توبه ، پادزهر گناهان
توصیه هایی از حضرت آیت الله جوادی آملی
نشستن بر پای درس و سخن بزرگان و عالمان ، از راه هایی است که می تواند ما را سریع تر و صحیح تر به مقصد نهایی که همان سعادت دنیا و آخرت است ، برساند .
اینک برای این مهمّ به گوشه ای از سخنان عالم بزرگ ،حضرت آیت الله جوادی آملی می نشینیم ؛
- تهذیب نفس
در حقیقت تهذیب نفس ،سیر به سوی « مكانت برتر » است ، نه مكان بالاتر .مسافت و مسیر آن را باید در نهان و نهاد آدمی جستجو کرد نه در بیرون هستی او .
- ترك رذایل و اجتناب از آن
« تخلیه » ، یعنی خالی كردن نفس از رذایل اخلاقی است و بر« تحلیه » یعنی آراستن نفس به زیور فضایل اخلاقی مقدم است .1چرا که تا نتوانیم خود را از نا پاکی ها پاک کنیم ، جایی برای رشد خوبی ها و پاکی ها وجود نخواهد داشت .
- سیر و سلوك عبد به سوی خدا
حرکت و صعود به سوی خداوند ، سیری عمودی است نه افقی و منظور از عمودی ، عمودی در هندسه الهی است نه در هندسه طبیعی ؛ به عبارتی این حرکت ، به معنای به مكانت ومقام و ارزش برتر راه یافتن است نه به مكان برتر رفتن .
- اعتراف به ناقص و تهی بودن
انسان باید توجه كند كه ناقص است و باید كامل شود و مسافر است و به زاد وراحله و راهنما نیاز دارد و بدیهی است كه اگر كسی غافل باشد و نداند مسافر است در جای خود خواهد ماند و هیچ حرکت و انگیزه ای برای جنبش نخواهد داشت.2اگر نداند که مسافر است ، هیچ تلاشی برای به دست آوردن آذوقه برای سفر نخواهد کرد .
- غفلت از خدا و آیات او با تهذیب روح سازگار نیست
انسان غافل ، ناخواسته و بدون آنکه متوجه شود به دام گناه می‌افتد ، چرا که در خود بذر گناه را کاشته و روز به روز آن را آبیاری می کند . - عبادت مؤثّر
عبادت آنگاه در تهذیب روح و تزكیه جان مؤثر است كه عبادت‌كننده به مضامین آن ، عارف و معتقد باشد ، اما اگر عبادت‌كننده در متن عبادت غفلت كند وتنها به جسم عبادت تکیه کرده و به الفاظ بسنده کند ، دیگر راهی برای تزكیه او نیست. وقتی بر روی آینه ی وجودی انسان غباری از تاریکی ها و کثیفی ها پوشانده شود ، دیگر آینه چیزی را نشان نخواهد داد .
- توبه ، پادزهر گناه است
اهل معرفت چون گناه را سم می‌دانند ، توبه ، كفارات و حسنات و انجام كارهای خیر را پادزهر معرفی كرده‌اند كه زهر را شست‌وشو می‌كند و ازبین می‌برد .ممكن نیست انسان مسموم بتواند به مقصد خود راه پیدا كند ، به همین‌جهت باید پیش گیری کند و قبلاً به كفاره ، توبه ، حسنات و... آن زهرها را شسشو داد تا بتوان انسانی پاک و مطهر شده و به خدای صمد راه پیدا کرد. 3
- سخت ترین و بدترین دشمن ، دشمن داخلی است
بدترین دشمنِ سعادت و رستگاری آدمی ، نفس خودبین و هوس‌مدار اوست .قبل از مبارزه با دشمن بیرون ، باید در سایه تهذیب نفس ، درون را رام كنیم و این همان جهاد اكبر است. 4
- نصحیت پذیری و حق‌گرایی ، نشانه انتخاب راه درست ، و داشتن روح پاك است
اگر نصیحت پذیری یا حتی شنیدن نصیحت برای ما دشوار باشد و به ذائقه ما تلخ آید، نشانه آن است كه بیماریم ، همان‌طور كه اگر از میوه یا غذای شیرین احساس تلخی كردیم. 5
- بازاری که تنها خریدار گم شدگان است !
در بازار انسان‌فروشی ،شیطان تنها خریدار گم‌شدگان است و كاری با انسان‌های صالح ندارد .هر قطره اشكی كه از چشم بنده صالح فرو می‌ریزد ، سیلی خانه خراب کنی برای شیطان و هر قدم خیری كه عبد صالح برمی‌دارد ، تیری به سینه و چشم اوست. 6
- مراقب نعمت الهی باشیم !
كسی كه توفیق تهذیب روح پیدا كرد ، باید بداند كه نعمت الهی نصیبش شده و باید حق و قدر این نعمت را با استمرار بر جنگ با شیطان درون حفظ كند. 7
- بزرگترین دشمن آدمی!
شیطان ، بزرگترین دشمن انسان است . در برابر او كه مانع و رهزن سیر آدمی به سوی خداست ، باید صف‌آرایی كنیم و با همه ساز و برگ نظامی خود به جنگ او برویم ، اگر چنین كردیم جانمان تزكیه می شود و درجاتمان بالاتر می‌رود. 8
-دنیا ، تنها ابزار سرگرمی است
هرچه انسان را از خدا باز بدارد ، مایه سرگرمی اوست و انسانِ دنیازده ، مهذّب نیست ؛ خواه این دنیا « مال » دولتمند باشد یا « علم » دانشمند. 9
- تعلّق به دنیا را رها کنید!
مهمترین و بزرگترین مانعی كه بر سر راه انسان سالك قرار دارد ، تعلّق به دنیاست .تا دل غبارروبی نشود و مانع برطرف نگردد ، خورشید كمال نمی‌تابد و گوهر وصل نمی‌درخشد. 10
- غبار روح را پاک کنیم
راه قطع علایق از غیرخدا ، راهی است كه پیمودن آن مایه تزكیه نفس و نزاهت روح است و انصراف از آن مایه تیرگی روح ، هر علاقه‌ای كه به غیرخدا باشد غباری بر روح است و جان غبارآلود ، راهی به حریم خدا ندارد. 11
- " دل " را " گِل " نکنیم!
كسی‌كه حقیقت و ارزش خود را بشناسد ، می‌داند كه ارزش جانِ آدمی به معارف الهی است. دلی كه معرفت خدا و اولیای او در آن نیست « گِل » است نه « دل »، و آن‌كس كه دارای چنین گوهری نباشد ، انسان نیست. 12
زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها :
1. عبدالله جوادی آملی ، مراحل اخلاق در قرآن ، ج 11، ص21 .
2. همان ، ص23 .
3. همان ، ص69.
4. همان ، ص73.
5. همان ، ص88.
6. همان ، ص97.
7. همان ، ص99.
8. همان ، ص104.
9. همان ، ص123.
10. همان، ص124.
11. همان ، ص133.
12. همان ، ص214.
منبع : نشریه گلبرگ ، ش 117
