معرفی بز شهر سوخته به عنوان نماد انیمیشن دنیا

خبرگزاری میراث فرهنگی

فیلمبرداران انجمن فیلمسازان انیمیشن ایران (آسیفا) به موزه ملی ایران رفتند و از ظرف منقوش به بز متحرک، که نخستین انیمیشن دنیا به شمار می آید، فیلمبرداری کردند.

نورالدین زرین کلک، پدر انیمیشن ایران که قصد دارد با معرفی بز متحرک به دست آمده از شهر سوخته، آن را به نماد آسیفای بین الملل تبدیل کند، قول داد به زودی ساخت فیلم را به پایان رساند.

پیش از این قرار بود این اثر تاریخی در مجمع عمومی آسیفا که مرداد امسال برگزار شد، معرفی شود اما مسایلی که در باره محل نگهداری آن پیش آمد تهیه فیلمی مستند از آن را منتفی کرد. کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مدت کوتاهی از محل دقیق نگهداری آن بی خبر بودند تا اینکه با کمک امین اموال موزه ملی ایران، جام سفالین در یکی از مخازن موزه شناسایی شد.

زرین کلک تایید کرد، بز متحرک حتما به نماد آسیفای ایران تبدیل می شود اما انتخاب آن به عنوان آرم آسیفای بین الملل به نظر اعضا بستگی دارد. با این وجود او عقیده دارد هیات مدیره آسیفا نمی تواند در برابر پیشنهادی با این قدمت و ارزش معنوی مقاومت کند.

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، باستان شناسان ایتالیایی حاضر در شهر سوخته به هنگام کاوش در گوری 5 هزار ساله، جامی را پیدا کردند که نقش یک بز همراه با تصویر یک درخت روی آن دیده می شد. در سال 1983 این اثر در قالب گزارش حفاری گروه ایتالیایی در نشریه ای به چاپ رسید. سال ها بعد منصور سجادی، باستان شناس ایرانی پس از بررسی این شی دریافت نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد.

هنرمند نقاشی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ است در 5 حرکت، بزی را طراحی كند كه به سمت درخت حركت و از برگ آن تغذیه می کند.

در سفال‌های «شهر سوخته»، كه از متمدن‌ترین و پیشرفته‌ترین تمدن‌های باستانی در پنج هزار سال پیش است، نقش بز و ماهی بیش از هر نقش دیگری دیده می‌شود.

ساکنان این منطقه از بز و ماهی بیش از هر حیوان دیگری برای ادامه حیات بهره می بردند و به همین دلیل است که این دو حیوان بخش عمده ای از تصاویر به دست آمده در شهر سوخته را تشکیل می دهند. اما كشف جام سفالین با نقاشی متحرك ثبت شده روی آن، در میان سفال‌های این منطقه بی‌مانند است. این نقاشی، حركت تصاویر را در كوتاه‌ترین زمان ممكن روی جامی با دهانه ای 8 سانتی متری نشان می‌دهد. در دیگر سفال‌های یافته شده در شهر سوخته نقوش متفاوتی دیده وجود دارد كه برخی اوقات تكرار شده‌اند، اما حركتی در آنها دیده نمی‌شود. از نگاه باستان‌شناسان، این كشف نشان دهنده آن است كه مردمان شهر سوخته بسیار باهوش، هنرمند و در زمان خود پیشرو بوده‌اند.

از این جام 10 سانتی‌متری که روی یک پایه استوار شده، برای نوشیدن استفاده می‌کردند.

زرین کلک درباره ساخت انیمیشن برمبنای این طرح باستانی به میراث خبر می‌گوید:«در حوزه انیمیشن هیچ چیز غیر ممکن نیست. می‌توان با استفاده از این طرح، آثار متعددی ساخت. اما به عقیده من علاوه بر این بز جهنده بسیاری از طرح‌های ایرانی نیز می توانند دستمایه ساخت آثاری باشند که تمدن و فرهنگ ایران را به ایرانیان معرفی کند. آثاری که اکنون در قالب داستان‌های مصور بر کوه‌ها و صخره‌ها نقش بسته‌اند.»

محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی كه از چهار گوشه به ‌آن مهاجرت كرده‌اند، بنا شده‌است. این شهر 150 هکتاری اعجاب‌انگیز که در جاده زاهدان به زابل قرار دارد، یکی از سرمایه های ملی سیستان و بلوچستان به حساب می‌آید.

شهر سوخته پنج هزار سال پیش، كلان شهری در اوج تمدن و پیشرفت در هنر و صنعت بوده اما هنوز هیچ کس نام اصلی و دلیل از میان رفتن آن شهر را نمی‌داند.

باستان شناسان حدس می‌زنند وقوع یک آتش‌سوزی مهیب یا تغییر مسیر رودخانه هیرمند، سبب متروک شدن این شهر شده‌است.

علاوه بر جامی که نخستین تصویر متحرک جهان روی آن دیده می‌شود، اشیایی چون قدیمی‌ترین تخته نرد و قدیمی‌ترین زیره دنیا نیزدر این شهر کشف شده‌است.

روابط عمومی موسسه تبیان