پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها بخوانند
وقتی سعی می‌كنیم با تا زدن تكه‌ای كاغذ، كلاه درست كنیم یا برای ساخت سبد گل، رشته‌های حصیر را به هم گره بزنیم، آنچه روی می‌دهد كاملا واضح است. وقتی در این كار موفق نمی‌شویم می‌گوییم «یادم نمی‌آید.» این گفته فوق‌العاده دقیق است. مراحل اصلی كار با كاغذ یا حصیر از یادمان رفته است.
به همین ترتیب، وقتی تلاش می‌كنیم شعری را به خاطر بیاوریم، كلمات به ذهنمان راه نمی‌یابند. ما اغلب با شروعی دوباره می‌توانیم حركت‌ها و كلمات مورد نظرمان را بازیابیم، ما مراحلی را كه به بخش فراموش شده مربوط می‌شوند، بارها و بارها بررسی می‌كنیم تا این كه دوباره در ذهنمان ظاهر شود. به این ترتیب، شرایطی را كه تحت آن شرایط كلاه كاغذی می‌ساختیم یا شعری را آموختیم دوباره فراهم می‌كنیم و بقیه مطالب مربوطه نیز به یادمان می‌آید.
فراموش كردن یك اسم خاص
اسامی خاص به راحتی فراموش می‌شوند و آشكار است كه برخی از آنها را از یاد برده‌اید. برای این كه بتوانید یك اسم خاص را به خاطر بیاورید، هر چه را كه تصور می‌كنید به آن شخص یا شیء مورد نظر مربوط می‌شود، بررسی كنید. سپس حروف الفبا را به آرامی مرور كنید و بكوشید آن اسم را تلفظ كنید. گاهی از سرعت خود در انجام این كار و رسیدن به نتیجه شگفت‌زده می‌شوید. در مواقع دیگر، از این كه به اسم مورد نظر خیلی نزدیك شده‌اید، اما آن را به یاد نمی‌آورید عصبی می‌شوید. هرچند شاید روز بعد بدون این كه به موضوع فكر كنید، همان اسم را به یاد آورید و از این یادآوری غیرمنتظره تعجب كنید.
اگر از پیش بدانید كه باید افراد را به اسم خطاب كنید، می‌توانید به شیوه‌های گوناگون امكان موفقیت خود را در این كار افزایش دهید. برای مثال، قبل از بردن دوست خود به یك باشگاه، اسامی اعضای آن باشگاه را بخوانید و مرور كنید یا به محض رسیدن به جلسه و قبل از شروع معارفه، اسامی اشخاصی را كه می‌بینید در ذهن خود تكرار كنید.
شما به سادگی می‌توانید فراموشكاری خود را با متانت و لطف بپذیرید. همیشه می‌توانید به پیری خود متوسل شوید. می‌توانید به دوستی كه نامش را از یاد برده‌اید بگویید كه همیشه نام كسانی را فراموش می‌كنید كه بیشتر می‌خواهید به یادشان باشید و با این گفته دوست خود را خشنود سازید. (اگر نگران از یاد بردن نام كسانی باشید كه برایتان اهمیت دارند، این مورد بیشتر مصداق پیدا می‌كند.) یا موردی را تعریف كنید كه كارمندی نام شما را پرسیده و شما آن را فراموش كرده‌اید.روش مفید دیگر آن است كه ضمن دراز كردن دستتان به سوی كسی كه مدت‌هاست وی را ندیده‌اید، خود را معرفی نمایید. این كاری مؤدبانه است و احتمالا فرد دیگر هم به همین صورت عمل می‌كند.
فراموش كردن آنچه می‌خواستید بگویید
البته دامنه فراموشی شما به یك كلمه یا اسم محدود نمی‌شود. گاهی ممكن است نقل‌قول‌ها مفید باشند؛ اما در صورتی كه شكل درست آنها به ذهن خطور كند.
اگر هنگامی كه همراه دیگران سرود ملی می‌خوانید و بخشی از سرود را فراموش كردید، می‌توانید لب‌هایتان را به گونه‌ای حركت دهید كه به نظر بیاید با دیگران همراهید. اما اگر در افتتاحیه مراسمی از شما بخواهند كه به تنهایی آن را بخوانید، این شیوه مؤثر نخواهد بود. افرادی كه عرق ملی دارند، سرود كشور خود را از روی نوشته نمی‌خوانند. هیچ چیز بجز تمرین كافی مؤثر نیست.
فراموش كردن آنچه می‌خواستید بگویید موردی خاص است. در یك گفتگوی مؤدبانه شما منتظر می‌مانید تا صحبت طرف مقابل تمام شود. سپس متوجه می‌شوید چیزی را كه می‌خواستید بگویید از یاد برده‌اید. اگر دیگران متوجه شوند كه شما می‌خواستید چیزی بگویید، پریشانی و آشفتگی‌تان بیشتر می‌شود. یك راه‌حل این است كه حرفتان را در ذهن خود تكرار كنید. راه‌حل دیگر این است كه از امتیاز سالخورده بودن استفاده و كلام گوینده را قطع كنید؛ راه‌حل دیگر، یادداشت كردن چیزی است كه در نظر دارید بگویید. (دیگران تصور می‌كنند حرف‌های گوینده را می‌نویسید).
اگر هنگام صحبت كردن از موضوع اصلی منحرف شوید نیز همین مشكل بروز می‌كند. شما مطلبی فرعی را تمام می‌كنید و نمی‌توانید علت مطرح كردن آن موضوع یا صحبت‌های قبلی خود را به خاطر آورید. راه‌حل ساده آن است كه به مسائل حاشیه‌ای نپردازید؛ یعنی خودتان كلام خود را قطع نكنید. همیشه جمله‌های طولانی چنین مشكلاتی را ایجاد می‌كنند.
وقتی به زبانی صحبت می‌كنید كه تسلط چندانی به آن ندارید، احتمال بروز چنین مشكلی زیاد است. البته این مورد مختص سن خاصی نیست. از این رو بیان كردن یك جمله مركب همیشه اشتباه است. بهترین كار استفاده از جمله‌های ساده است. در دوران پیری حتی اگر به زبان مادری خود صحبت كنید، احتمال بروز چنین مشكلی وجود دارد.
فراموش كردن كاری كه می‌خواستید انجام دهید
ده دقیقه قبل از ترك خانه گزارش وضع هوا را می‌شنوید: احتمال دارد كه پیش از بازگشت شما باران ببارد. به ذهنتان می‌رسد كه با خود چتر بردارید. (مفهوم این جمله كاملا مشخص است: برداشتن چتر به ذهنتان خطور می‌كند.) اما هنوز آماده انجام این كار نیستید و ده دقیقه بعد خانه را ترك می‌كنید؛ بدون این كه چتری با خود برده باشید. بهترین راه‌حل چنین مشكلی این است كه در صورت امكان به محض خطور فكر به ذهنتان آن كار را انجام دهید؛ چتر را به دستگیره در آویزان كنید یا آن را كنار كیف دستی یا ساكتان قرار دهید یا به شیوه‌ای دیگر فرآیند همراه بردن چتر را آغاز كنید. از همین روش می‌توانید برای یادآوری كارهایی استفاده كنید كه بلافاصله انجام نمی‌شوند. نیمه‌شب به ذهنتان می‌رسد كه زمان ارسال مدارك به سازمان بازنشستگی فرارسیده است. روز بعد فراموش می‌كنید كه مدارك را بفرستید. به محض این كه فكری به ذهنتان خطور كرد، آن را عملی كنید؛ از جا بلند شوید و مدارك بازنشستگی خود را روی میز صبحانه بگذارید.
همچنین همین مشكل زمانی بروز می‌كند كه فكر خوبی در سر دارید و سپس آن را فراموش می‌كنید. اگر این افكار به طور معمول نیمه‌شب‌ها به سراغتان می‌آید، یك دفترچه یادداشت یا ضبط صوتی را كنار تختخوابتان قرار دهید. اگر با فرد دیگری هم‌اتاق هستید، از قلمی كه چراغ دارد استفاده كنید. با یك دفتر یادداشت جیبی یا ضبط صوت، می‌توانید كارهایی را كه می‌خواهید در آینده انجام دهید به خاطر سپارید. این شیوه برای همه افراد، بویژه سالخوردگان، مفید است. چنین روشی زندگی را شادتر و لذتبخش‌تر می‌كند. به جای تكیه بر حافظه خود، از یادداشت‌ها استفاده كنید.
فراموش كردن انجام به موقع كارها
ما بندرت خوردن آسپرین را برای سردرد فراموش می‌كنیم؛ اما خیلی پیش می‌آید كه خوردن قرص مربوط به بیماری‌های ناپیدایی مانند فشار خون بالا را از یاد ببریم. تفاوت در چیست؟ ما به دو دلیل آسپرین مصرف می‌كنیم: سردرد، خوردن قرص را به ما یادآوری می‌كند و وقتی این كار را می‌كنیم، نتیجه سریعی حاصل می‌شود، سردرد رفع می‌شود. فشار خون بالا یا داروهای آن، چنین تأثیری ندارند. به طور كلی، اگر ضرورت دارد كه چنین داروهایی را به طور مرتب مصرف كنیم، به دوچیز نیاز داریم: یك یادآوری و یك نتیجه تقویت‌كننده.
از یك تقویم دیواری بزرگ و تبلیغات استفاده كنید آن را در جایی آویزان كنید كه همیشه جلوی چشمتان باشد
فرض كنید باید قرصی را روزی دو بار صبح و شب مصرف كنید. كاری را كه تقربیا همیشه در همان ساعت‌ها انجام می‌دهید، مثل مسواك زدن دندان‌هایتان در نظر بگیرید. با یك نوار لاستیكی، جعبه قرصتان را به دسته مسواكتان ببندید. وقتی برای استفاده از مسواك جاقرصی را بر می‌دارید، یادتان می‌آید كه باید قرصتان را بخورید. به احتمال زیاد، بسیاری از كارهایتان را هر روز و به طور منظم انجام می‌دهید كارهایی مثل غذا خوردن، شانه‌زدن موها، لباس پوشیدن و لباس كندن. شما می‌توانید از این فعالیت‌های عادی مثل یك ساعت شماطه‌دار استفاده كنید تا زمان انجام كارهای دیگر را به شما یادآوری كنند.
در خصوص نتیجه تقویت‌كننده، سعی كنید موفقیت خود را در انجام بموقع كارها ثبت كنید. یك تقویم و یك قلم مشكی نوك‌پهن تهیه كنید. برای مثال، فرض كنید كه بایدچهار بار در روز قطره‌ای را در چشم‌هایتان بچكانید. هر بار كه قطره را می‌ریزید، یك‌چهارم فضایی را كه برای هر روز در تقویم در نظر گرفته شده است، سیاه كنید. در پایان روز، اگر ریختن قطره را فراموش نكرده باشید، همه آن فضا سیاه خواهد بود. با گذشت چند روز، می‌توانید به تقویم سیاه شده بنگرید و به خود تبریك بگویید. به احتمال بسیار زیاد، شما به سیاه كردن تقویم ادامه خواهید داد.
فراموش كردن محل قرار دادن چیزهای گوناگون
«عینك من كجاست؟»، «كلیدهای اضافی ماشین كجاست؟» این وسایل را هزار جا ممكن است گذاشته باشید و اگر نتوانید بخوبی سابق ببینید، یافتن آنها به مراتب دشوارتر است. شما برای یافتن عینكتان به عینك نیاز دارید و حتی وقتی آن را به چشمتان زده‌اید نیز در یافتن كلیدها با مشكل مواجه می‌شوید. انگشت‌هایتان كه در فضای تاریك به جستجو می‌پردازند نیز بسرعت سابق اشیا را از هم تشخیص نمی‌دهند. از نابینایان بیاموزید. تنها راه‌حل این است كه «جای هر چیزی مشخص باشد و هر چیزی سر جای خود قرار گیرد.»
یافتن چیزهایی كه بدقت پنهان كرده‌اید، خیلی دشوارتر است. می‌گویند هیچ كس جایی را كه گنجی در آن دفن كرده است فراموش نمی‌كند، اما بسیاری از سالخوردگان آرزو می‌كنند ای كاش چنین چیزی صحت داشت. شما یك ماه دور از خانه خواهید بود و چیزهای باارزشی در خانه دارید كه دوست ندارید به سرقت روند. به جای این كه آنها را در بانك بگذارید، آنها را به زیرزمین یا به اتاق زیرشیروانی می‌برید و با مهارت در میان جعبه‌ها، چمدان‌ها، لباس‌ها، كتاب‌ها و اثاثیه كهنه پنهان می‌كنید. مطمئن هستید هیچ دزدی وقت خود را صرف گشتن تمام آن خرت و پرت‌ها نخواهد كرد. سپس، وقتی بازمی‌گردید، خودتان باید همان مقدار وقت را صرف گشتن كنید. چون به یاد نمی‌آورید كه آخرین بار آنها را كجا گذاشته‌اید. (در ضمن، سارقان باتجربه محلی را كه افراد بی‌تجربه تصور می‌كنند توجه كسی به آن جلب نمی‌شود و اشیای گرانبهای خود را در آن مخفی می‌كنند، بخوبی می‌شناسند.) به احتمال زیاد كسی كه گفته بود هیچ كس محلی را كه در آن گنجی را دفن كرده فراموش نمی‌كند، گوشه چشمی به دزدان دریایی داشته است. اما آنها نیز از خطر فراموشكاری آگاهند و نقشه تهیه می‌كنند. اگر آنها چنین كاری نمی‌كردند، این همه داستان درباره گنج‌های مدفون وجود نداشت. شما نیز می‌توانید به تهیه نقشه‌ای كه موقعیت گنج شما را نشان دهد و گذاشتن آن نقشه در جایی كه به سهولت بتوانید آن را بیابید، این مشكل را حل كنید.
مشكل وقتی بدتر می‌شود كه فراموش می‌كنید گنجی را مخفی كرده‌اید. شما قدری بیش از میزان مورد نیازتان پول نقد دارید و نمی‌خواهید آن را در خانه رها كنید. پس چند عدد اسكناس را لای كتابی در قفسه كتاب‌ها می‌گذارید. سال‌ها بعد، كسی كه در یك فروشگاه كتاب‌های دست دوم می‌پلكد آنها را می‌یابد. به دنبال نام شما روی صفحه نخست كتاب می‌گردد و خدابیامرزی نثارتان می‌كند. هرگز فراموش نكنید كه فراموش كردن بسیار آسان است.
فراموش كردن قرارهای ملاقات
باید در زمان خاصی از روز، هفته یا ماه، از بسیاری چیزهای مورد علاقه‌تان مثل ناهار خوردن با یك دوست یا دیدن یك برنامه تلویزیونی ویژه لذت ببریم، اما تنها در صورتی می‌توانیم لذت ببریم كه آنها را به یاد داشته باشیم و مشكل همین جاست. یك تقویم یا دفتر مخصوص قرار ملاقات‌ها این مشكل را حل می‌كند، البته به شرطی كه دو نكته دیگر را به یاد آوریم: اول اینکه قرارهای خود را ثبت كنیم و دوم اینکه به دفتر نگاه كنیم. استفاده مستمر از تقویم می‌تواند سهم بزرگی در لذت بردن از زندگی داشته باشد. اما برای بسیاری از سالمندان استفاده از آن دشوار است.
برای سهولت كار، نخست از یك تقویم دیواری بزرگ و تبلیغات استفاده كنید. آن را در جایی آویزان كنید كه همیشه جلوی چشمتان باشد؛ برای مثال، روی دیوار دستشویی. اگر مدام آن را ببینید. احتمال این كه به قرارهای درج شده در آن توجه كنید، بیشتر می‌شود و به دیگر قرارهایی فكر خواهید كرد كه باید به این فهرست اضافه شوند. به این ترتیب مدام متوجه چیزهایی می‌شوید كه باید ثبت كنید، نه فقط تعهدات آشكار خود، بلكه فرصت‌هایی كه باید در زمان مقرر مورد ملاحظه قرار گیرند. حتی یك نظر اجمالی به ساعت‌ها و روزهای برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای زندگیتان سوق دهد. وقتی استفاده از دفتر جیبی و یادداشت كردن قرارهای ملاقات برایتان جا بیفتد، گامی بزرگ برای نیل به یك زندگی لذتبخش‌تر برداشته‌اید.
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع:جام جم آنلاین- نویسنده : صابر محمدی
