خورشید دوم زمین در راه است
باز هم شایعه ای دیگر در دنیای اینترنت انتشار یافته است: انفجار ستارهای میتواند زمین را تا سال 2012 صاحب دو خورشید کند. شایعه ای که بسیاری آن را مرتبط با موضوع قدیمی "پایان دنیا در سال 2012" دانسته اند. اما آیا زمین واقعا دو خورشید خواهد داشت!؟
«انفجار ستارهای میتواند زمین را تا سال 2012 صاحب دو خورشید کند»، «دومین خورشید در راه است»، «ممکن است زمین به زودی خورشید دومی داشته باشد»، «دو خورشید برای زمین»! این تیترهای خبری را دیدهاید؟
به گزارش سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، برخی روزنامهها و سایتهای خبری خارجی با استناد به اظهارات یک استاد فیزیک دانشگاه کویینزلند در گفتوگو با یک سایت استرالیایی، چند روزی است چنین تیترهایی را از احتمال مشاهده دو خورشید در آسمان زمین در پی انفجار ستارهای سرخرنگ و غولپیکر منتشر می کنند. به گفته آنها، این پدیده دیدنی و خیرهکننده ممکن است طی همین یکی دو سال آینده اتفاق بیفتد!
به گفته دکتر براد کارتر، ستاره غولپیکر یدالجوزا یا آلفا-جبار که به ابطالجوزا (Betelgeuse) نیز مشهور است، در آستانه انفجار ابرنواختری است و در صورت انفجار، تحت تاثیر نور بسیار زیاد آن، برای مدتی زمین از دو خورشید برخوردار خواهد بود.
انفجار ستارگان در اثر پدیده ابرنواختر پدیدهای کاملا شناخته شده و معمول در عرصه اخترشناسی است؛ اما نکته قابل تامل در خبر اخیر، رویکرد سایت استرالیایی منبع اولیه خبر و برخی سایتهای انتشاردهنده آن است که با «هالیوودی کردن» و پر و بال دادن به اظهارات کارتر، خبر را به نحوی تنظیم کردهاند که این تصور در مخاطبان کم دقت ایجاد میشود که زمان انفجار این ستاره بسیار نزدیک (سال 2012) خواهد بود؛ رویکردی که شاید چندان بی ارتباط با خرافات مطرح در غرب درباره سال 2012 و فیلمها و قصهپردازیهای صورت گرفته در مورد آن نباشد.
دکتر رضا منصوری، استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف و مجری طرح رصدخانه ملی ایران در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اینکه انفجار ابرنواختری ستارگان به دلیل تحولات درونشان، پدیدهای طبیعی در روند حیات آنها از جمله ستاره یدالجوزا است، اظهار کرد: «مساله مهم این است که زمان این پدیده در ابعاد میلیون سال قابل تخمین است و این که گفته شود چنین پدیدهای مثلا تا سال آینده به وقوع می پیوندد کاملا بی اساس و فاقد مبنای علمی است».
واقعیت این است که فعلا نمیتوان تخمین صحیحی از زمان مرگ باشکوه ابرغول قرمز شانه «شکارچی» داشت و تا آن زمان، طلوع قریبالوقوع خورشیدی دیگر تنها در آسمان وهم گرفته شبهعلم و جنجالهای رسانهای قابل مشاهده است.
وی انتشار چنین خبری را ناشی از بی دقتی در نقل اظهارات فیزیکدان استرالیایی یا تمایل برخی به جنجالسازی به منظور کسب شهرت خواند و بر ضرورت توجه رسانهها به مبانی روزنامهنگاری علمی و پرهیز از نقل مطالب غیرعلمی و شبهعلم تاکید کرد.
یدالجوزا یا ابطالجوزا، ستارهای با قطر 900 برابر خورشید (تقریبا به بزرگی مدار سیاره مشتری، 4 برابر بزرگتر از مدار سیاره زمین به دور خورشید) است که 590 سالنوری از خورشید ما فاصله دارد. رنگ این ستاره نارنجی است و این شبها در آغاز شب، میتوان آن را در افق شرقی دید که بالاتر از سه ستاره کمربند جبار واقع شده و به سادگی قابل تشخیص است.
وضعیت این ستاره غولسرخ سالهاست که برای دانشمندان شناخته شده است. مرگ این ستاره به صورت انفجاری ابرنواختری طی هزاران سال آینده هم دور از ذهن نیست و مطمئنا در صورت وقوع این انفجار با توجه به فاصله نسبتا نزدیک این ستاره به زمین، منظرهای بسیار تماشایی خلق خواهد شد؛ اما واقعیت این است که فعلا نمیتوان تخمین صحیحی از زمان مرگ باشکوه ابرغول قرمز شانه «شکارچی» داشت و تا آن زمان، طلوع قریبالوقوع خورشیدی دیگر تنها در آسمان وهم گرفته شبهعلم و جنجالهای رسانهای قابل مشاهده است.
شایعه پشت شایعه
این اولین شایعه در حوزه علم نجوم نیست و قطعا آخرین آن نیز نخواهد بود. تابستان امسال بود که برای چندمین بار شایعه دو ماه در آسمان به مردم سراسر دنیا ایمیل شد. متنی که در آن گفته می شد ساکنان کره زمین روز پنجم شهریور شاهد حضور دو ماه در آسمان خواهند بود. به جز این دو مورد بحث پایان دنیا در سال 2012 نیز چند وقتی ذهن مردم دنیا را به خود معطوف کرد. افزایش فعالیت بادهای خورشیدی که در دنیای نجوم، امری کاملا معمولی است بهانه ای به دست برخی افراد سودجو داد تا شایعه ای دیگر را به راه بیاندازند. شایعه ای تحت این عنوان: تمام سیستم های مخابراتی دنیا به دلیل افزایش فعالیت های خورشیدی در سال 2013 از کار خواهند افتاد. خبر یافته شدن ستاره ای به اندازه یک کهکشان نیز شایعه دیگری بود که سر و صدای زیادی به راه انداخت.
به نظر می رسد علم نجوم و ستاره شناسی هنوز آنقدر در میان مردم فراگیر نشده است تا بتواند آن ها را در برابر این شایعات واکسینه کند. اگرچه رشد و پیشرفت این علم در دهه های اخیر بسیار چشمگیر بوده است اما تا زمانی که نجوم در میان مردم دنیا نهادینه نشود شاهد این گونه شایعات خواهیم بود.
فرآوری: م.ح.اربابی فر
بخش دانش و زندگی