مهمترین راه برای فقرزدایی

راه نجات از فقر و تنگدستی (2)

(پاسخ به شبهات و سوالات دینی)

در قسمت قبل سعی شد با محور قرار دادن آموزه های دینی، عوامل فقر شناسایی و معرفی شوند. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که مهمترین عامل فقر، گناه است و بی تقوایی شایع ترین علتی است که مردم را دچار فقر و تنگدستی می کند. در همین رابطه با کمک از روایات به چند گناه تاثیر گذار نیز اشاره کردیم.

و اکنون به ادامه آن رفتارهای فقرآور می پردازیم. با این تذکر که این اعمال جزء گناهان محسوب نمی شوند اما بر اساس روایات در تنگدستی مردم تأثیر گذارند.

1. نداشتن مدیریت اقتصادی در زندگی

امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود: تَرْكُ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ یُورِثُ الْفَقْر ¹؛ اینکه انسان در زندگیش مدیریت اقتصادی نداشته باشد سبب خواهد شد که او در دام فقر گرفتار آید. این همان تناسب خرج با دخل است که ما در فارسی داریم.

2. حرص زدن علنی

امیر المومنین علی علیه السلام فرمود: إِظْهَارُ الْحِرْصِ یُورِثُ الْفَقْرَ ²؛ حرص و ولع نشان دادن به مال و منال دنیا، سایه فقر را بر زندگی حریص می گستراند.

3. خوردن چیزی در حال جنابت

و نیز حضرت فرمودند: الْأَكْلُ عَلَى الْجَنَابَةِ یُورِثُ الْفَقْرَ ³؛ یکی دیگر از رفتارهای فقرآور خوردن غذا و یا هر خوراکی دیگری در حال جنابت است.

4. خوردن چیزی در دستشویی(توالت)

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: أنَّ الأَكلَ عَلَى الخَلاءِ یُورِثُ الفَقرَ ⁴؛ خوردن غذا و یا هر خوردنی دیگر در دستشویی(توالت) موجب فقر است.

در مقابل به کارهایی توصیه شده است که عمل به آنها بساط فقر را از زندگی برچیده و باعث افزایش رزق و روزی می شوند. این امور به دو قسم تقسیم می شوند. یک قسم، ادعیه و اذکاری است که از اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده اند و ما آنها را در همین قسمت ذکر خواهیم کرد. قسم دوم رعایت برخی امور است که ما بیان آنها را به بخش سوم این مقاله موکول می کنیم.

امام باقر علیه السلام فرمود: هر کس بعد از نماز صبح بگوید: «سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»6 خداوند متعال او را از فقر محافظت می کند

ادعیه و اذکاری که برای رفع تنگدستی و زیادشدن روزی مفیدند:

1. امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس 30 بار در روز «سبحان الله» بگوید خداوند تبارک و تعالی 70 نوع بلا را از او دور می کند که کمترین آن فقر است.

2. امام باقر علیه السلام فرمود: هر کس بعد از نماز صبح بگوید: «سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»⁶ خداوند متعال او را از فقر محافظت می کند.

3. امام باقر علیه السلام فرمودند: خواندن «آیةالکرسی» این اثر را دارد که خداوند هزار گرفتاری دنیوی و هزار سختی اخروی را از خواننده اش برطرف می کند. کمترین اثر آن در دنیا رفع فقر است و بعد از دنیا برطرف شدن عذاب قبر خواهد بود. ⁷

4. امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس30 بار بگوید «سُبْحَانَ اللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ» بی نیازی به او رو کرده و فقر از او روگردان می شود.⁸

5. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: اگر فقر، زندگی را بر کسی تنگ کرد « لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ

الْعَظِیمِ» را بسیار بگوید. ⁹

7. شخصی از صحابه رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نزد ایشان آمد و خبر بیماری و فقر خود را به عرض حضرت رساند. آن پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله و سلم از او پرسید آیا می خواهی دعایی به تو بیاموزم که اگر بخوانی خداوند متعال درد و فقر را از برطرف می سازد؟ پاسخ داد: پدر و مادرم به فدایت چرا که نخواهم. آنگاه حضرت به آموخت که بگوید لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لا یَمُوتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ شَرِیكٌ فِی الْمُلْكِ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِیراً  ¹⁰

تذکر:

در پایان قسمت دوم یادآوری این نکته ضروری است که این اذکار و دعاها همگی بعد از آن اصلِ اساسی ترک گناه و معصیت کارآیی خواهند داشت؛ اصلی که در مقاله پیشین مفصل به آن پرداختیم. این فکر هم فکر غلطی است که می گویند از یک سو  زندگی آلوده به حرام و  خالی از عبادت داشته باشیم آنگاه سعی کنیم با توسل به این اذکار فقر و آثار آن را به کلی از زندگیمان محو کنیم. هرگز اینگونه نیست!

این بخش را با پرسش و پاسخی از حضرت آیت الله العظمی مظاهری دامت برکاته به پایان می بریم.

فردی از محضر ایشان پرسیده است:

مدتی است هر چه می کنم از دست قرض راحت نمی شوم و این قرض را نداده به دام قرض دیگری می افتم، هنگام قرض گرفتن شدیداً اذیت می شوم؛ و اینکه از لحاظ روزی هم به سختی دچار شده ام و ادعیه ای که وارده شده می خوانم ولی اثری نمی بینم. از محضر جنابعالی تقاضا دارم راهکاری مرحمت بفرمائید که در مشکلات بخصوص مشکلات و درماندگی های مادی زود اثر باشد.

ایشان در پاسخ مرقوم داشته اند:

اگر گناه در زندگی شما نباشد و این ذکر را «اَللّهُمَّ اَغنِنِی بِحَلالِکَ عَن حَرَامِکَ وَ بِفَضلِکَ عَمَّن سِواکَ» را زیاد بگوئید، نجات پیدا می کنید. ¹¹

1- الخصال، ج‏2، ص505

2- همان

3- همان

4-  عوالی‏اللآلی، ج 2، ص 189

5 - امالی صدوق(ره)، ص55، مجلس13: مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ كُلَّ یَوْمٍ ثَلَاثِینَ مَرَّةً دَفَعَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَنْهُ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ الْبَلَاءِ أَدْنَاهَا الْفَقْر

6- همان

7-  همان، مجلس 21

8- همان، مجلس 47

9-همان، مجلس 82

10-أمالی المفید، ص: 229

11- پایگاه اطلاع رسانی معظم له