تبیان، دستیار زندگی
پنجمین علامت مؤمن زیارت اربعین است که منصوص به حدیث عسکری «علیه‏السلام» می‏باشد، فرمودند: مراد از زیارت اربعین در این حدیث، ارشاد موالی اهل بیت به حضور در مشهد آن مظلوم است، و هر کس برای زیارت حسین در کربلا روز اربعین حاضر شود، و شیعیان را تحریض و ترغیب
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زیارت اربعین از شعائر حسینی

ویژه نامه اربعین

زیارت اربعین از شعایر حسینی است، و منظور از تعظیم شعائر حسینی استفاده از ثواب آخرت است در مقابل عمل به احکام اسلام که حسین محرک و موجد و علت مبقیه‏ی آن می‏باشد، و این نکته لطیفه مستفاد از لفظ شعائر حسینی می‏شود که غایت مقصود ایمان برای مسلمان تعظیم شعائر حسینی است که در سایه‏ی تشکیل مجالس نام حسین، اسرار معارف عالیه‏ی اهل بیت عصمت و طهارت تعلیم و بحث می‏شود و از اسلاف به اخلاف می‏رسد، و ندای مظلومیت حسین آمیخته به بیان حلال و حرام احکام شریعت اسلام در ریزه‏کاری‏های شعائر حسینی به گوش هوش علاقمندان می‏رسد، و محبت آنها با بغض نسبت به دشمنان آنها در دلها تقویت می‏گردد «أشداء علی الکفار رحماء بینهم» و این تعظیم و تجلیل و تبجیل در سایه‏ی زیارت اربعین است که امام از خواص مؤمن دانسته، و اینک درباره‏ی این نشانه‏ها به اجمال صحبت می‏کنیم تا مؤمنین را به این خصال بشناسیم:

صلوة احدی و خمسین‏

51 (پنجاه و یک) رکعت نماز از نشانه‏ی مؤمن است که در شب معراج 17 رکعت معین شد.

نماز چنان چه در ضمن نماز سیدالشهداء در جلد اول شرحی نوشته‏ایم که اکنون تکرار نمی‏کنیم، همین قدر عرض می‏کنیم: نماز بزرگترین و مهمترین و جامع‏ترین عبادت الهی است که مشحون بر کلیه‏ی شرایط زندگی دنیا و سعادت آخرت است. و در ملل آسمانی، نماز سابقه داشت و این داروی روحانی برای تصفیه‏ی مزاج نفس انسانی بر حسب مقتضیات زمان و مکان در ادوار مختلف معین شده بود. در اسلام جامعتر و کوتاه‏تر و مختصرتر و مفیدتر وضع شد، به طوری که به شفاعت پیغمبر اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم» در شب معراج 51 رکعت فریضه‏ی واجب به 17 رکعت تقلیل یافت، و به پنج وقت مقرر گردید که ظهر و عصر و مغرب و عشاء و صبح، این 17 رکعت برگزار می‏شود.

و چون پیغمبر اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم» خواست حد کامل و مقدار تمام ثواب و اجر جزیل نماز را برای ملت خود جلب و تأمین فرماید و تدارک مقدار معفو را بنماید، نوافل را سنت قرار داد برای امت خود که قبل از فرایض نافله به جا آورند. برای نافله‏ی ظهر 8 رکعت، نافله‏ی عصر 8 رکعت، مغرب 4 رکعت، عشاء دو رکعت نماز نشسته که به منزله یک رکعت ایستاده است، و صبح 2 رکعت و نماز شب و شفع و وتر 11 رکعت که مجوعا 34 رکعت می‏شود که با 17 رکعت نماز فریضه‏ی پنج وقت، 51 رکعت می‏شود، و این مجموع از مختصات امامیه است که به پیروی از دستورات ائمه‏ی معصومین علیهم‏السلام عمل می‏کنند و علامت بارز شناسائی آنها این نماز است.

اما برادران سنی ما در فرایض اختلافی ندارند، اما در نوافل آنها 22 رکعت قائلند، چنانچه ابن‏همام حنفی در «فتح القدیر» صفحه‏ی 314 جلد 1 می‏نویسد: دو رکعت نافله‏ی صبح، و چهار رکعت قبل از ظهر، و دو رکعت بعد از ظهر، و چهار رکعت قبل از عصر، و اگر بخواهد دو رکعت هم پس از مغرب، و چهار رکعت قبل از عشاء، و چهار رکعت اگر بخواهد بعد از عشاء که 22 رکعت می‏شود. و در نافله‏ی شب هم به دو رکعت یا سه رکعت قائل هستند که مجموع به 51 رکعت نمی‏رسد تا به سنت امامیه منطبق گردد.

نماز بزرگترین و مهمترین و جامع‏ترین عبادت الهی است که مشحون بر کلیه‏ی شرایط زندگی دنیا و سعادت آخرت است. و در ملل آسمانی، نماز سابقه داشت و این داروی روحانی برای تصفیه‏ی مزاج نفس انسانی بر حسب مقتضیات زمان و مکان در ادوار مختلف معین شده بود. در اسلام جامعتر و کوتاه‏تر و مختصرتر و مفیدتر وضع شد، به طوری که به شفاعت پیغمبر اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم» در شب معراج 51 رکعت فریضه‏ی واجب به 17 رکعت تقلیل یافت، و به پنج وقت مقرر گردید که ظهر و عصر و مغرب و عشاء و صبح، این 17 رکعت برگزار می‏شود

نماز شخص رسول الله

حضرت پیغمبر «صلی الله علیه و آله و سلم» شخصا در روز و شب به نحوی که در شب معراج معین و دستور داده شده بود، عمل می‏کرد چنانچه در سیره‏ی حلبیه صفحه‏ی 333 جلد 3 در خصایص آن حضرت می‏نویسد که 51 رکعت نماز را (بدین ترتیب که گفته شد) می‏خواندند. و ائمه‏ی ما هم همان 51 رکعت را به جای می‏آوردند به اضافه‏ی نمازهای مستحبی، چنانچه در اخبار زندگی حضرت امیرالمؤمنین و امام حسن و سیدالشهداء و حضرت سجاد و حضرت موسی بن جعفر نوشتیم هر یک در یک شب هزار رکعت نماز می‏خواندند.

جهر به بسم الله‏

ویژه نامه اربعین

دومین نشانه‏ی مؤمن بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم است که امامیه واجب می‏دانند در نماز جهریه و مستحب می‏دانند در نمازهای اخفائی، و این تمسک امامیه بنابر اخبار آل محمد «صلی الله علیه و آله و سلم» که فخر رازی شافعی در تفسیر «مفاتیح الغیب» در جلد اول می‏نویسد: شیعه جهر به بسم الله را سنت می‏داند. و به تواتر ثابت شده که علی بن ابی‏طالب بسم الله را با صدای بلند جهرا می‏خواند، و هر کس به علی «علیه‏السلام» اقتدا کند باید بسم الله را بلند بخواند، و دلیل آن هم حدیث مسلم نبوی است که فرمود: اللهم أدر الحق مع علی حیث دار، پروردگارا! می‏بینم حق را با علی تا وقتی جهان هستی در حرکت است؛ و ما در کتاب امیرالمؤمنین این حدیث را به انحاء مختلف که وارد شده نقل کرده‏ایم.

تختم بالیمین‏

سومین نشانه‏ی مؤمن، انگشتر در دست راست کردن است، که اخبار بسیار در استحباب آن رسیده، و امامیه ملتزم امتثال امر مستحب مؤکد پیشوایان خود می‏باشند. و اهل سنت در این مسئله با شیعه‏ی امامیه مخالفت کرده و فتوا علیه آن داده، چنانچه ابن‏حجر در فتاوی فقهیه صفحه‏ی 264 جلد 1 درباره‏ی لباس مصلی می‏نویسد: مکروه است تختم بیمین. و مالک در مدخل ابن‏الحاج المالکی ص 46 ج 1 در آداب دخول مسجد می‏نویسد: مستحب است انگشتر دست چپ کردن. در «فتح الباری» که شرح بخاری است ابن‏حجر صفحه‏ی 353 جلد 10 می‏نویسد: مستحب است انگشتر را کف دست بگیرد. و بغوی در شافعیه می‏نویسد: دست چپ کند.

و این فتاوی از بدعت معاویه شروع شد که در واقعه‏ی حکمین، و انگشتر در دست چپ کردن را به فتح و فیروزی و به فال نیکو گرفت، و به تبعیت نصارا که در شام (روم شرقی) نفوذ داشته، دستور داد انگشتر را در دست چپ کردند. و در جریان اخبار دیدیم که بیشتر بدعتهای بنی‏عباس هم که موجد ائمه‏ی اربعه هستند، به پیروی معاویه بوده، و با این نحو این امتیاز برای فرقه‏ی امامیه محفوظ ماند که انگشتر را در دست راست کنند.

سومین نشانه‏ی مؤمن، انگشتر در دست راست کردن است، که اخبار بسیار در استحباب آن رسیده، و امامیه ملتزم امتثال امر مستحب مؤکد پیشوایان خود می‏باشند. و اهل سنت در این مسئله با شیعه‏ی امامیه مخالفت کرده و فتوا علیه آن داده

تعفیر الجبین‏

چهارمین علامت مؤمن جبهه بر خاک نهادن در نماز است، که گفته شد 51 رکعت نماز از مختصات امامیه است، و خاک آلوده بودن پیشانی نشانه‏ی ایمان امامیه است؛ چه غیر امامیه سجده را بر غیر خاک مانند دنباله‏ی عمامه، گوشه‏ی لباس، و بر گندم و جو و غیره جایز می‏دانند، و امامیه سجده را بر خاک پاک که پاکترین و فاضلترین آن تربت سیدالشهداء است، که علت مبقیه نماز شده، و مخاطب شهادت: أشهد انک قد أقمت الصلوة گردیده مستحب مؤکد می‏دانند.

ناگفته نماند که «جبین» اطلاق بر جبهه می‏شود، و در اخبار اهل بیت است چنان چه شیخ یوسف بحرانی در «حدائق» و در «تاج العروس فی شرح القاموس» صفحه‏ی 159 جلد 9 و «شرح الشفا» خفاجی صفحه‏ی 331 جلد 1 به معنی جبهه وارد شده، چنانچه زهیر شاعر گفته است:

یقینی بالجبین و منکبیه

و انصره بمطرد الکعوب‏

و در کتاب «التهذیب» ما بین الصدغین را جبهه می‏داند، و این خاک آلودگی جبهه علامت خاص مؤمن است.

زیارة الاربعین‏

ویژه نامه اربعین

پنجمین علامت مؤمن زیارت اربعین است که منصوص به حدیث عسکری «علیه‏السلام» می‏باشد، فرمودند: مراد از زیارت اربعین در این حدیث، ارشاد موالی اهل بیت به حضور در مشهد آن مظلوم است، و هر کس برای زیارت حسین در کربلا روز اربعین حاضر شود، و شیعیان را تحریض و ترغیب و هدایت و ارشاد به زیارت اربعین کند، تعظیم شعائر حسین نموده، و امر دین و مقصود ائمه‏ی معصومین را احیاء کرده است.

سیدالشهداء ارواحنا فداه، به شهادت خود و قیام خونین لرزاننده‏ی خویش دین را زنده کرد و از قساوت دشمن کاست، و مردم را به سعادت و فضیلت سوق داد. بی‏رحمی و ستمکاری و جنحه و جنایت را رسما و عملا تقبیح نموده، و مراتب انسانیت و سجایای اخلاقی را احیاء و ترجمه کرد. پس کسانی که در روز اربعین و ایام زیارات مخصوصه‏ی حسین مشرف شوند به قبه بوسی او، احیاء امر او و مرام او را کرده آن حضرت را مسرور و مشعوف می‏نمایند، و لذا مشهورترین و بارزترین علامت ایمان، زیارت اربعین سیدالشهداء گردید. و همه‏ی ائمه‏ی مصعومین چه قبل از حسین و چه پس از حسین، احیاء مرام و منظور مقدس حسین را تأکید و تحریض و ترغیب نموده، و پیغمبر اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم» ثوابی بیش از آنچه در تصور ما آید برای زائر حسین «علیه‏السلام» که با شرایط مخصوصی زیارت قبر او را بنماید، تعهد و تضمین و شفاعت و تأمین فرموده. و یقینا کسانی که پس از گذشتن چهل روز از شهادت آن حضرت به زیارت قبرش بروند، به این توفیق نائل می‏شوند که البته اولین زائر اربعین اول، جابر بن عبدالله انصاری بوده، و در هر سال هر کس به او تأسی کند و تجلیل مقام و تبجیل قدر و منزلت و تعظیم شعائر دین و مرام حسینی بنماید، به نص احادیث متواتر مرویه مقام رسالت مشمول آن اجر جزیل خواهد شد.

گروه دین و اندیشه تبیان


منبع: زندگانی امام حسین (جلد 2)

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.