فن سخنوري 10

علاوه بر رعايت (بايدها)ي سخنراني، (نبايدها) يي نيز وجود دارد که سخنران بايد از آنها اجتناب کند.

رعايت اين قواعد در کنار اسلوب هاي (بايستگي) که در مقاله گذشته بدان اشاره شد، خود به عنوان اهرمي قوي و تنومند، مي تواند سخنراني شما را به حد و اندازه قابل توجهي برساند.

ب: نبایدها

1 ـ بدون مناسبت و آمادگی، به صورت تصنعی وارد مباحث علوم روز و فنّی نشوید.

اگر خطیب بر یک مطلب علمی احاطه داشته باشد و با رعایت تناسب آن مطلب با محتوای سخن و مقام جلسه بدان استشهاد کند، نیکو است. گاهی دیده می شود در محفلی که استادان دانشگاه نشسته اند، سخنران می خواهد در موضوع مورد تخصص آن ها و خارج از تخصص خودش مطلبی بگوید، طبیعی است که احتمال لغزش در این جا زیاد است.

(نکته ديگر اين است که واقعا در بسياري از موارد، هيچ لزومي به ورود در عرصه تخصص مخاطبين وجود ندارد. پرواضح است، مخاطبي که با تخصص خودش پاي سخنراني شما‌ مي‌نشيند، در رشته خود، تخصص بسيار بيشتري از سخنران دارد، و او آمده است تا از فن و علم سخنران در رشته خودش استفاده کند)

2 ـ بالاتر از سطح درک و نیاز مخاطب سخن نگوئیم.

(مسلم است که براي يک دانش آموز دبستاني، طرح مباحث پيش دانشگاهي بجز خستگي و ملالت اثر ديگري ندارد. در هنگام سخنراني نيز، لازم است مطابق سطح و درک مخاطب، مطالب ايراد شود.

از سوي ديگر بيان مطالب بايد به قدر نياز باشد، چرا که بيش از اين مقدار سخن گفتن، علاوه بر خستگي خود سخنران، مخاطب را نيز ملول کرده و از درک صحيح مطالب جلوگيري مي‌کند.)

3 ـ از این شاخه به آن شاخه نپریم که چیزی در دست شنونده باقی نمی ماند.

(متاسفانه  اين آفت بسياري از سخنراني هاست. مخاطب در انتهاي سخنراني از بيانات خطيب بهره اي نمي‌برد. نظام‌مند نبودن، بي نظمي در اسلوب محتوايي سخن، و همچنين آشفتگي مباحث، به جز خستگي و ملالت، هيچ ثمره اي براي شنونده نخواهد داشت.

چه بسا خطيب عالمي که به علت عدم رعايت اين مساله، از نظر شنوندگان، سخنراني است که بنيه علمي شايسته‌اي ندارد. )

4 ـ از حرف های کهنه و خرافی پرهیز کنیم.

مطالبی که پذیرش آن دشوار است ـ ولو این که با استدلال های پیچیده ای قابل توجیه باشد ـ و مطالب دور از ذهن را حتّی الامکان بیان نکنیم. مخصوصا برای جوان ها، دانش آموزان و دانشگاهیان نباید مطالبی را گفت که همراه با یک فایده، چندین ضرر دارد و سؤالات فرعی ایجاد می کند.

(بعلاوه بيان برخي مباحث ديني که ظرفيت بالايي را مي‌طلبد، احتياج به درايت سخنران دارد. بيان اين مطالب در بسياري از موارد نه تنها ضروري نيست بلکه مي تواند مشکلات و عواقب جدي به همراه داشته باشد که حل آن کار چندان مشکلي نيست)

منبع:

برگرفته از پايگاه حوزه علميه

محمد حسين امين - گروه حوزه علميه تبيان