نیم درصد برای خرید آثار هنری زیاد است
مدیر مرکز هنرهای تجسمی با نظر برخی از دستگاهها نسبت به زیاد بودن مقدار اختصاص نیم درصد بودجه عمرانی برای خرید آثار هنری موافق است و اعتقاد دارد رقم مناسب دو دهم درصد است.
محمود شالویی، مدیر مرکز هنرهای تجسمی و رئیس موزه هنرهای معاصر با بیان اینکه از سال آینده رشته گرافیک هم به صورت بین‌المللی در چهارمین جشنواره تجسمی فجر برگزار می‌شود، از نامه پیشنهادی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به دولت برای حمایت دستگاه‌های دولتی در زمینه خرید آثار هنری خبر داد. گفتگوی زیر در مورد جزئیات جشنواره هنرهای تجسمی فجر و اکسپوی همزمانی است که در بهمن سال جاری برگزار می‌شود:
در این سه دوره تقریبا یک گروه ثابت جشنواره هنرهای تجسمی فجر را برگزار کرده‌اند. چرا از هنرمندان دیگر دعوت به همکاری نمی‌کنید؟
فکر می‌کنم اگر به فهرست اسامی هیئت انتخاب، داوری و شورای اولیه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری نگاه کنید، خواهید دید تعداد افراد در این دوره نسبت به دوره‌های قبل خیلی گسترده‌تر شده و در سه دوره، افراد پیشکسوت و بزرگ تحت عنوان شورای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی یا شورای مشورتی، هیئت انتخاب و داوری حضور داشته‌اند. از بزرگان و هنرمندان مطرح اغلب در این جشنواره حضور دارند. اگر هم کسی به نوعی از قلم افتاده باشد، عمدتا به دلیل عدم حضور در داخل کشور درآن مقطع زمانی،مشغله جانبی دیگری که برایش پیش آمده یا دلایل مشابه است که نتوانسته در جشنواره حضور داشته باشد وگرنه به‌شدت به همکارانم توصیه کرده‌ام از همه طیف‌های هنری با همه سلیقه‌هایی که از نقطه نظر سبک هنری دارند، دعوت به عمل آید.
چون جشنواره متعلق به همه کشور است و همه دوست دارند به نوعی در آن حضور داشته باشند. بنابراین دایره حضور افراد الان خیلی گسترده شده است. اگر منظور شما گروه اجرایی است باید بگویم چون جشنواره، یک برنامه خیلی عظیم است، باید برنامه‌ریزان، افرادی صاحب تجربه باشند که امتحان خود را در دوسالانه‌ها، نمایشگاه‌ها و نمایشگاه‌های بزرگ گذرانده‌اند. برگزاری جشنواره فجر کاری نیست که تازه نیاز به تجربه کردن داشته باشد و به همین دلیل شاهد هستیم جشنواره هر دوره نسبت به دوره قبل تفاوت بسیار گسترده‌ای را از نظر کیفی و کمی داشته است و اصلا قابل مقایسه با دوره‌های قبلی خود نیست. در هر دوره بین دو تا سه برابر افزایش حضور هنرمندان و آثار را داریم و باید این مسئله را به فال نیک بگیریم.
این دوره ترکیب داوران خیلی بهتر بود ولی در دوره قبلی آثار ارائه شده از کیفیت بالایی برخوردار نبودند.
پارسال در یک شرایط خاصی قرار داشتیم و شاید همین موضوع روی آثار و جشنواره تاثیر گذاشته باشد. با این‌همه آن‌طور که باید و شاید شاهد افت نبودیم و حرکت رو به رشدی داشتیم حتی سال قبل تعداد آثار چندین برابر دوره اول بود یا از نقطه نظر توزیع فراوانی جمعیت، جشنواره در دوره دوم در تهران و پنج استان برگزار شد درحالیکه دوره اول تنها در تهران برپا شده بود. الان که در دوره سوم هستیم تعداد آثار به اوج خود رسیده است. 20 استان به همراه کشورهای خارجی برگزارکننده جشنواره هستند و همین نشان می‌دهد این رقابت می‌تواند آینه تمام نمایی از هنرهای تجسمی کشور باشد.
به همان نسبت افزایش آثار، بودجه جشنواره هم زیاد شده است؟
بودجه‌ای که نسبت به سال اول داشتیم، افزایش داشته است اما بودجه امسال و دوره قبل تقریبا نزدیک به‌هم هستند.
میزان بودجه چقدر است؟
به اندازه‌ای که بتوان جشنواره را برگزار کرد اما مطمئن باشید اگر این بودجه بیشتر لحاظ شود، جشنواره فجر خیلی گسترده‌تر از حالا خواهد بود.
فکر می‌کنید دقیقا به چه مقدار بودجه برای برگزاری جشنواره نیاز دارید؟
آنچه که امروز در اختیار داریم اگر دو برابر افزایش پیدا کند، بسیار عالی می‌شود.
در نهایت باز هم نگفتید بودجه جشنواره چقدر است اما پارسال هم عنوان شد که به عنوان یکی از بخش‌های جانبی، همایش علمی نیز برگزار می‌شود ولی بعدا به دلیل کمبود مقاله، همایش حذف شد. امسال هم گفته شده است که همایش برگزار می‌شود. واقعا این کار اتفاق می‌افتد؟
مقالات رسیده است و همانطور که دبیر همایش اعلام کرده، حضور تعدادی از مهمانان هم قطعی شده است. از داخل کشور هم سخنران‌هایی برای ایراد سخنرانی مشخص و میزگردهایی درنظر گرفته شده‌اند. بنابراین برگزاری همایش در این دوره یک امر قطعی خواهد بود
پارسال فقط رشته کاریکاتور به صورت بین‌المللی برگزار شد و امسال هم تنها این رشته بین‌المللی است. چرا برای رشته‌های دیگر از هنرمندان خارجی دعوت نمی‌کنید؟
حرف کاملا درستی است. البته امسال حضور کارتونیست‌های دنیا نسبت به دوره قبل افزایش داشته و 72 کشور حضور دارند. البته در بخش همایش نیز مهمان خارجی داریم. باید بگویم بخش بین‌الملل را در هنرهای تجسمی خیلی متعادل شروع کردیم و خیلی آهسته آهسته سعی داریم آن را به عنوان یک رویداد بین‌المللی جا بیندازیم مثلا در رشته کاریکاتور این مطلب جا افتاده است. الان بخش کاریکاتور جشنواره تجسمی فجر به سمتی می‌رود که در تقویم مسابقات جهانی ثبت شود و کاریکاتوریست‌های دنیا به عنوان یک جشنواره ثابت به آن نگاه می‌کنند. به‌نظر می‌رسد الان توانایی داریم که جشنواره را در رشته‌های بیشتری هم بین‌المللی کنیم مثلا از سال بعد یک رشته دیگر را به کاریکاتور اضافه می‌کنیم. جشنواره برای اینکه کاملا جنبه بین‌المللی به خود بگیرد و مثل یک رویداد بزرگ همچون دوسالانه ونیز، داکای بنگلادش و..مطرح شود، باید یک پایه‌ریزی پله‌کانی داشته باشد. اما اگر یک مرتبه و بدون مطالعه کافی همه رشته‌ها را بین‌المللی کنیم، ممکن است یک‌دفعه شور و التهاب هنرمندان خارجی به دلیل برنامه‌ریزی نامناسب از بین برود. جالب است بدانید خیلی از کشورهای دنیا خودشان از ما خواستند که میزبان جشنواره باشند مثل فرانسه که الان به همراه سوریه، لبنان، اتریش، هلند و ایتالیا جشنواره را همزمان با ما برگزار می‌کنند
فکر می‌کنید بعد از کاریکاتور رشته دیگری که قابلیت بین‌المللی شدن را داشته باشد، کدام است؟
گرافیک و پوستر. احتمالا سال آینده این رشته هم بین‌المللی می‌شود. عکس هم می‌تواند بین‌المللی شود. مطمئن هستم اگر در این دوره گرافیک را بین‌المللی می‌کردیم حداقل 30 کشور شرکت می‌کردند.
چرا این کار را نکردید؟
گفتیم از سال بعد این اتفاق بیفتد.
در کنار جشنواره قرار است اکسپو هم برگزار شود. آیا مرکز هنرهای تجسمی قصد خرید آثار را دارد؟
در دوره اول خودمان راسا در تالار وحدت اکسپو برگزار کردیم. در دور دوم تصمیم گرفتیم نقش حمایتی داشته باشیم و خود نگارخانه‌داران کارها را انجام دهند و برای همین اکسپو کاملا جنبه خصوصی گرفت. امسال بنا بر برنامه‌ریزی‌هایی که انجام دادیم علاقه‌مند هستیم بخش‌های خصوصی وارد عرصه شوند، ما نقش حمایتی خودمان را ایفا کنیم و این کار محدود به جشنواره فجر نشود چون در طول سال نیز فروش آثار در نگارخانه‌ها انجام می‌شود حالا اگر خود این نگارخانه‌ها اجتماع لازم را انجام دهند، ما نیز مجوز لازم را برای اکسپو صادر می‌کنیم. الان برای چند مجموعه که درخواست اکسپو داشتند، مجوز صادر کردیم تا در نقاط مختلف کشور مانند تهران و کیش برگزار شود. امیدوارم آنها این کار را انجام دهند اما موضوع حمایت هنرهای تجسمی برای خرید آثار هنری هیچ‌وقت قطع نشده و همیشه وجود داشته است منتهی در میزان و رقم آن تفاوت‌هایی هست ولی باید توجه کنیم که نباید همه نگاه‌ها به مرکز هنرهای تجسمی معطوف باشد چراکه قدرت خرید محدودی دارد و آنقدر نیست که بتواند همه جامعه هنری را تحت پوشش قرار دهد بلکه باید به دو موضوع در اینجا نگاه کرد. اول اینکه بقیه دستگاهها و وزارتخانه‌ها برای حمایت از هنرهای تجسمی دخیل و سهیم شوند. موضوع دیگر که از همه مهم‌تر است، برمی‌گردد به بسترسازی‌های فرهنگی برای اشتیاق و علاقه مردم برای خرید آثار هنری. مردم باید احساس کنند به عنوان یک نیاز جدی، هنرهای تجسمی در زندگی روزمره آنها راه پیدا کند. تا زمانی که این نیاز عمومی به‌وجود نیاید ما موفقیت چندانی را نباید در زمینه خرید هنرهای تجسمی شاهد باشیم چون همیشه خریدها به شکل محدودی صورت می‌گیرد. امیدوارم با همکاری رسانه‌ها تبلیغات وسیعی به نحوی در جامعه انجام شود که همه اذهان معطوف به این امر شود مثلا الان که به استقبال سال جدید می‌رویم چقدر خوب است که در کنار خریدهای معمولی عید نوروز، خرید آثار تجسمی انجام شود و وارد دکوراسیون خانواده‌ها شود. این کار نیاز به یک فرهنگ سازی قوی دارد. فرهنگ ما در زمینه استفاده از آثار هنری در منازل غنی است و برای همین به یک دوباره سازی فرهنگی نیاز داریم.
وزارت ارشاد برنامه‌ای برای ترغیب ارگان‌های دولتی در زمنیه خرید آثار هنری ندارد؟ هر سال بحث تخصیص نیم درصد از بودجه عمرانی دستگاهها به خرید آثار هنری مطرح می‌شود اما بازهم به ثمر نمی‌رسد.
وزارت ارشاد با جدیت درحال پیگیری این موضوع است. اخیرا از طرف وزیر فرهنگ و ارشاد، نامه‌ای به هیئت دولت نوشته شد مبنی براینکه آنها در این موضوع دخالت و کمک کنند یعنی دولت ارگان‌ها را به خرید آثار توصیه و به شکلی خرید آثار هنری به صورت قانون دربیاید. این کاری است که وزارت ارشاد درحال انجام آن است و هیچ‌وقت هم در این مورد کوتاهی نکرده. همیشه به دنبال این بوده است که دستگاهها را به این کار ترغیب کند اما الزام قانونی یک امر و علاقه خود دستگاهها امر دیگری است. هر اندازه که آنها به خرید آثار هنری علاقه‌مندتر باشند اجرایی کردن این قانون راحت‌تر می‌شود. مگر قانون نیم درصد چه مشکلی داشت؟ تنها عاملی که باعث شد سازمان‌ها اقدام به خرید آثار هنری نکنند همین قانون بود که گفته بود مجاز هستند نه مکلف. بحث دیگر این است که نیم درصد رقم خیلی درشتی است. منهم در اینکه نیم درصد رقم درشتی است تردید ندارم. این را می‌توان به سطحی رساند که قابلیت اجرایی داشته باشد.
فکر می‌کنید باید آن سطح چقدر باشد؟
به‌نظرم پیشنهاد قبلی مبنی براینکه دو دهم درصد محسوب شود، معقول‌تر و منطقی‌تر است. منتهی مهم این است که دو دهم درصد بودجه برای خرید آثار هنری کاملا الزامی شود. اگر این قانون الزامی شود حداقل برای مدتی می‌اتون انتظار تحولی در اقتصاد هنر داشت. وقتی این حرکت صورت بگیرد و جریان پیدا کند، کم‌کم خرید آثار هنری توسط دستگاه‌های دولتی جا می‌افتد.
فکر می‌کنید نظر هیئت دولت برای خرید آثار هنری چیست؟
جو موجود مثبت است و شاهد هستیم نسبت به مسائل فرهنگی توجه زیادی وجود دارد. امیدوارم بودجه خرید آثار هنری تصویب شود و چرخ اقتصاد هنر به حرکت دربیاید.
نامه پیشنهادی وزیر برای بودجه سال 90 است؟
بله.
منبع: خبرگزاری مهر/ گفت و گو از سحر عصر آزاد
بخش هنری تبیان
