" دل " را " گِل " نکنیم
نشستن بر پای درس و سخن بزرگان و عالمان ، از راه هایی است که می تواند ما را سریع تر و صحیح تر به مقصد نهایی که همان سعادت دنیا و آخرت است ، برساند .
اینک برای این مهمّ به گوشه ای از سخنان عالم بزرگ ،حضرت آیت الله جوادی آملی می نشینیم ؛
- تهذیب نفس
در حقیقت تهذیب نفس ،سیر به سوی « مکانت برتر » است ، نه مکان بالاتر .
مسافت و مسیر آن را باید در نهان و نهاد آدمی جستجو کرد نه در بیرون هستی او .
- ترک رذایل و اجتناب از آن
« تخلیه » ، یعنی خالی کردن نفس از رذایل اخلاقی است و بر« تحلیه » یعنی آراستن نفس به زیور فضایل اخلاقی مقدم است .
چرا که تا نتوانیم خود را از نا پاکی ها پاک کنیم ، جایی برای رشد خوبی ها و پاکی ها وجود نخواهد داشت .
- سیر و سلوک عبد به سوی خدا
حرکت و صعود به سوی خداوند ، سیری عمودی است نه افقی و منظور از عمودی ، عمودی در هندسه الهی است نه در هندسه طبیعی ؛ به عبارتی این حرکت ، به معنای به مکانت ومقام و ارزش برتر راه یافتن است نه به مکان برتر رفتن .
- اعتراف به ناقص و تهی بودن
انسان باید توجه کند که ناقص است و باید کامل شود و مسافر است و به زاد وراحله و راهنما نیاز دارد و بدیهی است که اگر کسی غافل باشد و نداند مسافر است در جای خود خواهد ماند و هیچ حرکت و انگیزه ای برای جنبش نخواهد داشت.
اگر نداند که مسافر است ، هیچ تلاشی برای به دست آوردن آذوقه برای سفر نخواهد کرد .
- غفلت از خدا و آیات او با تهذیب روح سازگار نیست
انسان غافل ، ناخواسته و بدون آنکه متوجه شود به دام گناه می‌افتد ، چرا که در خود بذر گناه را کاشته و روز به روز آن را آبیاری می کند . هرچه انسان را از خدا باز بدارد ، مایه سرگرمی اوست و انسانِ دنیازده ، مهذّب نیست ؛ خواه این دنیا «مال » دولتمند باشد یا « علم » دانشمند.
- عبادت مؤثّر
عبادت آنگاه در تهذیب روح و تزکیه جان مؤثر است که عبادت‌کننده به مضامین آن ، عارف و معتقد باشد ، اما اگر عبادت‌کننده در متن عبادت غفلت کند وتنها به جسم عبادت تکیه کرده و به الفاظ بسنده کند ، دیگر راهی برای تزکیه او نیست. وقتی بر روی آینه ی وجودی انسان غباری از تاریکی ها و کثیفی ها پوشانده شود ، دیگر آینه چیزی را نشان نخواهد داد .
- توبه ، پادزهر گناه است
اهل معرفت چون گناه را سم می‌دانند ، توبه ، کفارات و حسنات و انجام کارهای خیر را پادزهر معرفی کرده‌اند که زهر را شست‌وشو می‌کند و ازبین می‌برد .
ممکن نیست انسان مسموم بتواند به مقصد خود راه پیدا کند ، به همین‌جهت باید پیش گیری کند و قبلاً به کفاره ، توبه ، حسنات و... آن زهرها را شسشو داد تا بتوان انسانی پاک و مطهر شده و به خدای صمد راه پیدا کرد.
- سخت ترین و بدترین دشمن ،دشمن داخلی است
بدترین دشمنِ سعادت و رستگاری آدمی ، نفس خودبین و هوس‌مدار اوست .
قبل از مبارزه با دشمن بیرون ، باید در سایه تهذیب نفس ، درون را رام کنیم و این همان جهاد اکبر است.
- نصحیت پذیری و حق‌گرایی ، نشانه انتخاب راه درست ، و داشتن روح پاک است
اگر نصیحت پذیری یا حتی شنیدن نصیحت برای ما دشوار باشد و به ذائقه ما تلخ آید، نشانه آن است که بیماریم ، همان‌طور که اگر بیمار باشیم در مورد میوه یا غذای شیرین احساس تلخی میكنیم.
- بازاری که تنها خریدار گم شدگان است !
در بازار انسان‌فروشی ،شیطان تنها خریدار گم‌شدگان است و کاری با انسان‌های صالح ندارد .
هر قطره اشکی که از چشم بنده صالح فرو می‌ریزد ، سیلی خانه خراب کنی برای شیطان و هر قدم خیری که عبد صالح برمی‌دارد ، تیری به سینه و چشم اوست.
- مراقب نعمت الهی باشیم !
کسی که توفیق تهذیب روح پیدا کرد ، باید بداند که نعمت الهی نصیبش شده و باید حق و قدر این نعمت را با استمرار بر جنگ با شیطان درون حفظ کند.
- بزرگترین دشمن آدمی!
شیطان ، بزرگترین دشمن انسان است. در برابر او که مانع و رهزن سیر آدمی به سوی خداست ، باید صف‌آرایی کنیم و با همه ساز و برگ نظامی خود به جنگ او برویم ، اگر چنین کردیم جانمان تزکیه می شود و درجاتمان بالاتر می‌رود.
-دنیا ، تنها ابزار سرگرمی است
- تعلّق به دنیا را رها کنید!
مهمترین و بزرگترین مانعی که بر سر راه انسان سالک قرار دارد ، تعلّق به دنیاست .
تا دل غبارروبی نشود و مانع برطرف نگردد ، خورشید کمال نمی‌تابد و گوهر وصل نمی‌درخشد.
- غبار روح را پاک کنیم
راه قطع علایق از غیرخدا ، راهی است که پیمودن آن مایه تزکیه نفس و نزاهت روح است و انصراف از آن مایه تیرگی روح ، هر علاقه‌ای که به غیرخدا باشد غباری بر روح است و جان غبارآلود ، راهی به حریم خدا ندارد.
- " دل " را " گِل " نکنیم!
کسی‌که حقیقت و ارزش خود را بشناسد ، می‌داند که ارزش جانِ آدمی به معارف الهی است. دلی که معرفت خدا و اولیای او در آن نیست « گِل » است نه « دل »، و آن‌کس که دارای چنین گوهری نباشد ، انسان نیست.
