تفسیر آفتاب

در دین اسلام، پرداختن به امور اجتماعی و دخالت در آن­ها برای اصلاح و ساماندهی، عبادت محسوب می گردد و اگر این دخالت در رفع ظلم و ستم و نشر عدالت و حق مؤثر باشد، نه تنها عبادت بلکه وظیفه و لازم به شمار می آید. بهترین راه برای حفظ همه شؤون و حقوق انسانی، چه شؤون و حقوق فردی و چه شؤون اجتماعی و گسترش عدالت و رحمت، حکومت صالح است.

از عمده ترین فلسفه­ها و علت­های انقلاب های داخلی همیشه این است که از انحراف­های تفسیری و عملی اصول جلوگیری کند. نخستین انقلاب داخلی در اسلام پس از انحراف جریان رهبری پیش آمد. حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نخستین انقلاب داخلی را در راه بیداری سیاسی- مذهبی جامعه اسلامی پی ریخت.

در سده‌ی اخیر نیز نهضت­هایی در این راستا رخ داد ، مثل نهضت سیدجمال الدین اسدآبادی، نهضت شیخ فضل الله نوری، نهضت نواب صفوی و... . اما انقلاب کبیر ایران، انقلابی است که در طول تاریخ نظیر آن در وسعت، عمق، رشد ، پختگی و معنویت وجود ندارد.

وقوع انقلاب در ایران علل مختلفی داشته است. یکی از موارد، تصویب انجمن­های ایالتی و ولایتی بود که به واسطه ی آن حوزه­های روحانیت به نزدیک شدن خطر پی برده و به قیام وادار گشتند. امام خمینی برای بسط نظرات انقلابی خود، به نیروی عظیم فکری و بسیج آفرین وعاظ، منابر و مساجد و سوق دادن آن به سمت انقلاب رو آورد. بدین صورت، در ایام محرم این مبارزات در سراسر کشور گسترش یافت.

از عوامل مهم دیگر موضوع تصویب کاپیتولاسیون بود که بر خلاف موازین اسلام و مبانی حقوق ملی صورت پذیرفت. جشن‌های 2500 ساله که هزینه­هایی کمرشکن داشت، تغییر تاریخ از هجری شمسی به تاریخ شاهنشاهی، مسأله اسرائیل و مسائل دیگر همه از علل و عواملی هستند که در شکل­گیری اعتراضات مردمی به رهبری امام خمینی نقش داشتند. ماهیت این انقلاب مبتنی بر جهان بینی اسلامی و اخلاق اجتماعی اسلام در رابطه با مبارزه با ظلم است.

از خدمات بسیار مهم امام در این زمینه این بود که حوزه بسته فتوا را فتح کرد و مسائل سیاسی، اجتماعی و انقلابی را در قالب فتوا ارائه نمود. طلاب قم تربیت یافتگانی بودند که مفاهیم انقلابی را به همه سوی برده و در همه جا پراکندند. شبکه های ارتباطی مذهبی نیز در نشر مفاهیم انقلاب و آگاه کردن مردم تلاشی وسیع داشتند. ملت انقلابی و مسلمان ایران که در همه جا با روحیه ای مذهبی، قیام را تکلیفی شرعی شمردند. بازاریان، دانشگاهیان، زنان دلیر، کارگران و کارمندان، جوانان خارج از کشور و سربازان و افسران به ملت پیوسته، روشنفکران و جوانان عناصری بودند که همه تحت لوای اسلام  انقلاب را فریاد زدند.

از ویژگی­های بارز انقلاب اسلامی اصالت و استقلال آن است. هیچ روشنفکر و مبارزی فکر نمی کرد که می توان یک باره در جبهه داخلی و خارجی با دشمن جنگید. خصلت اصالت انقلاب بود که باعث شد ملت مرعوب و مغلوب قدرت­های خارجی، دوباره ذات خود را بازیابد. در میان بحران‌های سهمگین، تنها امام خمینی بود که همواره فریاد می زد: «ملت پیروز است، پیروزی نزدیک است.»

تبلور قدرت رهبری دینی، حفظ پایگاه مقاومت مردمی، ایجاد تحول روحی در مردم و ابعاد اخلاقی انقلاب، استقرار حکومت انقلابی و شیعی و انسان مداری، فرآیند انقلابی اسلامی و مردمی را رقم زد. حکومت جمهوری اسلامی حکومتی مشابه حاکمیت خدا بر انسان در قالب حکومت معصوم است. حکومتی که در غیبت معصوم باید از راه شناخت وسیع و عملی ساختن تعالیم موجود، آن را تحقق بخشید. و این حکومت اسلامی امروز در جهان حالت امام خمینی را تداعی می‌کند.

امروز امام خمینی است که اسلام را ملموس و مجسم می کند، همان‌طور که قرآن و قبله تجسم اسلامند. امام خمینی میراث دار رسالت انقلابی پیامبران است. پیامبران انقلابی­ترین مردان تاریخ بشر بوده اند و عالمان ربانی نیز وارث پیامبرانند.

با این انقلاب مقدس بود که ایران در همه جای جهان مطرح شد آن هم به نام ملتی قهرمان. شخصیت دامنه دار مرجعیت تقلید در جامعه اسلامی کمکی بود به شیوع این انقلاب و انتشار آن در جهان.

بخش کتاب و کتاب‌خوانی تبیان

منبع: مرکز اسناد انقلاب