تبیان، دستیار زندگی
پیامبران و اولیاى الهى ، نزد خداوند محبوبند، آنها با معرفت ژرف و اعمال خالص خویش نزد او آبرومندند .3 طبیعى است که وساطت و شفاعت و دعاى آنان براى بندگان گرفتار، به اجابت نزدیکتر است ; از این رو، فرزندان یعقوب از پدرشان مى خواهند براى آنها از خداوند استغفا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

توسّل؛ توحید یا شرک؟!


توسّل نه تنها شرک نیست ، بلکه عین توحید است ; زیرا در مسیر فرمانبرى الهى انجام مى گیرد و متوسّل به ولىّ خدا کاملا مى داند، آن بزرگان فقط واسطه فیض اند و مجراى رحمت الهى .


توسل

توسّل به رسول خدا (صلى الله علیه وآله) و اهل بیت نه تنها شرک نیست، بلکه عین توحید است; زیرا از ابعاد توحید، توحید در اطاعت و فرمانبرى خداوند است و کسى که به اولیاى الهى متوسّل مى شود چون فرمان خدا را اطاعت مى کند، در حقیقت از خدا فرمانبردارى کرده است .

متوسّل مؤمن مى داند که هر چه در این عالم تحقّق مى آید و هر جنبشى به وجود مى آید ، با اذن الهى و تحت نظر اوست .

این که مسلمان براى رفع تشنگى به سراغ آب و براى رفع گرسنگى به سراغ نان مى رود و براى درمان از دارو استفاده مى کند، ولى با این حال مى داند که اینها واسطه و عالم اسباب هستند و سیراب کننده واقعى، رافع گرسنگى و درمان گر حقیقى خداوند است ؛ « وَالَّذِى هُوَ یُطْعِمُنِى وَیَسْقِینِ * وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ »1 و اگر به سراغ این امور مى رود ، چون آفریده هاى الهى است و این آثار را خدا در آنها قرار داده است و همه این اشیا به اذن الهى تأثیر گذار است .

توسّل به اولیاى الهى نیز از این قبیل است. ما به فرمان خدا براى بخشش گناهان به سراغ اولیاى الهى مى رویم و براى رفع گرفتارى ها از آنان مى خواهیم براى ما دعا کنند و یا مشکل ما را مرتفع سازند، امّا مى دانیم همه آنها واسطه فیض و مجراى الطاف الهى اند امّا آن کس که رفع مشکل مى کند خداست، همانگونه که سیراب کننده ما خداست .

به بیان دیگر: گاهى خداوند شفاى ما را در داروى شفابخش قرار داده است و گاه در دعاى ولىّ خدا، امّا شفابخش واقعى خود اوست.

آیا متوسّل به پیامبر و اولیای خدا مشرک است؟

باورشیعه این است که چنین شخصى قابل احترام ، شایسته تجلیل ، موحّد واقعى و مؤمن حقیقى است . حتّى مى توان گفت: آن کس که به کار سازى رسول خدا اعتقادى ندارد ، به مدینه مى رود امّا رسول خد(صلى الله علیه وآله)را واسطه قرار نمى دهد و خیال مى کند از آن حضرت کارى ساخته نیست و به توصیه آیه سوره نساء عمل نمى کند ، او نافرمان است و باید از این اعتقاد دست بردارد و از این گناه استغفار کند .

توسّل به رسول خدا (صلى الله علیه وآله) و اهل بیت نه تنها شرک نیست، بلکه عین توحید است; زیرا از ابعاد توحید، توحید در اطاعت و فرمانبرى خداوند است و کسى که به اولیاى الهى متوسّل مى شود چون فرمان خدا را اطاعت مى کند، در حقیقت از خدا فرمانبردارى کرده است

فلسفه توسّل
توسل

گاهى پرسیده مى شود: مگر به درگاه خدا رفتن و از او حاجت خواستن نیازى به واسطه دارد؟ مگر خداوند در قرآن نمى فرماید : « وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ; هنگامى که بندگان من از تو درباره من سؤال کنند (بگو) من نزدیکم! دعاى دعا کننده را به هنگامى که مرا مى خواند، پاسخ مى گویم .» 2

بنابراین ، مى توان به طور مستقیم با خدا سخن گفت، با او نجوا کرد، حاجات خود را از او خواست و مشکل خود را با او در میان گذاشت، دیگر چه حاجتى به واسطه است؟

پاسخ این سؤال آن است که هر چند براى درخواست از خداوند ضرورتى به واسطه نیست ; حضرت حق صداى ما را به راحتى مى شنود و در صورتى که مصلحت بداند حاجات ما را برآورده مى سازد; ولى خود خداوند ، دستور داده و یا مجاز شمرده است که بنده او، صالحان و اولیاى او را واسطه قرار دهد، و از آنها بخواهد برایش دعا کنند و از خداوند بخواهند حاجاتش را برآورده سازد ؛ و این ترغیب الهى مى تواند ـ حداقلّ ـ به دو دلیل باشد :

الف) راهى نزدیک تر براى اجابت

پیامبران و اولیاى الهى ، نزد خداوند محبوبند، آنها با معرفت ژرف و اعمال خالص خویش نزد او آبرومندند .3

طبیعى است که وساطت و شفاعت و دعاى آنان براى بندگان گرفتار، به اجابت نزدیکتر است ; از این رو، فرزندان یعقوب از پدرشان مى خواهند براى آنها از خداوند استغفار نماید و خداوند به مسلمانان گناهکار سفارش مى کند که ـ علاوه بر استغفار خود ـ از رسول خدا بخواهند، تا براى آنان از درگاه خداوند طلب مغفرت نماید .

ب) قدردانى از تلاش هاى طاقت فرسا

به یقین در زندگى خود و یا دیگران شاهد بوده ایم گاه افرادى کارهاى مهم ، حسّاس و تأثیر گذارى براى دیگرى انجام مى دهند ، مثلاً کسى مى بیند معلّمى تلاش هاى طاقت فرسا براى فرزندانش کشیده ، در تعلیم و تربیت آنان خالصانه و بیش از توان خود ، وقت گذاشته و گاه فرزند منحرف و ناسالم او را در مسیر درست قرار داده است و یا پزشکى حاذق با دقّت، مهارت و کمال دلسوزى فرزندش را از خطر مرگ نجات داده است ، و یا همسایه و دوستى ، زن و فرزندش را از دل آتش سوزان با فداکارى تمام ، بیرون کشیده است ; در این صورت، آن معلّم دلسوز، پزشک مهربان و دوست فداکار، چنان محبوبیتى پیدا مى کند که نامه او و یا سفارش و شفاعت او به راحتى مورد قبول واقع مى شود .

اولیاى الهى به ویژه پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) با تلاش هاى فراوانى که براى گسترش توحید و مبارزه با شرک و کفر و بت پرستى انجام داده اند ، مستحق پاداش هاى عظیم الهى شدند که بخشى از این پاداش ها پذیرش استغفار آنان براى گناهکاران ، قبول شفاعت آنان و استجابت دعاى آن بزرگان در حق دیگران است

این توصیه پذیرى نشانه قدر دانى از زحمات تأثیرگذار او است .

دعا و توسل و زیارت

به بیان دیگر: گاه پاره اى از فداکارى ها به گونه اى است که پاداش هاى معمول نمى تواند آن را جبران بکند ; لذا علاوه بر پاداش به خود او، شفاعت و سفارش آن شخص فداکار در حقّ دیگران نیز پذیرفته مى شود ; مى توان گفت ، از جمله پاداش ها، همین است که اعلام شود ، هر گاه فلان شخص براى خطاکاران و گرفتاران شفاعت کند ، من آن را مى پذیرم .

اولیاى الهى به ویژه پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) با تلاش هاى فراوانى که براى گسترش توحید و مبارزه با شرک و کفر و بت پرستى انجام داده اند ، مستحق پاداش هاى عظیم الهى شدند که بخشى از این پاداش ها پذیرش استغفار آنان براى گناهکاران ، قبول شفاعت آنان و استجابت دعاى آن بزرگان در حق دیگران است .

رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) در مسیر بندگى ، انسان سازى و گسترش نداى توحید ، رنج هاى فراوانى را تحمّل کرد; نه تنها خود عبد شایسته اى براى خدا بود، بلکه هزاران تن را به سوى بندگى خدا هدایت کرد و از ره آورد آن تلاش ها در طول تاریخ میلیاردها انسان نداى لا اله الاّ الله را در عالم سر دادند . او زندگى خود را وقف خدمت به بندگان خدا و مبارزه با کفر و شرک نمود و در مسیر مبارزه با دشمنان خدا از هیچ تلاشى فروگذار نکرد . خوشى هاى دنیوى را رها ساخت ، لذّات مادّى را کنار نهاد ، به پیشنهادهاى ثروتمندان قریش جهت دست کشیدن از آرمان توحیدى خود پاسخ منفى داد و رنج هاى اتّهام ، توهین ، تبعید و جنگ را به جان خرید، ولى دست از دعوت الهى خود نکشید .

بسیار بجاست که خداوند براى قدردانى از تلاش هاى آن حضرت ، شفاعت او را براى گناهکاران و گرفتاران بپذیرد و به برکت دعاى او، قحطى و خشکسالى را رفع کند و آلام رنج دیده اى را التیام بخشد و مشکل گرفتارى را مرتفع سازد .

پی نوشت ها :

1- شعراء ، آیه 79 و 80

2- بقره ، آیه 186

3- خداوند درباره عیسى(علیه السلام) مى فرماید: « وَجِیهاً فِی الدُّنْیَا وَالاْخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ ; او در دنیا و آخرت آبرومند است و از مقرّبان الهى است . » (آل عمران ، آیه45)

فرآوری : زهرا اجلال

گروه دین تبیان


منابع : سایت حوزه/ سایت آیت الله مکارم شیرازی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.