خاندان نفرین شده

امیر مومنان علی علیه السلام می فرماید: یک روز صبح پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله (را دیدم) که بسیار غمگین و اندوهگین بود. من به ایشان گفتم: چه شده که شما را این چنین می بینم؟

پیامبر فرمود: «دیشب در خواب دیدم که بنی امیه همانند میمونهایی از منبر من بالا و پایین می روند و جست و خیز¹ می کنند  و مردم را از اسلام بر می گردانند. من در خواب گفتم: پروردگارا! این واقعه در دوران زندگى من روى مى‏دهد یا پس از مرگ من؟ فرمود: پس از مرگ تو.»  ²

سپس جبرئیل نازل شد (و برای تسلای خاطر پیامبر) این آیات را فرو فرستاد:

أَفَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْناهُمْ سِنِینَ ـ ثُمَّ جاءَهُمْ ما كانُوا یُوعَدُونَ ـ ما أَغْنى‏ عَنْهُمْ ما كانُوا یُمَتَّعُونَ. (سوره شعراء, آیه 205 تا 207) ؛ اگر ما سالیان دیگرى آنها را از این زندگى بهره مند سازیم. سپس عذابى كه به آنها وعده داده شده به سراغشان بیاید. این بهره گیرى از دنیا براى آنها سودى نخواهد داشت. ³

آورده اند که پیامبر از آن پس تا هنگام مرگ، کمتر می خندید و بیشتر محزون بود.

جریان خواب پیامبر در مورد خاندان بنی امیه از آن دسته روایاتی است که هم در منابع شیعه و هم در منابع اهل تسنن با زبان های مختلف و از طریق راویان گوناگون بیان شده است. بنابراین ناپاکی این خاندان نمی تواند بر کسی پوشیده بماند.

اما چرا خداوند اجازه می دهد که چنین خاندان نفرت انگیزی حاکم بر مردم شوند؟

در پایان یکی از این روایات آمده است که جبرئیل پس از حزن و اندوه فراوان پیامبر بر او نازل شد و این آیه را برای او فرو فرستاد:

وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتی‏ أَرَیْناكَ إِلاَّ فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ. (سوره اسراء، آیه 60)؛ آن رؤیایى را كه نشانت دادیم و (نیز) آن درخت نفرین شده در قرآن را، جز براى آزمایش مردم قرار ندادیم. ⁴

آری، این عالم سرای آزمون و امتحان است. مردم باید خود مسیر خوبی ها را انتخاب کنند و از آن پیروی نمایند که اگر چنین نکردند، میمون صفتان بر آنان حاکم خواهند شد و دین و دنیایشان را با هم خواهند ربود.

خاندانی میمون صفت

باید توجه داشت که خواب پیامبران با خواب مردم عادی متفاوت است و ریشه در حقایق دارد. حتی گاهی خداوند وحی را به شکل رویا و خواب به سوی پیامبرانش می فرستد و دستورات خود را در این قالب به آنان القا می کند.

خواب پیامبر حاکی از آن است که خاندان بنی امیه، میمون صفتانی هستند که حکومت اسلامی را به تباهی می کشانند. آنان افرادی فاقد شخصیتند که با تقلید از یکدیگر، یکی پس از دیگری بر جای پیامبر می نشینند و خلافت پیامبر را به فساد می کشانند.

بسیاری از مفسران شیعه و سنی مراد از «شجره ملعونه» (درخت نفرین شده) را که در آیه فوق آمده، خاندان نفرین شده بنی امیه دانسته اند. رسول خدا نیز به مناسبت های مختلف و در مکانهای گوناگون شخصیت های مختلف این خاندان را لعن و نفرین کرده است و چهره واقعی آنان را به مردم نمایانده است. پس بی راه نیست که این خاندان را نفرین شده خدا و پیامبرش بدانیم و بر آنان نفرین بفرستیم و از راه و روش فاسدشان تبری بجوییم.

در زیارت عاشورا هم به طور کلی خاندان بنی امیه را نفرین می کنیم و هم به صورت جداگانه به دو تیره این خاندان یعنی «آل ابی سفیان» و «آل مروان» نفرین می فرستیم. بنی امیه شامل دو تیره «آل ابی سفیان» و «آل مروان» است که حکومت نکبت بارشان با فرزندان ابوسفیان آغاز و با فرزندان مروان به پایان رسید. البته این در صورتی است که خلیفه سوم را از سلسله امویان به حساب نیاوریم. خلیفه سوم یعنی عثمان بن عَفّان که پسر عموی مروان است، اولین نفر از بنی امیه می باشد که به خلافت مسلمانان رسیده است. اما برخی از اهل تسنن به دلیل آنکه او از جمله خلفای راشدین است، او را در سلسله خبیثه اموی به حساب نمی آورند.

بنی امیه بدون احتساب عثمان، 14 خلیفه بودند که سه خلیفه اول از «آل ابی سفیان» و ما بقی از «آل مروان» هستند. آغاز حکومت 90 ساله بنی امیه با خلافت «معاویه پسر ابو سفیان» در سال 41 هجری آغاز و با کشته شدن «مروان حکم» در سال 132 هجری به پایان رسید. البته پس از آن نیز از سال 138 هجری گروهی از بنی امیه بر قسمتی از جهان اسلام یعنی اندلس (اسپانیا) حاکم شدند که حکومت آنان پس از دو قرن با نارضایتی مردم سرنگون گشت.

پیشگویی امام علی علیه السلام در مورد بنی امیه

اگرچه بنی امیه در ستمکاری گوی سبقت را از ظالمان عالم ربوده اند، اما به هیچ کسی بیش از اهل بیت و دوستداران آنها ستم نکردند. در کتاب کنزالعمال (حدیث 31074) که از منابع حدیثی اهل تسنن است می خوانیم که پیامبر خدا فرمود: «پس از من چه رنجها و مصیبت هایى همچون كشتار و آوارگى از سوى بنى امیّه به اهل بیتم وارد آید و در میان خویشاوندان ما، از همه سرسخت تر در بغض و عداوت با ما، بنى امیّه اند و بنى مغیره و بنى مخزوم.»

امیر مومنان علی علیه السلام نیز در بعضى از خطبه‏هاى «نهج‏البلاغه» به بنى امیّه و تباهكارى هاى آنان و مفاسدى كه براى اسلام و مسلمانان به وجود آوردند، اشاره نموده است. خطبه‏هاى 77 و 93 و 98 از این دسته اند.

ایشان در خطبه 93 به صراحت حكومت بنى امیّه را به عنوان بزرگترین و وحشتناكترین فتنه ها بر امّت اسلام معرفى مى كند و آن را فتنه اى كور و تاریک مى داند.

جالب اینجا است که امیر مومنان پایان نکبت بار این دودمان را نیز پیش بینی می کند. ایشان در خطبه 87 نهج البلاغه می فرماید:

«برخى گمان مى‏كنند كه همواره دنیا چون شترى زبان بسته در بند و رام بنی امیه خواهد بود و سود سرشارش را همیشه ارزانیشان خواهد کرد. یا اینکه (گمان می کنند که دنیا) سرچشمه ای است زلال که همیشه به کام آنان خواهد بود و هرگز سایه تازیانه و شمشیرشان از سر این امّت كنار نخواهد رفت.

زهی خیال باطل! كسانى كه چنین مى‏اندیشند در اشتباهند. زیرا سهم بنى امیّه تنها جرعه اى از زندگى شیرین و لذّت بخش است كه مدتى آن را مى مكند و سپس همه آنچه را كه نوشیدند بیرون مى ریزند.»

آری، در طول حکومت نود ساله «بنى امیّه» تنها در دوران چند ساله حكومت «معاویه» دنیا به كام آنان بود. اما پس از آن جز نابسامانى، درگیرى، جابه جایی های سریع و مشكلات بزرگ چیزی برایشان نداشت. برخی از آنان تنها چهل روز و برخی دیگر دو ماه یا شش ماه حکومت کرده اند.

بنابراین همان طور كه امام علیه السّلام پیش بینى کرد، حكومت آنها كوتاه و قسمت عمده آن، ناگوار و آمیخته با انواع ناآرامى ها و بدبختى ها بوده است.

1- الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏4، ص 19.

2- الكافی، ج ‏8، ص 34.

3- الکافی، ج‏4، ص 15.

4- الدر المنثور فی تفسیر المأثور، همان.