرانی و همچنین رعایت بیان موعظه در جای جای بیانات، از جمله مواردی است که محتوای سخنرانی شما را زینت خواهد بخشید.

در این مقاله به بایدهای محتوایی یک سخنرانی خوب خواهیم پرداخت.

الف ـ بایدها

1 ـ عالمانه سخن گفتن

عالمانه سخن گفتن همان اندازه در مادّه و محتوای سخنرانی اهمّیّت دارد که درست سخن گفتن در ظاهر و صورت آن. باید توجّه کرد که بی مایه فتیر است و هرکس اهل سخنرانی است، باید حداقل به اندازه ی ساعاتی که برای مردم حرف می زند، مطالعه کند. خطیب باید دائما مطالب جدید به ذهن خود اضافه کند و حرف تازه بزند.

2 ـ براساس منطق و خردمندی سخن گفتن

قرار دادن محور سخنرانی براساس منطق و عقل و خردمندی و خردورزی و در حاشیه قراردادن جنبه های عاطفی و هیجانی، باید دیگری است که لازم است به آن توجّه شود. جاده ی اصلی سخن باید جاده ی عقل، منطق و استدلال باشد.

چیزی که در مستمع اثر ماندگار و پایدار دارد، استدلال است. البتّه برای تأثیر بیشتر کلام باید از انگیزه های گوناگون و برانگیختن عواطف استفاده کرد و این هنر سخنران است امّا همان طور که استواری ساختمان، به اسکلت آن است نه به کاشی کاری و .... استواری سخنرانی نیز به استدلال و منطق وابسته است. اگر پنجاه سال دیگر نیز کسی سخنرانی مستدل امروز را شنید، در جانش می نشیند.

3 ـ متناسب با مقام و مقال سخن گفتن

سخنران باید بداند که برای چه کسی صحبت می کند و کجا صحبت می کند؟ چه موقع دارد حرف می زند، در چه شرایطی سخنرانی می کند، برای روستایی صحبت می کند، برای جوان سخن می گوید، برای پیر صحبت می کند، در دانشگاه صحبت می کند و یا در حوزه صحبت می کند.

هر جمع و جمعیّتی به اقتضای وضع خودشان فرهنگی دارند و سخنگو باید فرهنگ شنونده را مراعات کند. می توان آیه ی شریفه ی (و ما ارسلنا من رسول الا بلسان قومه) را از لسان به معنای ظاهری زبان، به فرهنگ تسری داد. زیرا بین زبان و فرهنگ ارتباط تنگاتنگی وجود دارد؛ یعنی، هر سخنرانی مثل هر رسولی باید فرهنگ جامعه ی خودش را رعایت کند.

4 ـ استفاده ی بایسته از قرآن و حدیث

بهترین راه برای تنظیم یک سخنرانی دینی، آغاز کردن آن با آیات قرآن و استفاده از منابعی مانند نهج البلاغه، صحیفه ی سجادیه و کتب حدیث است. از خطیب دینی انتظار می رود که معارف دینی را عرضه کند. باید با انس با قرآن و ارتباط دائمی با آن و مراجعه به تفاسیر، مطالب را با شرح و تفسیر قرآن به مردم عرضه کرد و از معارفی مثل نهج البلاغه و کتب حدیث نباید غافل شد.

5 ـ موعظه کردن

از موعظه نباید غفلت کرد. بزرگان دینی ما و از جمله استاد شهید مطهری به آن عنایت کرده و بر آن تأکید می کردند.

6 ـ آشنایی با مباحث روز

آشنایی با مسائل و مباحث روز در سطح ملّی و بین المللی، و معاصر مخاطبان خود بودن، ضرورتی دیگر برای سخنرانی است. گوینده باید با مخاطبان خود معاصر باشد تا بتواند هم زبانی برقرار کند.

(گویندگانی که در بیانات خود، مباحث روز را لحاظ کرده و از اصطلاحات روزمره استفاده می‌کنند، مخاطب بیشتری را مجذوب می‌کنند. بعلاوه استفاده از این روش، می‌تواند، به روز بودن سخنران و اطلاعات او را بفهماند.)

ادامه دارد...

قسمت دهم و یازدهم این مطلب را ببینید.

منبع:

برگرفته از پایگاه حوزه

محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه تبیان