تبیان، دستیار زندگی
بررسی علل‌ و ریشه‌ این‌ ناهنجاری‌ اجتماعی‌ گفت‌ و گو‌ با دكتر صدیقه‌ یگانه، روان شناس دوستی‌های‌ خیابانی‌ بین‌ دختر و پسر ایرانی‌ را چگونه‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ می ‌كنید؟ به‌ طور كلی، در آغاز نوجوانی‌ به‌ علت‌ بیداری‌ غرایز و شد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خیابان جای مناسبی برای یافتن شریك زندگی نیست

بررسی علل‌ و ریشه‌ این‌ ناهنجاری‌ اجتماعی‌


گفت‌ و گو‌ با دكتر صدیقه‌ یگانه، روان شناس

دوستی‌های‌ خیابانی‌ بین‌ دختر و پسر ایرانی‌ را چگونه‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ می ‌كنید؟

به‌ طور كلی، در آغاز نوجوانی‌ به‌ علت‌ بیداری‌ غرایز و شدت‌ حالات‌ هیجانی، گرایش‌ دختران‌ و پسران‌ به‌ دوستی‌ با جنس‌ مخالف‌ بیشتر می ‌شود. داشتن‌ دوست، اعتماد به‌ خود را تأیید و تقویت‌ می ‌كند و نیازهای‌ عاطفی‌ و احساسی‌ را تا حدی‌ تأمین‌ می ‌نماید؛ و در صورتی‌ كه‌ پیوند دوستی‌ گسسته‌ شود، شخص‌ نسبت‌ به‌ ارزش‌های‌ وجودی‌ خود دچار شك‌ و تردید می‌ شود.

بعضی‌ از پسران‌ ایرانی، داشتن‌ دوست‌ دختر را نوعی‌ محبوبیت، قدرت‌ اجتماعی‌ و موفقیت‌ برای‌ خود محسوب‌ می‌ كنند و در شرایطی‌ كه‌ توانایی‌ تشكیل‌ خانواده‌ از طریق‌ ازدواج‌ را ندارند، عده‌ای‌ از آنان، نیازهای‌ جنسی‌ و عاطفی‌ خود را از طریق‌ دوستی‌های‌ افراطی‌ برطرف‌ می ‌نمایند. متقابلاً برخی‌ دختران‌ ارتباط‌ با پسران‌ را نوعی‌ جذابیت‌ برای‌ خود تلقی‌ می‌ كنند، و متأسفانه‌ اكثر قریب ‌به ‌اتفاق‌ این‌ دختران‌ تصور می‌ كنند كه‌ این‌ دوستی‌ها به‌ ازدواج‌ منتهی‌ می ‌شوند.

اصولاً تحول‌ عاطفی‌ دختران‌ متفاوت‌ از پسران‌ است. پسران نسبت‌ به‌ جنبه‌ غریزی‌ تخیلات‌ خود غافل‌ باقی‌ نمی‌ مانند، اما دختران‌ در این‌ دوستی‌ها معمولاً به‌ دنبال‌ عشق‌ آرمانی‌ و رمانتیك‌ هستند. آنها این‌ عشق‌ را آسمانی‌ و پاك‌ می ‌دانند و خیانت‌ در آن‌ را گناهی‌ بخشش ‌ناپذیر می ‌شمارند. با این‌ توصیف،‌ دوستی‌ های‌ دختر و پسر ایرانی‌ كمی‌ شباهت‌ به‌ دوستی‌ موش‌ و گربه‌ دارد. پسر جوان‌ در جست‌ و جوی‌ لذت‌های‌ جنسی‌ خود با وعده‌های‌ فریبنده‌ و دروغین، دختر جوان‌ را تسلیم‌ خواسته‌ های‌ خود می‌ كند. پس‌ از مدتی‌ روابط‌ نامشروع، و در پی‌ آن‌ تسلیم ‌نشدن‌ پسر برای‌ ازدواج، دختر جوان‌ دچار آسیب‌ روانی‌ می ‌شود و احساس‌ افسردگی ، پوچی‌ و بی‌ ارزشی‌ می ‌كند. متأسفانه‌ در فرهنگ‌ ایرانیان، آسیب‌های‌ اجتماعی، تربیتی‌ و روانی‌ چنین‌ دوستی‌هایی‌ بیشتر متوجه‌ دختران‌ است‌ و مرد ایرانی‌ بدون‌ هیچ‌ گونه‌ محدودیتی، تجربه‌ های‌ متنوع‌ این‌ دوستی‌ها را پشت‌ سر می‌ گذارد. اما دختر ایرانی، اگر یك‌ نمونه‌ چنین دوستی‌ با جنس‌ مخالف‌ را تجربه‌ كند، تا پایان‌ عمر، شأن‌ و حرمت‌ خویش‌ را از دیدگاه‌ خانواده‌ و جامعه‌ از دست‌ می ‌دهد و برچسب‌ ناشایست‌ بودن‌ را با خود حمل‌ می ‌كند و آثار سوء این‌ تجربهِ منفی‌ پس‌ از ازدواج‌ هم‌ به‌ نوعی‌ در زندگی ‌اش‌ نمایان‌ می ‌شود.

دوستی‌های‌ خیابانی، عاری‌ از شكوفایی‌ محبت‌ و عشق‌ واقعی‌ است‌ و بیشتر یك‌ پیوند غریزی‌ است. اگر هم‌ به‌ ازدواج‌ منتهی‌ شود پشتوانه‌ عشق‌ و محبت‌ ندارد و چنین‌ ازدواجی‌ دوام‌ پیدا نمی‌ كند؛ زیرا پسر و دختر جوان‌ بیشتر شریك‌ لذت‌های‌ جنسی‌ یكدیگر بوده‌اند و زندگی‌ واقعی‌ پس‌ از ازدواج‌ امری‌ فراتر از ارضای‌ غرایز جنسی‌ است. در تجربهِ این‌ دوستی‌ها، فرصتی‌ برای‌ انتخاب‌ و شناخت‌ صحیح‌ یكدیگر به‌ وجود نمی ‌آید، زیرا در اوج‌ هیجانات‌ ناشی‌ از غرایز جنسی، افراد نمی‌ توانند عاقلانه‌ و آگاهانه‌ یكدیگر را بشناسند و انتخاب‌ كنند. اگر هم‌ اجباراً ازدواجی‌ صورت‌ گیرد، پس‌ از مدتی‌ كوتاه‌ به‌ جدایی‌ و طلاق‌ منتهی‌ می‌شود.

لطفاً در مورد آینده‌ این‌ دوستی‌ها بیشتر توضیح‌ دهید.

متأسفانه‌ این‌ دوستی ‌ها بدون‌ شناخت‌ واقعی‌ جنس‌ مخالف‌ و براساس‌ هیجانات‌ و احساسات‌ سطحی‌ و زودگذر شكل‌ می ‌گیرد و حاصل‌ آنها بروز رفتارهای‌ نادرست‌ و روابط‌ نامشروع‌ است‌ كه‌ در این‌ روابط‌، بازنده‌ اصلی‌ و همیشگی‌ غالباً دختران‌ جوان‌ هستند؛ دخترانی‌ كه‌ با نهایت‌ سادگی، زیبایی، لطافت‌ و ظرافتی‌ را كه‌ خدا به‌ آنها امانت‌ داده، در اختیار كسی‌ می ‌گذارند كه‌ در خیانت ‌كردن‌ به‌ امانت‌ مهارت‌ دارد. دختران‌ جوان‌ باور نمی‌ كنند كه‌ چنین‌ پسرانی‌ معمولاً تنوع‌ طلب‌ هستند. و پس‌ از مدتی‌ كوتاه، سراغ‌ طعمه ‌ای‌ دیگر می‌ روند و همه‌ وعده‌های‌ به‌ ظاهر عاشقانه‌ را فراموش‌ می‌ كنند. آینده‌ این‌ دختران‌ به‌ دو صورت‌ قابل‌ تصور و پیش‌ بینی‌ است:

1. دختر جوان‌ و آسیب‌خورده‌ پس‌ از یك‌ تجربه‌ دوستی‌ خیابانی، برای‌ همیشه‌ درس‌ عبرت‌ می ‌گیرد؛ به‌ ارزش‌ وجودی‌ خود پی‌ می ‌برد و این‌ دوستی‌ها را رها می ‌كند.

2. دختر جوان‌ و و آسیب ‌خورده‌ تا حد وسیله ‌ای‌ برای‌ ارضای‌ جنسی‌ نزول‌ می ‌كند؛ و در عین‌ حال‌ چنین‌ می ‌پندارد كه‌ با این‌ عمل‌ به‌ محیط‌ و به‌ خانواده‌ خود دهن ‌كجی كرده‌ و آزادی‌ به‌ دست‌ آورده‌ است. در حالی‌ كه‌ این‌ اعمال‌ برخلاف‌ تصور او و دیگران، بیانگر آزادی‌ زن‌ نیست، و سرانجام‌ آن‌ پشیمانی‌ و از دست‌دادن‌ سلامت‌ تن‌ و روان‌ خواهد بود. چنین‌ دختری‌ با اراده‌ خود، به‌ سادگی‌ و به‌ ارزانی‌ و فراوانی، تمام‌ هستی‌ و وجودش‌ را در اختیار گرگ‌ های‌ درنده‌ و طمعكار جامعه‌ قرار می‌ دهد و با دست‌ خود، علف‌های‌ هرز و میكروب‌های‌ كشنده‌ را تقویت‌ می‌ كند.

دوستی‌های‌ خیابانی‌ تحت‌ تأثیر چه‌ عواملی‌ شكل‌ می ‌گیرند و افزایش‌ می ‌یابند؟

زمانی‌ كه‌ خانواده‌ و جامعه‌ نقش‌ اساسی‌ خود را جهت‌ یاری ‌دادن‌ به‌ نسل‌ جوان‌ برای‌ یافتن‌ هویت‌ سالم، مثبت، پویا و سازنده‌ به‌ خوبی‌ ایفا نكنند، نسل‌ جوان‌ با آشفتگی‌ هویت‌ و خلاء وجودی‌ مواجه‌ می ‌شود و برای‌ كاهش‌ اضطراب‌ و رهایی‌ از بحران‌ هویت‌ و سرگشتگی، به‌ این‌ دوستی‌ها تن‌ می ‌دهد. جوان‌ در تصور و توهم‌ خویش، از طریق‌ دوستی‌ با جنس‌ مخالف، می‌ خواهد به‌ آرامش‌ برسد. او لذت‌ این‌ دوستی‌ را عامل‌ تسكین‌ برای‌ بحران‌ بی‌هویتی‌ خویش‌ می ‌داند.

ناتوانی‌ خانواده‌ و جامعه‌ در پاسخگویی‌ صحیح‌ و به ‌موقع‌ به‌ نیازهای‌ اساسی‌ نسل‌ جوان‌ عامل‌ دیگری‌ جهت‌ شكل ‌گیری‌ دوستی‌های‌ خیابانی‌ است. امنیت، احترام، محبت‌ و دوست‌ داشته‌ شدن‌ از جمله‌ نیازهای‌ روانی‌ انسان‌ است‌ كه‌ متأسفانه‌ به‌ دلیل‌ سرگرم ‌شدن‌ خانواده‌ها و جوامع‌ به‌ فراهم ‌ساختن‌ امكانات‌ اقتصادی، این‌ دو نهاد انسان‌ساز از هنر عشق‌ ورزیدن‌ و احترام‌ گذاردن‌ به‌ نوجوانان‌ محروم‌ می‌ شوند.

عامل‌ دیگر، فقر فرهنگی‌ و نشناختن‌ هویت‌ واقعی‌ جنس‌ مخالف‌ است؛ و شاید این‌ عامل‌ محصول‌ نشناختن‌ قدر خویشتن‌ توسط‌ دختران‌ جوان‌ باشد. اگر دختران‌ به‌ قداست، ارزش، اهمیت‌ و كرامت‌ خویش‌ واقف‌ شوند و در مورد جنس‌ مخالف، رفتاری‌ توأم‌ با متانت‌ و بزرگ‌ منشی‌ و بی‌ اعتنایی‌ داشته‌ باشند و به‌ سادگی‌ در برابر خواسته‌ های‌ جنس‌ مخالف‌ تسلیم‌ نشوند، فرصتی‌ برای‌ انحراف‌ به‌ وجود نمی ‌آید.

متأسفانه‌ عده‌ای‌ برای‌ دفاع‌ از حقوق‌ زنان‌ خیابانی، این‌ تفكر غلط‌ را تبلیغ‌ می ‌كنند كه‌ «فقر اقتصادی» ریشه‌ این‌ معضل‌ اجتماعی‌ است؛ اما به‌ نظر می ‌رسد «فقر و ضعف‌ فرهنگی» بنیاد اصلی‌ این‌ معضل‌ باشد، زیرا برخی‌ از این‌ عناصر اجتماعی‌ نه‌ تنها فقر اقتصادی‌ را لمس‌ نكرده‌اند، بلكه‌ كمابیش‌ از رفاه‌ اقتصادی‌ و امكانات‌ فراوان‌ برخوردار بوده‌اند، ولی‌ نگرش‌ آنها نسبت‌ به‌ وجود انسانی‌ خود حقیرانه‌ و پست‌ بوده‌ است. در مقابل، بسیاری‌ از زنان‌ پاك‌ و فرهیخته‌ ایرانی‌ در نهایت‌ فقر اقتصادی، از نظر فرهنگی‌ كاملاً غنی‌اند و با نهایت‌ عفاف‌ و نجابت، به‌ كارهای‌ سازنده‌ و مثبت‌ می‌پردازند. آنان‌ زندگی‌ خویش‌ را با تلاش‌ و پشتكار به‌ درستی‌ اداره‌ می ‌كنند و تن‌ به‌ پستی‌ نمی‌ دهند. اما زنانی‌ هستند كه‌ در اثر فقر فرهنگی‌ و اخلاقی‌ شدید، خود را ارزان‌ می‌ فروشند، آن‌ هم‌ در شرایطی‌ كه‌ هیچ‌ گونه‌ كمبود اقتصادی‌ ندارند و حتی‌ از رفاه‌ بیش‌ از حد برخوردارند. نكته‌ درخور توجه‌ این‌ است‌ كه‌ اگر كسی‌ فقر فرهنگی، فكری‌ و اخلاقی‌ نداشته‌ باشد، به‌خوبی‌ می ‌تواند برای‌ رهایی‌ از چنگال‌ فقر اقتصادی، برنامه ‌ریزی‌ كند.

آیا این‌ دوستی‌ها به‌ ازدواج‌ منجر می‌شود؟

تعداد كمی‌ از این‌ دوستی‌ها در شرایط‌ اضطراری‌ و اجباری‌ برای‌ خروج‌ از مرز روابط‌ نامشروع، به‌ اجرای‌ تشریفات‌ قانونی‌ ازدواج‌ منتهی‌ می ‌شود. این‌ امر در وضعیتی‌ صورت‌ می ‌گیرد كه‌  انتخاب‌ همسر  و رعایت‌ معیارهای‌ ضروری‌ برای‌ زندگی‌ مشترك ، عملاً امكان‌ پذیر نیست‌ و دو دوست‌ پس‌ از پشت‌ سر گذاشتن‌ تجربهِ روابط‌ نامشروع، ناگزیرند تن‌ به‌ قانون‌ ازدواج‌ بدهند تا به‌ خانواده‌ و جامعه‌ ثابت‌ كنند كه‌ انسان‌های‌ ارزشمندی‌ هستند.

آیا آیندهِ چنین‌ ازدواج‌هایی‌ قابل‌ پیش ‌بینی‌ است؟

در پاسخ‌ این‌ سؤال‌ باید تعریف‌ مشخصی‌ از دوستی و ازدواج به‌ دست‌ آوریم. نخستین‌ امری‌ كه‌ در اثر پیوند دوستی‌ می ‌شكفد، محبت‌ است. متأسفانه‌ دوستی‌های‌ خیابانی‌ با هیجانات‌ احساسی‌ ناشی‌ از شدت‌ فعالیت‌ غریزه‌ جنسی‌ آغاز می‌ شود و چنین‌ ارتباطی‌ از محبت‌ و عشق به‌ معنای‌ واقعی‌ كلمه‌ خالی‌ است. ازدواج پیوند عمیق‌ میان‌ دو انسان‌ براساس‌ مودّت‌ و حُبّ شدید است. دو انسانی‌ كه‌ واقعیت‌های‌ وجودی‌ یكدیگر را پذیرفته‌ اند در برابر یكدیگر مسئولیت‌ و تعهد احساس‌ می ‌كنند و در حق‌ هم‌ دلسوزی، فداكاری‌ و ایثار روا می ‌دارند.

دوستی‌های‌ خیابانی، عاری‌ از شكوفایی‌ محبت‌ و عشق‌ واقعی‌ است‌ و بیشتر یك‌ پیوند غریزی‌ است. اگر هم‌ به‌ ازدواج‌ منتهی‌ شود پشتوانه‌ عشق‌ و محبت‌ ندارد و چنین‌ ازدواجی‌ دوام‌ پیدا نمی‌ كند؛ زیرا پسر و دختر جوان‌ بیشتر شریك‌ لذت‌های‌ جنسی‌ یكدیگر بوده‌اند و زندگی‌ واقعی‌ پس‌ از ازدواج‌ امری‌ فراتر از ارضای‌ غرایز جنسی‌ است. در تجربهِ این‌ دوستی‌ها، فرصتی‌ برای‌ انتخاب‌ و شناخت‌ صحیح‌ یكدیگر به‌ وجود نمی ‌آید، زیرا در اوج‌ هیجانات‌ ناشی‌ از غرایز جنسی، افراد نمی‌ توانند عاقلانه‌ و آگاهانه‌ یكدیگر را بشناسند و انتخاب‌ كنند. اگر هم‌ اجباراً ازدواجی‌ صورت‌ گیرد، پس‌ از مدتی‌ كوتاه‌ به‌ جدایی‌ و طلاق‌  منتهی‌ می‌شود.

برای‌ پیشگیری‌ از بروز چنین‌ آسیب‌های‌ اجتماعی، چه‌ پیشنهاداتی‌ دارید؟

پیش‌ از هر چیز باید خانواده‌ها به‌ نقش‌ حیاتی‌ خود در برابر فرزندان‌ آگاه‌ شوند تا بتوانند الگوهای‌ صحیح‌ رفتاری‌ را به‌ فرزندان‌ ارائه‌ دهند و هویتی‌ سالم‌ و پویا به‌ آنها هدیه‌ كنند. والدین‌ باید به‌ نیازهای‌ عاطفی‌ و روحی‌ فرزندان‌ و شیوه‌های‌ صحیح‌ پاسخگویی‌ به‌ این‌ نیازها واقف‌ شوند. از روش‌های‌ تربیتی‌ مؤثر در این‌ زمینه‌ می‌ توان‌ به‌ این‌ موارد اشاره‌ كرد: تقویت‌ ارزش‌های‌ اخلاقی، معنوی‌ و انسانی‌ و سست‌ گردانیدن‌ معیارهای‌ صرفاً مادی‌ در نظر جوانان، تقویت‌ و توسعه‌ مراكز ورزشی‌ و تفریحی‌ و برنامه ‌ریزی‌ صحیح‌ برای‌ اوقات‌ فراغت‌ جوانان، ارائه‌ خدمات‌ رفاهی‌ و اجتماعی‌ جهت‌ برطرف ‌كردن‌ كمبودهای‌ عاطفی‌ كودكان‌ و نوجوانان، پرورش‌ احساس‌ عزت‌ نفس‌  و اعتماد به ‌نفس‌ كودك‌  و نوجوان‌ در خانواده‌ و مدرسه، بهسازی‌ وضع‌ خانواده‌ها از طریق‌ تماس‌ با كارشناسان‌ متخصص‌ در امور خانواده، استفاده‌ از فیلم‌ ها و نوارهای‌ تربیتی، سالم‌ سازی‌ محیط‌ اجتماعی‌ نوجوانان‌ و از بین ‌بردن‌ تبعیض‌ میان‌ طبقات‌ جامعه، آموزش‌ مهارت‌های‌ حل‌ مسئله‌ به‌ نوجوانان‌ و نیز شیوه‌های‌ تصمیم ‌گیری، آموزش‌ اصول‌ بهداشت‌ روانی‌ به‌ خانواده‌ها و فرزندان، پرهیز از سخت گیری‌ و تنبیه‌ و همچنین‌ اجتناب‌ از آسان‌ گیری‌ در تربیت‌ فرزندان ، تشویق‌ فرزندان‌ به‌ رعایت‌ تعادل‌ و دوری‌ از بی‌ بندوباری، برقراری‌ احساس‌ امنیت‌ در خانواده‌ و جامعه‌ و جلوگیری‌ از بروز اضطراب‌  در نوجوانان‌ و جوانان.

توصیه‌ شما به‌ نسل‌ جوان‌ ایرانی‌ چیست؟

سوء استفاده‌ از جاذبه‌ جنسی‌ عاملی‌ برای‌ انحرافات‌ اخلاقی‌ است. این‌ امر مانع‌ از آن‌ است‌ كه‌ جوان‌ به‌ ارزش‌ انسانی‌ خود واقف‌ شود، و كسی‌ كه‌ نتواند ارزش‌ انسانی‌ خویش‌ را درك‌ كند، به ‌آسانی‌ عظمت‌ خویش‌ را فدای‌ لذت‌های‌ پوچ‌ و لحظه ‌ای‌ می ‌گرداند و این‌ معامله‌ ای‌ زیانبار است‌ كه‌ در بسیاری‌ مواقع‌ ضرر آن‌ قابل‌ جبران‌ نیست. عظمت‌ خود را دریابید.

لینک ها

ارتباط دختر و پسر به قصد شناخت یكدیگر و به نیت ازدواج یا ...

گفت و گوی دختر و پسر قبل از ازدواج

«موانع ازدواج دختران و پسران» از دید خود آنها چیست؟

تأخیر سنی ازدواج در میان جوانان

شصت نكته شیرین در مورد ازدواج

بگویید چه شخصیتی دارید تا بگویم همسر مناسب شما چه شخصیتی باید داشته باشد؟

ویژگی ها و شرایط لازم دختر و پسر برای ازدواج ( قسمت اول  ) ، (  قسمت دوم  )

عوامل موثر در شكل گیری ازدواج ( قسمت اول ) ، ( قسمت دوم )

فروش کتاب های « روان شناسی » ، « خانواده » ، « زنان » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان