ورود در سن نامناسب ،ممنوع!
اگر شما صبح‌های زود به سمت محل كارتان حركت می‌كنید، حتما كودكان خواب آلود و بی‌حوصله‌ای را دیده‌اید كه یا در آغوش یكی از والدین یا در صندلی عقب ماشین به سمت مهدكودك در حركت هستند و از این‌كه خواب صبحشان كامل نشده است كلافه‌اند؛ البته این مورد در كودكان كوچك‌تر بیشتر صادق است.كودكانی كه زودتر از سن مهدكودك رفتنشان، وارد آن محل شده‌اند هم مانند خیلی از مسائل دیگر نتیجه اجتناب‌ناپذیر تغییرات در جامعه و مشغول بودن زنان به كار بیرون از خانه پا به پای مردان است.
وقتی مادران شاغل بعد از پایان مرخصی زایمانشان مجبور به ترك خانه و بازگشت به محل كارشان می‌شوند؛ كودكان نیز به ناچار در ساعات كاری مادر، به یكی از مراكز نگهداری از كودكان یا همان مهدكودك‌ها سپرده می‌شوند.
اما این مسأله در مورد كودكانی كه در سن مناسب از امكانات مهدكودك‌ها استفاده می‌كنند می‌تواند بر عكس باشد و یك مهدكودك استاندارد می‌تواند كودك را برای ورود به اجتماعات بزرگتر آماده كند لذا حتی مادرانی كه شاغل نیستند لازم است قبل از به مدرسه رفتن كودك او را با فرستادن به مهدكودك برای این دوره آماده كنند.
كودكانى كه تازه شروع به سخن گفتن كرده‌اند، هنگامى كه با كودكان هم سن و سال خود ارتباط برقرار مى‌كنند و همراه مربى خویش كه صرفا وقت خود را صرف و وقف كودكان كرده است، مى‌توانند پیشرفت قابل توجهى در گفتار و رشد بیانى خویش داشته باشند.
تأثیر محیط مهدكودك در رشد زبانى
از آنجا كه گسترش واژگان كودك اكتسابى است و هر چه كودك در تعامل و ارتباط با اطرافیان باشد، دامنه لغات او نیز گسترش مى‌یابد لذا كودكانى كه در مهدكودك‌ها در كنار كودكان دیگر اوقاتی از روز را سپری می‌كنند، علاوه بر همزبانى با همسالان خود و ایجاد ارتباط با مربى خویش با لغات، واژگان و كلمات متعددى برخورد مى‌نمایند؛ آنها براى بازى كردن مثلا دریافت یك توپ مرتب با دوستان خود ایجاد ارتباط كرده و محرك و پاسخ ایجاد می‌كنند.
كودك براى گرفتن توپ از دوست در مهدكودك احیاناً از لفظ توپ استفاده مى‌كند، از طرف دیگر «من، من»، «مال من است» را از كودك دیگر مى‌شنود و از كودك سوم «بده» را، لذا این كودك در عین حال باسه تلفظ و واژه آشنا شده است: «من»، «توپ» و «بده». در صورتى كه همین كودك در منزل با ارائه و بیان مطلب توپ مفهوم و مطلب مورد نظر خود را به مادرش مى‌فهماند و امكان این‌كه با دولفظ دیگر آشنا شود، بسیار كم یا بعید است.پس كودكانى كه تازه شروع به سخن گفتن كرده‌اند، هنگامى كه با كودكان هم سن و سال خود ارتباط برقرار مى‌كنند و همراه مربى خویش كه صرفا وقت خود را صرف
و وقف كودكان كرده است، مى‌توانند پیشرفت قابل توجهى در گفتار و رشد بیانى خویش داشته باشند.
نظریه‌هاى عمده رشد به فرضیه‌هاى متفاوتى درباره اهمیت تأثیرات محیطى در رشد زبان كودك منجر مى‌شود. نظریه‌پردازان یادگیرى معتقدند كه وجود عامل تقویت‌كننده و مشاهده سرمشق، عوامل تعیین‌كننده مهمى براى رشد زبان هستند؛ لذا كودكان در مهدكودك‌ها مرتب زیرنظر عوامل یادگیرى، ارتباط و تعامل هستند، مى‌شنوند و بیان مى‌كنند و براثر عوامل تقویت‌كننده بى‌شمارى كه به وجود مى‌آید، مجبور به گفت‌وگو مى‌شوند و در نتیجه واژگان و لغات آنها به جهت استفاده در گفتار توسعه مى‌یابد.
مضرات استفاده از مهدكودك برای كودكان زیر 2 سال
مهدكودك با تمام مزایایی كه برای آموزش كودكان در سنین مناسب دارد اما می‌تواند به كودكانی كه در سنین پایین به این مراكز سپرده می‌شوند صدمات جبران‌ناپذیری وارد كند.
دكتر فربد فدایی، روان‌شناس اجتماعی و روانپزشك می‌گوید: اگر كودك در سنین غیر مناسب به مهدكودك فرستاده شود، احساس طرد شدن از سوی مادر می‌كند و حس طردشدگی و دوری از خانواده در شكل‌گیری شخصیت او تأثیر می‌گذارد، بنابراین در این كودكان ممكن است احساس خشم و رنجش و افسردگی ملاحظه شود.
وی همچنین با تأكید بر این‌كه در صورت امكان، كودك توسط مادر نگهداری شود، می‌افزاید: اگر به دلیل شاغل بودن مادر امكان نگهداری از كودك توسط او در سنین پایین وجود ندارد، نگهداری كودك توسط پدربزرگ و مادربزرگ بهتر از سپردن او به مهدكودك است.
دكتر فدایی مقاومت و لجبازی كودك در برابر والدین، عدم وابستگیب كودك به والدین و عدم پذیرش آنها از سوی كودك را از آثار فرستادن كودك به مهدكودك در سنین غیرمناسب می داند و می‌گوید: اما سپردن كودك به مهدكودك بعد از پنج سالگی باعث می‌شود وی ارتباط با همسالان و مهارت‌های اجتماعی را به صورت گسترده‌تر و كامل‌تری بیاموزد و در كل امكانات یادگیری و امكان مستقل شدن برای كودكان، پیش از دبستان در مهدكودك بیشتر است.
بهتر است كودكان تا پایان دو سالگی در محیط خانواده و نزد والدین خود باشند؛ احساس امنیت روانی اولیه و وابستگی‌های عاطفی باید به صورت صحیح و طبیعی در خانواده شكل بگیرد اما از این سن به بعد آنها به تجربه‌های اجتماعی نیز نیاز دارند
اجزای سازنده یك مهد كودك با كیفیت عالی
عوامل متعددی در ارزیابی یك مهدكودك به عنوان مهد مناسب دخیل هستند كه از جمله می‌توان به اندازه گروه(تعداد كودك در یك مكان واحد)،نسبت تعداد مراقب به كودك، آمادگی تحصیلی مراقب یا مربی، تعهد شخصی مراقب به یادگیری و مراقبت كردن از كودكان اشاره كرد. در صورتی كه این ویژگی‌ها مطلوب باشند، كودكان در ارزیابی‌های هوش، زبان و رشد اجتماعی، بهتر عمل می‌كنند؛ همچنین محیط‌های وسیع و مجهز و اقداماتی كه نیازها و تمایلات كودكان پیش دبستانی را برآورده می‌سازند نیز به پیامدهای مثبت كمك می‌كنند.تأثیرپذیری كودكان در مهد به مراتب بیشتر از خانه و خانواده است. اگر مربیان، افرادی آموزش دیده، كارآمد و متخصص در زمینه تربیت كودكان باشند خواهند توانست به بهترین شكل ممكن كودكان را تربیت كنند و برعكس در برخی از مهدكودك‌ها، رفتار نادرست مربیان با كودكان، زمینه‌ساز بروز رفتارهای غیراخلاقی از سوی كودكان شده است.
برخی مهدكودك‌ها، سالانه چند بار، دوره‌های آموزشی برای مربیان خود ترتیب می‌دهند و طی آن شیوه‌های نوین تربیت را به آنان آموزش می‌دهند، از این‌رو والدین باید در انتخاب مهد دقت بسیار به خرج دهند و كودكان را به دست مهدها و مربیانی بسپارند كه اطمینان كافی در مورد نحوه آموزش آنها داشته باشند.البته بهتر است كودكان تا پایان دو سالگی در محیط خانواده و نزد والدین خود باشند؛ احساس امنیت روانی اولیه و وابستگی‌های عاطفی باید به صورت صحیح و طبیعی در خانواده شكل بگیرد اما از این سن به بعد آنها به تجربه‌های اجتماعی نیز نیاز دارند.
دكتر سیما فردوسی نیز معتقد است: در مهد كودك، مربیان وظیفه بسیار مهمی به عهده دارند زیرا نقش جانشین مادر را برای كودك ایفا می‌كنند و با توجه به این تعریف، مربی باید بتواند اضطراب كودك را تخفیف و به او امنیت بدهد و او را كنترل كند. اگر مهدكودكی دارای ویژگی‌های لازم باشد و تنها از كودك نگهداری نكند بلكه به نیازهای او نیز توجه داشته باشد و رشد كودك و شرایط فردی او را در نظر بگیرد و درباره برنامه خواب، بازی، تغذیه، استراحت كافی و فعالیت‌هایی كه مناسب سن كودك باشد، تدابیر لازم اندیشیده باشد و محیط امنی برای كودكان ایجاد كند، می‌توان پیشنهاد كرد كه والدین حتما فرزندشان را به چنین مهدكودكی بسپارند.
رعایت نكات ضروری از سوی والدین
اگر كودك در دور ماندن از مادر یا خانواده دچار ناسازگاری می‌گردد باید سعی كنید تا این استقلال را بتدریج به او بیاموزید، درست است كه این كار زمان بر است اما اگر لازم باشد باید ابتدا ساعات اندكی را برای ماندن در نظر بگیرید، او را همراهی كنید، هر چند ساعت به او سری بزنید، پایداری او را تشویق كنید و از طریق قصه، مهارت‌های لازم را به او آموزش دهید.
والدین باید توجه داشته باشند كه اگر كودكشان مدتی را در مهد چشم به راه آمدن آنها بماند، دچار نوعی هیجان می‌شود كه برایش آزاردهنده است و شاید به این فكر بیفتد كه فراموشش كرده‌اند و دیگر دنبالش نخواهند آمد، این نگرانی كودك اهمیت زیادی دارد و باید از بروز آن جلوگیری كرد.كودكانی كه زمان زیادی را در مهدكودك به سر می‌برند، غمگین و ترسو هستند اما این مشكل تا سن آمادگی از میان خواهد رفت.
همچنین تحقیقات نشان داده است كه كودكانی كه بیش از سی ساعت در هفته را در مهدكودك می‌گذرانند، در ناهنجاری‌های رفتاری همچون جنگ و دعوا، رذالت، بیرحمی، حمله و نیز رفتارهای نامناسبی چون جدال، پرتوقعی و پرحرفی «نمره بیشتری» می‌آورند و آموزگاران آمادگی و مادران این كودكان، از آنها به عنوان كودكان تهاجمی، بهانه‌گیر، نترس، دردسرآفرین و افرادی كه باید خواسته‌هایشان به سرعت عملی شود، یاد می‌كنند.
محققان هنوز نتوانسته‌اند دلیل این رفتارها را دقیقا مشخص كنند اما برخی، علت مشكلات رفتاری این كودكان را خستگی والدین بر اثر كار و عدم توجه به كودك یا عدم توجه مسؤلان مهدكودك‌ها عنوان می‌كنند.
پس اگر می‌خواهید این‌گونه رفتارها را تقلیل دهید، بهتر است از مدت زمانی كه كودك در مهدكودك می‌گذراند، بكاهید.
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع : جام جم آنلاین – نویسنده : الهام طباطبایی
مقالات مرتبط:
