تبیان، دستیار زندگی
سفر به ونیز یکز از جوایز اولین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بود. اما در دومین دوره برگزاری این جشنواره جایزه سفر را حذف کردند و در سومین دوره هم از جایزه سفر به ونیز خبری نیست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سفر به ونیز چه شد؟

جشنواره ونیز


سفر به ونیز یکز از جوایز اولین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بود. اما در دومین دوره برگزاری این جشنواره جایزه سفر را حذف کردند و در سومین دوره هم از جایزه سفر به ونیز خبری نیست


سفر هنرمندان به جشنواره ونیز

سفرهای مطالعاتی برای هنرمندان رشته‌های مختلف تجسمی، فرصت مغتنی است برای افزودن به تجربیاتشان و نیز برای معرفی هرچه بیشتر و بهتر هنرمندان ایرانی. شاید به همین دلایل بود که در اولین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، برگزارکنندگان جشنواره سفر به ونیز را به عنوان جایزه نفر اول هر رشته در این جشنواره در نظر گرفتند. اما محمود شالویی رئیس مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد و رئیس شورای سیاست‌گذاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر در نشست خبری دومین جشنواره هنرهای تجسمی فجر اعلام کرد جایزه سفر به ونیز حذف شده است.

البته شالویی در این باره توضیح داد که رقم جایزه کاهش پیدا نکرد بلکه، شکل آن تغییر کرد. شالویی در این باره گفت: تمام جوایز جشنواره به صورت نقدی پرداخت می‌شود تا هم پرداخت آن با سرعت بیشتری صورت بگیرد و هم هنرمندان از این جایزه برای تولید اثر هنری بهره بگیرند.

همچنین او توضیح داد که در اولین جشنواره، برگزیدگان آنقدرها که باید از جایزه سفر به ونیز استقبال نکردند چرا که این سفر برای برخی مقدرو نبوده و برخی هم علاقه‌ای به آن نداشتند و یا امکان بهره‌وری از این سفر یک هفته ای برای هنرمندان وجود نداشته است. با همه اینها او گفته بود که تعریف پروژه سفر مطالعاتی برای برگزیدگان، در کنار دریافت جوایزنقدی، کاملا منتفی نشده و  همچنان در حال بررسی است.

اما از سال گذشته که دومین جشنواره برگزار شد تا امسال که در آستانه برگزاری سومین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر هستیم، این بررسی به نتیجه نرسیده و در این دوره هم از سفر به ونیز خبری نیست.

آن دسته از هنرمندانی که به واسطه برگزیده شدن در نخستین جشنواره هنرهای تجسمی فجر امکان حضور در جشنواره ونیز برایشان فراهم شده بود درباره استقبال نکردن از این سفر گفته‌اند که دفتر هنرهای تجسمی فجر تنها بخشی از امکانات سفر را در اختیارشان قرار می‌داد و برای آنها مقدور نبود که مابقی هزینه‌ها و امکانات را برای این سفر فراهم کنند.

این در حالیست که بسیاری از هنرمندان معتقدند جایزه سفر به ونیز امکان خوبی است که جشنواره می‌تواند در اختیار هنرمندان قرار بدهد. به عنوان نمونه جمشید حقیقت‌شناس، رئیس انجمن نقاشان در این باره می‌گوید : انجام این مسافرت‌ها برای فرهنگ‌سازی قبلا متداول بود. از حدود 5 ، 6 سال پیش كمك هزینه‌ای برای هنرمندان ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین می‌شد و هنرمندان امكان سفر به این جشنواره‌های هنری را داشتند، جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز جایزه سفر به ونیز را داشت اما دیگر مدتی است این امکان برای هنرمندان ایجاد نمی شود.

به گفته حقیقت‌شناس، آن دسته از هنرمندانی که از توان مالی بهتری برخوردارند این امکان وجود دارد که به ایتالیا سفر کنند و جشنواره ونیز را از نزدیک ببینند اما بیشتر هنرمندان به دلیل مشکلات مالی این فرصت را پیدا نمی‌کنند.

به اعتقاد این هنرمند، حضور هنرمندان همه دنیا در جشنواره ونیز یک امر متداول و ضروری است. معمولا تشکل‌های هنری در هز کشوری این زمینه را برای هنرمندان فراهم می کنند اما انجمن نقاشان ایران بدون حمایت وزارت ارشاد نمی‌توانند چنین امکانی را در اختیار نقاشان قرار بدهد.

همچنین آن دسته از هنرمندانی که به واسطه برگزیده شدن در نخستین جشنواره هنرهای تجسمی فجر امکان حضور در جشنواره ونیز برایشان فراهم شده بود درباره استقبال نکردن از این سفر گفته‌اند که دفتر هنرهای تجسمی فجر تنها بخشی از امکانات سفر را در اختیارشان قرار می‌داد و برای آنها مقدور نبود که مابقی هزینه‌ها و امکانات را برای این سفر فراهم کنند.

تارخچه بی‌ینال ونیز

دوسالانه یا جشنواره ونیز یکی از بزرگترین رویدادهای هنری جهان است. در این جشنواره آثار هنرمندان سراسر دنیا به نمایش در می‌آید. بی‌ینال ونیز را اولین بار  شهر ونیز «ریکاردو سلواتیکو» طراحی و برگزار کرد. او ت طرح ایجاد «نمایشگاه دوسالانه هنرایتالیا» را در انجمن شهر ونیز در تاریخ 19 آوریل 1893 به تصویب رساند و در آغاز تنها هنرمندان ایتالیایی در این بی‌ینال حضور پیدا کردند. اما کمی بعد انجمن شهر ونیز تصمی گرفت بخشی از این نمایشگاه را به آثار هنرمندان خارجی اختصاص دهد و به همین منظور  یک هیات گزینش و داوری نیز برای انتخاب و ارزیابی آثار تشکیل داد.

در آن زمان کتابخانه کوچک انجمن شهر، دفتر این جشنواره بود و اقتصاددان و محققی به نام « آنتونیو فرادلتو» به عنوان دبیر جشنواره انتخاب شد. اما هنوز این بی‌ینال نیاز به مکان مناسبی برای نمایش آثار هنرمندان داشت به همین دلیل در زمستان 1895 طرح ساخت نمایشگاه ونیز در باغ سلطنتی به اجرا گذاشته شد. «انریکو ترویسا ناتو» معمار ایتالیایی، ساختمان این نمایشگاه را طراحی کرد و «ماریوس د ماریا» نمای نئوکلاسیک ساختمان را ساخت. به این ترتیب بی‌ینال ونیز کارش را به صورت بین المللی ادامه داد و در اولین دوره توانست بیش از دویست هزار نفر را به تماشای آثار رسیده به این جشنواره ترقیب کند.

جشنواره ونیز

همزمان با رونق بی‌ینال ونیز «گالری هنر مدرن» نیز افتتاح و مدیریت آن به دبیر بی‌ینال ونیز سپرده شد. در سال 1948 نمایشگاه بین‌المللی هنر بازگشایی شد. این اولین دوره نمایشگاه پس از جنگ و سقوط فاشیسم در ایتالیا بود.

دبیرکل جشنواره و مورخ هنر «رودولفو پالوچینی» فعالیت خودش را با ارائه آثار هنرمندان امپرسیونیست به پیشنهاد «روبرتو لانگی» و تعدادی از هنرمندان بزرگ مانند  «مارک شاگال»، «پل کله»، «ژرژ براک»، «دلو» ، «انسر» و «رنه ماگریت» آغاز کرد.

همچنین در این دوره مروری بر آثار پیکاسو توسط «گوتوزو» برگزار شد. علاوه براین، دبیریکل جشنواره از«پگی گوگنهایم» مجموعه دار ونیزی دعوت کرد تا کلکسیون مشهورش در نیویورک را در ونیز به نمایش بگذارد.

حالا بی‌ینال ونیز بعد از بیشتر از یک قرن فعالیت، مهمترین سازمان فرهنگی معتبر در دنیا شناخته شده است و  توانسته بر هنر جهان تاثیر بگذارد. از ایران نیز هنرمندانی به این بی‌ینال دعوت شده‌اند که از آن جمله می توان به سهراب سپهری، پرویز تناولی، محسن وزیری مقدم، حسین خسروجردی، احمد نادعلیان و بهروز دارش اشاره کرد.

ایران در جشنواره ونیز

ایران پس از انقلاب اسلامی برای اولین بار با همت و پی‌گیری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در رم و موزه هنرهای معاصر تهران موفق به حضور در پنجاهمین دوره دوسلانه ونیز در سال 1382 شد. بعد از آن در در سال 1384 دومین و آخرین پاویون ایران در ونیز برپا شد و دو هنرمند جوان ایرانی، بیتا فیاضی و ماندانا مقدم در این دوسالانه حاضر شدند. اما در سال 1386 ایران در این دوسالانه شرکت نداشت و در سال 1388 نیز سه هنرمند به بی‌ینال فرستاده شدند اما همچنان جشنواره ‌هنرهای تجسمی برگزیدگان خود را به این بی‌ینال اعزام نخواهد کرد و  انجمن‌های هنری هم این امکان را ندارند که بر اساس انتخاب‌های کارشناسانه هنرمندانی را به این بی‌ینال اعزام کنند.


سیما مهاجری

بخش هنری تبیان