امام زمان (عج) واسطه فیض الهی
حقوق امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف حقوقی دارد که همه شیعیان و منتظران آن حضرت موظفند که آن را رعایت کنند؛ هم چنان که در دعای ندبه می خوانیم: «و اَعِنّا عَلی تأدیةِ حقوقه الیه؛ پروردگارا! ما را بر ادای حقوق آن حضرت یاری فرما.»حق وجود و هستی
خداوند به برکت وجود امام مهدی (عج) و دیگر امامان معصوم علیهم السلام، وجود بر قامت موجودات لباس پوشانده است. امام مهدی (عج) در یکی از نامه های خویش می نویسد: «همانا ما ساخته شده پروردگارمان هستیم و مخلوقات دیگر بعد از ما دست پرورده مایند.»1 امام و پدران بزرگوارش، واسطه رساندن فیوضات الهی بر دیگر آفریده ها هستند. در دعای شریف ندبه نیز می خوانیم: «کجاست آن وسیله ای که فیوضات آسمان را به اهل زمین می رساند.»2 رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز فرمود: «اگر ما نبودیم، خداوند نه آدم را می آفرید نه حوا را، و نه بهشت و جهنم را، و نه آسمان و زمین را.»3 بقای جامعه بشری و ثبات و قرار زمین و اهل آن، به وجود ولی حق است که به منزله مدار و محور زمین و اهل آن است و اگر نباشد، آنها نیز از میان می روند.حق خویشاوندی با پیامبر صلی الله علیه و آله
خداوند در قرآن، مزد تبلیغ پیامبر صلی الله علیه و آله را مهربانی با خویشاوندانش اعلام می دارد.4 امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه 23 شوری فرموده است: «مراد از خویشاوندان در این آیه، امامان هستند و این موّدت هم به واسطه صفات و ملکات والای آن هاست که موجب قرب آنان می گردد>.5 قرابت، پیوستگی و خویشاوندی با رسول خدا صلی الله علیه و آله که صاحب رسالت و نبوت است و پرتو نورش، فرزندان معصومش را فرا گرفته، حقی است که مردمان هر یک از دوران ها باید در مورد امامان خویش رعایت کنند. در حدیث ندای امام مهدی (عج) به هنگام ظهور آمده است که حضرت در آغاز قیام جهانی اش، بر دیوار خانه خدا تکیه می زند و سخنرانی تاریخی و جاودانه خویش را آغاز می کند و می فرماید: «از شما می خواهم مرا یاری کنید. شما را به خدا و حق رسول خدا صلی الله علیه و آله و حق خودم بر شما که مرا بر شما حق قرابت و خویشاوندی پیامبر صلی الله علیه و آله است، به یاری ام بشتابید.»6حق واسطه نعمت
تمام استفاده هایی که به مردم می رسد، به برکت وجود امام آن زمان است. امام صادق علیه السلام فرمود: «به برکت ما، درختان بارور می گردد، میوه ها می رسد، نهرها جاری می شود و باران از آسمان می بارد و گیاه از زمین می روید. به عبادت ما خداوند پرستش می شود و اگر ما نبودیم، خدا عبادت نمی شد.»7 تمام بهره هایی که به خلق خدا می رسد، از برکات وجودی امام زمان (عج) و بهره برداری از وجود آن حضرت در زمان غیبت، مانند استفاده انسان از خورشید پس ابر است. وجود امام، از بزرگ ترین نعمت های الهی است؛ زیرا اصلِ دیگر نعمت های ظاهری و باطنی است. حضرت مهدی (عج) از سویی واسطه رسیدن نعمت های الهی به بندگان و از سویی خود، نعمت است. امام علی علیه السلام در تفسیر آیه 28 سوره ابراهیم فرموده است: «ما آن نعمت هستیم که خداوند به بندگانش عنایت کرده و خوشبختی آنان که روز قیامت رستگار می شوند، به سبب ماست.»8
حق هدایت و تعلیم
تمام هدایت ها برای مردم به وسیله نور هدایت امامان معصوم علیهم السلام صورت می گیرد؛ زیرا آنان راسخین در علم اند. در روایات نیز به مردم توصیه شده که برنامه تربیتی، اخلاقی و سازنده زندگی را از این بزرگواران که واسطه بین خالق و مخلوق اند، فرا گیرند.9 خداوند متعالی آنان را اهل ذکر معرفی می کند و به مردمان دستور می دهد تا هر چه می خواهند، از خاندان وحی بپرسند. مهدی و هادی، از القاب حضرت ولی عصرعجل الله تعالی فرجه الشریف است؛ مهدی یعنی هدایت شده و هادی یعنی هدایت کننده. امام صادق علیه السلام در معنای مهدی فرمود: «مهدی، کسی است که مقام هدایت یافتنش به جایی رسیده که می تواند از طرف خداوند در مقام هدایت کردن برآید.»10حق امام و پیشوا
امام به معنای پیشوا و مقتداست و در اصطلاح شیعه، پیشوایِ معصوم و منصوب از سوی خداست که مقام ریاست همگان را بر عهده دارد. امام از آن جهت که بر مردمان ولایت دارد، دارای حقی است که مردمان باید آن را رعایت کنند. امام باقر علیه السلام فرموده است: «حق امام این است که مردم فرمان او را بشنوند و اطاعت کنند.»11 در حدیثی از امام علی علیه السلام نیز آمده است: «مهم ترین چیزی که خداوند آن را از جمله حقوق، فرض کرده، حق والی و زمامدار بر رعیت است.»12 همچنان که در یکی از بندهای دعای ندبه می خوانیم: «پروردگارا! مرا در تلاش برای فرمانبرداری از او ـ امام زمان ـ و دوری از نافرمانی اش یاری فرما>. پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام در تمام امور از بندگان و دیگر آفریده ها برتر و شایسته تر هستند.»
حق پدر بر فرزند
همان گونه که فرزند از پدر به وجود می آید، شیعیان هم از باقی مانده گِل خاندان وحی آفریده شده اند. امام باقر علیه السلام فرموده است: «به تحقیق خداوند ما را از اعلی علیین آفرید و دل های شیعیان ما را از خمیر مایه خلقت ما به وجود آورد. پس دل های آنها در هوای ماست؛ زیرا آنها نیز از آنچه ما آفریده شده ایم، آفریده شده اند.» 13امامان معصوم علیهم السلام پدران مهربان و دلسوز مردمان هستند. امام رضا علیه السلام فرموده است: «امام، همدم، رفیق و پدر مهربان است.»14 امام صادق علیه السلام نیز در تفسیر آیه «أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ> چنین فرموده است: اصل آن درخت پاکیزه، رسول خدا صلی الله علیه و آله، شاخه آن امیرمؤمنان علیه السلام، میوه آن، حسن و حسین علیهماالسلام و نُه تن از فرزندان حسین علیه السلام، شاخه های کوچک تر آن اند و شیعه برگ های آن درخت به شمار می آید.» 15
نوشته زهرا رضاییان – بخش مهدویت تبیان
پی نوشت ها:
1. احتجاج، ج2، ص278
2. بحارالانوار، ج26، ص335
3. همان، ج23، ص33
4. شوری: 23
5. تفسیر برهان، ج2، ص121
6. نعمانی، الغیبة، ص 149
7. اصول کافی، ج1، ص144
8. همان، ص 217
9. بحارالانوار، ج23، ص99
10. نجم الثاقب، باب دوم، ص 106
11. اصول کافی، ج1، ص301
12. روضه کافی، ص 35
13. اصول کافی، ج1، ص389
14. همان، ص200
15. کمال الدین،ج2، ص345.
