کف پای صاف و نسخه ای شفاف برای آن
اگر کف پای فرزندتان صاف است و به خاطر درد پای او غصه می خورید و نگران بروز مشکلات چشمی و کمردردهای آتی اش هستید، خواندن گفتگوی زیر با دکتر محمدرضا گل بخش، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در رشته ارتوپدی و فلوشیپ بیماری های ستون فقرات در بیمارستان های سینا و شریعتی، را به شما توصیه می کنیم.
برای بچه ای که با صافی کف پا به مطب یا درمانگاه مراجعه می کند، چه کارهایی انجام می شود؟
اولین قدم برای بچه این است که پزشک مطمئن باشد که آیا صافی کف پای او علت زمینه ای خاصی داشته است یا نه. ممکن است در بعضی موارد، تغییرات زمینه ای مثل دگرگونی در زاویه یا چسبیدن استخوان های کف پا به هم وجود داشته باشد. همچنین ممکن است یکی از استخوان های مچ پا به جای آن که افقی باشد، عمودی قرار گرفته باشد و این قرار گرفتن به صورت عمودی موجب صافی کف پا بشود.
برای کودک مبتلا به صافی کف پا چه درمان هایی لازم است؟
در قدم اول همان طور که عرض کردم باید علت های زمینه ای را بررسی کنیم. اگر علت اولیه ای در کار نبود و ما تنها با صافی کف پا به صورت ساده رو به رو هستیم، باید در نظر بگیریم که ممکن است با رشد و بزرگ شدن بچه، قوس کف پای او به حالت طبیعی برگشت کند. در واقع باید به بچه فرصت داده شود تا به سن 8 تا 10 سالگی برسد چون در خیلی از مواردی که کودک در سنین پایین، کف پای صافی دارد، دیده می شود که با رسیدن به سن 8 تا 10 سالگی قوس کف پای او به حالت طبیعی برمی گردد، بنابراین در این کودک اگر صافی کف پا بهبود نیابد، می توانیم مطمئن باشیم که فرزند ما به صافی کف پا مبتلا است.
در این صورت برای این بچه باید چه کرد؟
حتی در این صورت هم اگر راه رفتن فرد همراه با درد نباشد یا درد پای او تداخلی در کارش ایجاد نکند، درمانی برای بیمار انجام نمی شود چون اصلا در این فرد، صافی کف پا مشکلی ایجاد نمی کند که ما آن را درمان کنیم. دوباره هم تاکید می کنم تا زمانی که بیماری با صافی کف پا مشکلی در راه رفتن ندارد و احساس درد نمی کند، برای او درمانی انجام نمی دهیم.
و اگر احساس درد یا مشکل در راه رفتن داشته باشد؟
تنها در یکی از حالت ها که ممکن است ما در مچ پا یک استخوان فرعی داشته باشیم می توان از کفش طبی استفاده کرد، آن هم برای مدتی و اگر درد بچه خوب نشود، باید جراحی را در نظر گرفت. در سایر موارد، در صورت وجود علت زمینه ای و درد ناتوان کننده باید از همان ابتدا به فکر جراحی بود.
فیزیوتراپی یا استفاده از مُسکن چه تاثیری در برخورد با این بیماران دارد؟
اگر به دوران نوزادی برگردیم، چون کف پای یک سری از نوزادان دارای چربی است یا به اصطلاح تپل هستند و یا در نوزادانی که تازه متولد شده اند به دلیل نحوه ی قرار گرفتن در شکم مادر، ممکن است کف پای آن ها به طور کاذب، صاف به نظر برسد.
تنها در درصد کمی از نوزادان ممکن است صافی کف پای آن ها حقیقی باشد. همچنین در کودکان 18 ماهه که پدر و مادر به تازگی متوجه صافی کف پای آن ها شده اند، اکثرا از نوع انعطاف پذیر است که آن هم نیاز به صبر و حوصله دارد تا با نظارت پزشک و گذشت زمان آرام آرام بهبود پیدا کند.
استفاده از داروهای مُسکن هم تنها در فاز حاد درد و التهاب می تواند مفید باشد. نکته ی جالب این است که در مقایسه با سایر بیماری های ارتوپدی، فیزیوتراپی در این جا تاثیر کمتری دارد.
ممکن است حالت صافی کف پا تغییر کند؟
ببینید؛ ما دو نوع صافی کف پا داریم: انعطاف پذیر و انعطاف ناپذیر.
در نوع انعطاف پذیر، تنها در حالتی که بیمار ایستاده و وزن روی پای خود می گذارد، کف پای او صاف است ولی اگر همین بیمار وزن را از روی پای خود بردارد و مثلا روی لبه ی تخت بنشیند، قوس کف پای او تشکیل می شود.
برعکس در نوع انعطاف ناپذیر، صافی کف پا در همه ی حالت ها وجود دارد، یعنی چه بیمار نشسته باشد، چه ایستاده، کف پای او صاف خواهد بود.
این درست است که می گویند صافی کف پا در درازمدت باعث کمردرد می شود؟
خیلی ها بر این باور هستند که صافی کف پا باعث درد کمر و ضعف بینایی می شود. البته عرض می کنم که اگر صافی کف پا علامت دار باشد، می تواند باعث درد پا و اشکال در راه رفتن بشود اما مطالعات انجام شده نتوانسته ارتباطی را میان صافی کف پا و کمردرد یا اختلال بینایی ثابت کند. پس می توان گفت که در حال حاضر هیچ رابطه ای بین صافی کف پا با کمردرد یا مشکلات بینایی نشان داده نشده است.
می توان با استفاده از کفش های طبی، صافی کف پا را درمان کرد؟
بحث اعتقاد به کفش های طبی از موضوعات مورد علاقه و رایج در خانواده هایی است که فرزند آن ها دچار صافی کف پا است. بسیاری از خانواده ها در مراجعه به پزشک به او اصرار می کنند که برای فرزندشان کفش طبی تجویز کند. اگر خانواده ای برای اولین بار متوجه صافی کف پای فرزند خود شود و با عجله و اضطراب او را به مطب پزشک بیاورد، باید به این نکته توجه کند که دادن کفش طبی هیچ تاثیری در درمان کودک ندارد و تنها اثر مثبت آن، ایجاد آرامش در والدین کودک است و این نکته ای که من عرض می کنم یک نکته کاملا علمی است.
علت اصرار پدر و مادرها به تهیه کفش طبی چیست؟
علت اش این است که از نظر ذهنی پدر و مادرها نمی توانند قبول کنند که بچه صافی کف پا داشته باشد و هیچ درمانی نگیرد. در واقع، کفش طبی جز تحمیل هزینه بر دوش خانواده(با توجه به این که کفش های ارتوپدی در همه جای دنیا گران هستند) و اذیت شدن بچه، هیچ فایده ای برای کودک مبتلا به صافی کف پا ندارد. دوباره و به طور کاملا جدی عرض می کنم که تنها فایده ی کفش طبی آرام شدن نگرانی و اضطراب پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ بچه است. البته در مورد کفش طبی تنها یک استثنای نادر وجود دارد که توضیح دادم.
پس باید چه کار کرد؟
منابع علمی پزشکی که ما از آن ها استفاده می کنیم به ما توصیه می کند که بهترین کار این است که پزشک برای بیمار وقت بگذارد. با پدر و مادر بیمار صحبت کند و به آن ها توضیح بدهد که صافی کف پا در درازمدت عوارضی ندارد و کفش طبی هم باعث بهبود فرزندشان نخواهد شد. اگر این تعامل دو طرفه بین پزشک و خانواده بیمار ایجاد نشود، تنها اتفاق این است که خانواده بیمار، پزشک کودک خود را عوض می کند. از پزشک اول به پزشک دوم و از پزشک دوم به پزشک سوم و این روند تا آن جا ادامه می یابد که بالاخره برای بیمار کفش طبی تجویز شود. این مشکل را باید حل کرد و راه حل آن همان است که عرض کردم، یعنی صحبت مسوولانه و دلسوزانه با بیمار و توضیح دادن برای او که این چیزی که شما به دنبال آن هستی، ممکن است ریشه در باوری نادرست داشته باشد.
پس صافی کف پا می تواند بیماری نگران کننده ای نباشد؟
دقیقا. باید به خانواده ها اطمینان داد و باید به بیمار اجازه داد که فعالیت های عادی روزمره ی خود را در پیش بگیرد. اگر درد برای او ایجاد شد، اولین قدم، تعدیل فعالیت های شدید است و در صورت بی فایده بودن می توان به فکر درمان های جدی تر بود.
مصاحبه کننده: دکتر فاطمه فراهانی
هفته نامه سلامت
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
* مطالب مرتبط:
صافی كف پابخش تغذیه و سلامت تبیان
