مهمترین اثر قیام امام حسین علیه السلام
در مورد قیام امام حسین علیه السلام که دارای اهدافی بوده است، ناگزیر اثراتی در جامعه مسلین داشته است. و اثرات آن چیزی نیست که قابل انکار باشد. زیرا بعد از هزار و اندی از این واقعه جانسوز حرکت امام حسین پابرجاست و علم ایشان برافراشته است.
هر هدفی دارای اثریست و یا باید گفت امید هست که اثر مطلوبش را بگذارد. در مورد قیام امام حسین علیه السلام که دارای اهدافی بوده است، ناگزیر اثراتی در جامعه مسلین داشته است. و اثرات آن چیزی نیست که قابل انکار باشد. زیرا بعد از هزار و اندی از این واقعه جانسوز حرکت امام حسین پابرجاست و علم ایشان برافراشته است. عده ای که حضرت را کشتند گمانشان بر این بود که دیگر اثری از او در عالم باقی نمانده است. اما آیندگان با حقیقتی روبرو شدند که ناخودآگاه به تقدیش پرداختند و به عمل او افتخار کردند نه اینکه آنان از پیروان او باشند بلکه چون او بشری بود که در راه حقیقت حاضر شد از بزرگترین سرمایه اش که همان جان آدمیست گذشت و در این راه عزیزترین کسانش را فدا کند؛ به همین خاطر همه انسانهایی که بویی از انسانیت برده اند به اقدام او افتخار می کنند. این است که امام عظیم الشأن فرمود: محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است. و اسلام هم برای تمام انسانهاست.
بزرگان برای قیام امام حسین صلوات الله علیه اهداف متعددی بیان کرده اند؛ این اهداف گرفته شده از کلام خود حضرت از هنگامی است که قصد خروج از مدینه را کردند. در این نوشتار سعی شده است با توجه به زیارت امام حسین علیه السلام در روز اربعین مهمترین هدف و در نهایت والاترین اثر قیام حضرت ابا عبدالله بررسی شود.
برای نجات بندگان خدا از نادانی بذل جان کرد. تا آنان را از سرگردانی در مسیرهای گمراه کننده نجات دهد. این مهمترین اثر قیام آقا ابا عبدالله الحسین است
سازش نکردن با ظالمان زمان
یکی از اهداف قیام امام که برای آزادیخواهان دنیا بسیار آموزنده بوده است سازش نکردن با ظالمان زمان بود؛ این به کرار در جملات حضرت در مدت حدود شش ماهی که به قیام می پرداختند دیده می شود. همانند جمله معروفشان در برابر سپاه عمرسعد در روز عاشورا که فرمود: هیهات منّه ذلّه. (1)
در كتاب احتجاج می نگارد: هنگامى كه لشكر كفر امام حسین(علیه السلام) را محاصره نمودند آن بزرگوار بر اسب خود سوار شد و پس از اینكه مردم را ساكت نمود و حمد و ثناى خداى را بجاى آورد فرمود: ... آگاه باشید زنازاده ای كه پسر زنازاده است مرا بین شمشیر كشیدن و ذلت قرار داده است. هیهات است براى او! هیهات كه من ذلت را بپذیرم! (2)
و اولین جمله ایشان در مدینه در دارالاماره خطاب با والی مدینه ولید بن عتبه آنگاه که خواستند از ایشان به زور بیعت بگیرند اینست که: مثلی لا یباع مثله. (3) هرگز مثل منی با همچو یزیدی بیعت نمی کند. و بدین گونه به تمام انسانها در طول تاریخ پیغام داد که انسان آزاده نباید با انسانهای غوطه ور در مادیات سازش کند. و تاریخ شاهد این قضیه است که قیام امام تا چه حددر این زمینه اثر گذار بوده است.
امر به معروف و نهی از منکر
هدف دیگر حضرت امر به معروف و نهی از منکر بود. همانگونه که امام حسین علیه السلام به برادرش محمدبن حنفیه نوشت: إنّما خرجتُ لطلب الاصلاح فی أمت جدی، أرید أن آمر بالمعروف و انهی عنه المنکر. (4) همانا من قیام کردم تا امر به معروف و نهی از منکر بکنم. و نیز در زیارتی که برای امام حسین(علیه السلام) وارد شده آمده است: أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّكَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْكَر (5) شهادت می دهم که شما امر به معروف و نهی از منکر کردید.
امام خمینی(ره) در این زمینه می فرماید: سیدالشهدا - سلام اللَّه علیه- از همان روز اول كه قیام كردند براى این امر، انگیزهشان اقامه عدل بود. فرمودند كه، مىبینید كه معروف، عمل بهش نمىشود و منكر، بهش عمل مىشود. انگیزه این است كه معروف را اقامه كند و منكر را از بین ببرد، انحرافات همه از منكرات است، جز خط مستقیم توحید هرچه هست منكرات است، اینها باید از بین برود و ما كه تابع حضرت سیدالشهدا هستیم باید ببینیم كه ایشان چه وضعى در زندگى داشت، قیامش، انگیزهاش نهى از منكر بود كه هر منكرى باید از بین برود. (6)
اثر این هدف در جامعه مسلمین بپا خواستن بسیاری از مؤمنان برای انجام این فریضه مهم بود.
در همه این اهداف یک اثری مشترک هست. این اثر بسیار مهم در زیارت اربعین آمده است:
وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیكَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلَالَة.(7)
اسلام را تا حالایى كه شما مىبینید، اینجا ما نشسته ایم، سیدالشهدا زنده نگه داشته است سیدالشهدا- سلام اللَّه علیه- تمام چیز خودشان را، همه جوانان خودش را، همه مال و مَنال، هرچه بود، هرچه داشت- مال و مَنال كه نداشت- هرچه داشت، جوان داشت، اصحاب داشت، در راه خدا داد و براى تقویت اسلام و مخالفت با ظلم قیام كرد
و پایان سخن کلامی از امام راحل: اسلام را تا حالایى كه شما مىبینید، اینجا ما نشسته ایم، سیدالشهدا زنده نگه داشته است سیدالشهدا- سلام اللَّه علیه- تمام چیز خودشان را، همه جوانان خودش را، همه مال و مَنال، هرچه بود، هرچه داشت- مال و مَنال كه نداشت- هرچه داشت، جوان داشت، اصحاب داشت، در راه خدا داد و براى تقویت اسلام و مخالفت با ظلم قیام كرد. [در] مخالف با امپراتورى آن روز، كه از امپراتوریهاى اینجا زیادتر بود، قیام كرد در مقابل او با یك عده قلیل. و با این عده قلیل در عین حالى كه شهید شد، غلبه كرد. غلبه كرد بر این دستگاه ظلم و شكست داد آنها را. ما كه دنباله او هستیم و مجالس عزا از آن وقت، به امر حضرت صادق سلام اللَّه علیه- و به سفارش ائمه هدى- علیهم السلام- ما بپا مىكنیم این مجالس عزا را، ما همان مسئله را داریم مىگوییم؛ مقابل ظلم است، مقابل ظلم ستمكاران. (9)
سید روح الله علوی
بخش سیره و عترت تبیان
پی نوشت ها:
1. الإحتجاج على أهل اللجاج، احمد بن على طبرسى،ج 2، ص300
2. زندگانى حضرت امام حسین علیه السلام، محمد جواد نجفى، ص 15، ناشر: اسلامیه
3. لهوف، سیدبن طاووس، ص 10
4. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار،علامه مجلسى، ج44، ص 329 ناشر: اسلامیه
5. الكافی، شیخ كلینى، ج4، ص 574 ،ناشر: اسلامیه
6. صحیفه نور،ج21،ص : 1
7. تهذیبالأحكام،شیخ طوسى، ج6،ص 113، دارالكتب الإسلامیه تهران، 1365 هجرى شمسى
8. زیارت عاشورا
9.صحیفه نور، ج10، ص: 314
